Ol Lain Raskol—Ol Samting Bilong Ol Yumi Mas Save Long En
Wade, bipo em i insait long wanpela lain raskol long Kalifonia, em i tok: “Mipela ol yangpela i bin stap long wanpela hap tasol. Na mipela olgeta i kirap wantaim long skul. Tasol mipela i no skelim gut ol samting na bihainim stretpela rot.”
PLANTI lain raskol i bin kamap long ol lain yangpela i stap long wanpela hap. Ol yangpela i winim 13 krismas samting o ol i yangpela moa, ol i bung bung long kona bilong wanpela rot. Olgeta samting ol i mekim, ol i mekim wantaim, na ol i kamapim lain bilong ol yet na wanpela lain raskol long hap bilong ol i no ken mekim nogut long ol. Tasol i no longtaim na ol i kirap na bihainim pasin bilong sampela insait long lain bilong ol, em ol i gat pasin nogut tru bilong pait na bagarapim man. Em nau, dispela lain i insait long ol pasin raskol i nogut tru.
Ating wanpela lain raskol bilong narapela rot i ting dispela nupela lain i birua bilong ol. Ol i belhat na bihain ol i pait. Ol man i wok bisnis long ol drak, ol i bin mekim wok long dispela lain raskol bilong salim ol drak gavman i tambuim. Bihain ol i mekim sampela pasin raskol moa.
Luis i gat 11-pela krismas taim ol pren i kirapim wanpela lain raskol. Taim em i gat 12-pela krismas, em i kirap long kisim ol drak. Namba wan taim ol polis i holim em, Luis i gat 13 krismas. Em i stilim ol ka, brukim haus na stil, na em i holim gan na stil. Na planti taim em i kalabus, long wanem, em i insait long ol pait i kamap namel long ol lain raskol, na em i insait long pasin bilong pait na bagarapim man.
Ating sampela taim yumi kirap nogut long husat i insait long ol lain raskol. Tingim Martha. Em i wanpela sumatin bilong haiskul i save skul gut na winim ol mak, na em i meri bilong bilas gut na harim tok. Tasol Martha i bin bosim wanpela lain raskol i wok bisnis long ol drak olsem mariwana, heroin, na koken. Dispela yangpela meri i stap olsem inap long taim ol i sutim sampela katres long wanpela pren bilong em na kilim em i dai. Em nau, Martha i pret na senisim sindaun bilong em.
As na Ol i Insait Long Lain Raskol
Sampela raskol i tok, ol i laik narapela i sori long ol, olsem na ol i insait long wanpela lain raskol. Ol i wok long painim pasin pren na pasin bilong pas gut wantaim, em ol samting ol i no bin kisim insait long famili bilong ol yet. Wanpela nius (Die Zeit) bilong Hambek, Jemani, i tok, insait long ol lain raskol ol yangpela i laik painim bel isi, em samting ol i no inap painim long narapela ples. Eric, bipo em i insait long wanpela lain raskol na em i tok, sapos famili i no sori long yangpela, orait “yangpela bai lusim famili bilong painim samting i gutpela moa.”
Wanpela papa, bipo em i insait long lain raskol, em i stori long ol samting i bin painim em yet taim em i yangpela. Em i tok: “Planti taim mi go kalabus, long wanem, mi sakim lo na mekim nabaut, na pait wantaim ol narapela lain raskol, na insait long pasin bilong pait na bagarapim ol samting bilong ol man. Wanpela taim, mi draivim ka na holim gan na sut long wanpela man bilong kilim em i dai.” Bihain em i kamapim wanpela pikinini man, nem bilong em Ramiro, tasol sori tru, em i no tingim tumas pikinini na poromanim em. Orait, taim Ramiro i go bikpela, em i insait long wanpela lain raskol na bihain long ol i pait, ol polis i holim em. Papa i strong long pikinini i mas lusim dispela lain raskol, tasol pikinini i bikmaus na tok: “Ol i famili bilong mi nau.”
Insait long wanpela yia samting, wanpela nes long wanpela haus sik long Teksas, em i bin toktok wantaim 114 yangpela em katres i bin bagarapim skin bilong ol, na em i tok: “Em narapela kain samting tru. Ating mi no bin harim wanpela bilong ol i askim mi long mama bilong ol o narapela wanfamili bilong ol.”
Na yumi no ken ting ol pikinini i save insait long ol lain raskol, em ol pikinini i sindaun long ol hap bilong taun ol rabisman i sindaun long en, nogat. Inap sampela yia i go pinis, wanpela nius bilong Kanada (Maclean’s) i kamapim tok bilong ol polis olsem, long wanpela lain raskol ol i painim ol yangpela i kam long 2-pela hap bilong biktaun—hap bilong ol maniman na hap bilong ol rabisman. I gat wanpela as tasol na ol dispela yangpela bilong kain kain sindaun ol i save bung wantaim—ol i laik pas wantaim olsem famili, em samting i no painim ol insait long famili bilong ol yet.
Long sampela hap taim ol yangpela i wok long i go bikpela, ol i ting i stret ol i insait long wanpela lain raskol. Fernando i gat 16 krismas, em i tok: “Ol yangpela i ting taim ol i insait long wanpela lain raskol, dispela bai helpim ol long stretim ol hevi bilong ol. Ol i ting: ‘Bai mi kisim sampela pren. Ol i bikpela man na ol i karim gan. Ol bai lukautim mi na wanpela man i no ken mekim nogut long mi.’ ” Tasol kwiktaim tru ol dispela nupela raskol i kisim save olsem, taim ol i insait long wanpela lain raskol ol birua bilong dispela lain i laik mekim nogut long ol.
Planti lain raskol i stap long ol hap ol man i sot long mani tasol ol i no sot long gan. Ol ripot bilong sampela nius i tok, long olgeta 3-pela 3-pela sumatin i save go long ol skul long ol biktaun, famili bilong 2-pela i gat papa o mama tasol i stap. Sampela sumatin i gat papa o mama i kalabus long drak na em i no save kam long haus long nait, na paslain long sumatin i ken go long skul long moningtaim, em i mas kisim pikinini bilong em yet—em pikinini i no gat papa—i go long wanpela pilai-skul bilong ol liklik pikinini.
Bikman bilong Kalifonia, em Pete Wilson, em i tok: “Mipela i gat bikpela hevi, long wanem, planti pikinini i go bikpela ol i no gat papa, olsem na ol i no gat papa bilong sori long ol, na stiaim tingting bilong ol, na stretim ol, na skulim ol long ol gutpela lo na pasin—ol pikinini i no save long as na ol i mas tingim gut ol yet o tingim gut ol narapela man.” Em i tok, dispela hevi bilong sampela yangpela long ol i no inap sori long ol narapela, dispela i as na “ol inap kilim i dai wanpela man [sutim em long gan] na ol i no bel hevi liklik long pasin ol i mekim.”
Tru, ol samting olsem famili i no pas gut wantaim, na papamama i no skulim pikinini o stap olsem gutpela piksa long bihainim pasin i stret, ol i bikpela as na ol lain raskol i go planti moa, tasol sampela samting moa i insait long dispela hevi. Olsem: Sampela program bilong televisen na sampela piksa wokabaut i save kamapim pasin bilong pait na bagarapim man olsem gutpela rot bilong stretim hevi. Na ol lain bilong nau i ting wok bilong ol rabisman i lus nating, na olgeta taim ol i tokim ol rabisman, ol i no gat mani bilong mekim ol samting ol narapela man i save mekim. Na planti famili i gat mama tasol na yangpela mama i mas mekim bikpela wok tumas bilong lukautim wanpela o sampela pikinini i no gat man i bosim ol. Ol dispela samting wantaim na ating sampela samting moa i mekim na lain raskol i wok long go bikpela long olgeta hap bilong graun.
Hatwok Long Lusim
Tru, bihain sampela raskol i lusim lain bilong ol na mekim narapela samting. Na sampela moa i go sindaun wantaim ol wanblut long narapela hap, olsem na ol i no insait moa long lain raskol. Tasol planti raskol i hatwok long lusim lain bilong ol.
Pasin bilong planti lain raskol i olsem: Paslain long ol i larim ol man i lusim lain bilong ol na stap laip yet, ol i paitim ol nogut tru. Na ol man i gat laik long lusim sampela lain raskol, ol i mas larim ol raskol i sutim ol long gan. Sapos katres i no kilim ol i dai, orait, ol inap lusim lain raskol! Olsem wanem? Yu ting i gutpela long ol i karim bikpela hevi olsem inap long ol i ken lusim wanpela lain raskol?
Wanpela man em i raskol bipo, em i stori long as na em i laik lusim lain raskol em i insait long en. Em i tok: “Faipela pren bilong mi ol i dai pinis.” Tru tumas, man i stap insait long lain raskol, em inap kisim bagarap. Nius Time i stori long wanpela man bipo em i insait long wanpela lain raskol long Sikago. Nius i tok: “Inap 7-pela yia em i insait long lain raskol, ol i bin sutim em long bel, paitim het bilong em long hap ain i kam long rot bilong tren, brukim han bilong em long pait, na 2-pela taim em i go kalabus, long wanem, em i bin stilim ka . . . Tasol maski em i bihainim pasin i stret long nau, hevi bilong em i no pinis—ol olpela pren bilong em i laik bagarapim em.”
Winim i Stap Bilong Bipo
Eleno, wanpela man bilong Brasil, bipo em i insait long wanpela lain raskol ol i kolim olsem Hetbenga; em wanpela lain i bin pait wantaim naip na sampela taim wantaim gan. Eleno i pilim olsem em i rabis, olsem na em i kisim amamas taim em i brukim ol samting na paitim ol man. Wanpela wanwok i bin toktok wantaim Eleno long Baibel. Bihain Eleno i go long wanpela kibung bilong ol Witnes Bilong Jehova, na long kibung em i bungim sampela olpela pren em ol i bin lusim lain raskol Eleno i insait long en. Na em i bungim tu wanpela man bipo em i insait long wanpela lain raskol i birua bilong lain raskol bilong Eleno. Narapela i holim narapela olsem brata brata—bipo ol i no inap tru long mekim olsem.
Olsem wanem? Dispela samting i save kamap tru? Yes, em i save kamap! I no longtaim i go pinis na wanpela mausman bilong Kirap!, em i sindaun wantaim sampela man bipo ol i insait long sampela bikpela lain raskol long Los Enjeles, na nau ol i mekim wok insait long ol kongrigesen bilong ol Witnes Bilong Jehova. Bihain long ol i toktok inap sampela aua, wanpela bilong ol i tok: “Lukim mipela! Bipo mipela i insait long lain Blut na lain Krip, tasol nau mipela sindaun wantaim na narapela i laikim narapela olsem brata bilong em!” Ol i wanbel long tok, pasin bilong ol i senis, long wanem, ol i bin skul long ol lo bilong God taim ol i stadi gut long Baibel. Bipo ol i raskol nogut, tasol nau ol i man bilong sori na mekim gut long ol narapela.
Olsem wanem? Dispela samting inap kamap long taim bilong yumi? Ol man i insait long lain raskol, ol inap senisim pasin bilong ol long nau? Ol inap sapos ol i laik kisim save long ol gutpela tok bilong strongim bel Baibel i save kamapim, na bihain ol i senisim pasin bilong ol bambai pasin i stret wantaim ol lo bilong Baibel. Sapos yu insait long wanpela lain raskol, ating i gutpela yu tingting long senisim pasin bilong yu, a?
Baibel i kirapim yumi long rausim “olpela pasin” na “kamap ol nupela manmeri, em ol manmeri God i mekim ol i kamap nupela na ol i stap olsem God yet, long wanem, pasin bilong ol i stretpela olgeta na i holi tru.” (Efesus 4:22-24) Yumi inap kamap nupela man olsem wanem? Baibel i tok, long rot bilong “gutpela save” God i “mekim [yumi] i kamap nupela.”—Kolosi 3:9-11.
Olsem wanem? Sapos yu traim long senisim pasin bilong yu, dispela bai helpim yu? Yes, em bai helpim yu! Sapos yu insait long wanpela lain raskol, ating yu mas kisim helpim bilong mekim olsem. I gat sampela manmeri long hap bilong yu yet bai ol i amamas long helpim yu. Tasol rot i op bilong planti papamama i ken mekim bikpela wok long helpim gut pikinini bilong ol. Olsem na nau yumi bai tingim ol samting ol papamama i ken mekim bilong lukautim ol pikinini bilong ol na ol i no ken insait long ol lain raskol.
[Piksa long pes 7]
Bipo ol i insait long ol lain raskol i bin stap birua birua, tasol tok i tru bilong Baibel i mekim na nau ol i stap wanbel