Sampela Tok i Kam Long Olgeta Hap
Ol i Tokaut Long Sik TB
Wol Helt Oganaisesen i tok, long olgeta hap bilong graun, sik TB em i wanpela bikpela hevi, na yumi mas mekim kwik wanpela samting bilong pasim. Sapos nogat, kirap long nau i go inap 10-pela yia moa, winim 30 milion manmeri bai dai long dispela bikpela sik. I gat marasin bilong pinisim dispela sik, tasol insait long sampela yia i go pinis i kam inap long nau, planti man moa i kisim dispela sik. Long nau long olgeta yia, 8 milion manmeri i save kisim dispela sik. Wol Helt Oganaisesen i tok, dispela sik i kamap bikpela moa, long wanem, gavman i no save mekim sampela samting bilong daunim dispela sik. Na narapela samting i mekim na dispela sik i kamap bikpela, em sik TB na binatang jem bilong sik AIDS i poroman wantaim. Man i gat binatang jem bilong sik AIDS em inap kisim sik TB na dai long dispela sik. Winim 95 pesen bilong ol man i gat sik TB na ol i dai, ol i stap long ol kantri i stap rabis.
Sampela Hap Bilong Baibel i Stap Long 2,000 Samting Tok Ples
Long 1992 wanpela lain (United Bible Societies) i tokaut olsem, ol i bin tanim sampela hap bilong Baibel long 31 tok ples moa. Olsem na nau i gat sampela buk bilong Baibel i stap long 2,009 tok ples. Tasol dispela namba bai go antap, long wanem, dispela lain i wok long tanim sampela hap moa bilong Baibel long 419 tok ples moa. Long nau Baibel olgeta i stap long 329 tok ples, na Nupela Testamen long 770 tok ples moa. Wanpela nius (Ecumenical Press Service) i tok: ‘Ol man i ting i gat 5,000 i go inap long 6,500 tok ples long olgeta hap bilong graun.’ Inap long 1993, Sosaiti Wastaua long Nu Yok i bin wokim olsem 83 milion Baibel olgeta o sampela hap bilong Baibel.
Ol i Mekim Wok Long Olpela Taia
Long Brasil long olgeta yia, ol man i save baim 17 milion nupela taia bilong ka. Wanpela nius (Superinteressante) i tok, ol man i ken mekim gutpela wok long ol olpela taia. Olsem: Ol i mekim wok gen long gumi bilong taia. Ol i abusim kolta wantaim gumi na mekim wok long en bilong stretim bek ol bikrot. Tru, dispela tingting long mekim wok long olpela taia i no nupela tingting, tasol pasin bilong abusim kolta wantaim taia, em i nupela pasin. Long olgeta hap pipia i hip i go bikpela tru, olsem na ol man i laik bai dispela pasin bilong mekim wok gen long olpela taia, i ken helpim dispela hevi.
Sik AIDS Long Hap Saut Bilong Afrika
Long ol hap saut bilong Afrika sik AIDS i wok yet long i go bikpela. Long 1992, long olgeta de, ol dokta i kisim save olsem inap 50 manmeri long Saut Afrika i gat binatang jem bilong sik AIDS. Na long Saut Afrika sampela provins i gat independens na i gat planti tumas manmeri i sindaun long ol dispela hap. Olsem na yumi save, inap planti manmeri moa i gat binatang jem bilong sik AIDS, i no ol dispela manmeri tasol em ol dokta i save pinis long ol. Nogat. Nius The Star bilong Johanisbek, Saut Afrika, i tok, ‘Sik AIDS i wok long go bikpela hariap long hap saut olgeta bilong Afrika, olsem na insait long 10-pela yia moa em bai kamap olsem wanpela bikpela hevi tru ol i mas painim rot bilong stretim.’
Sik Rebis i Kamap Bek
Bipo long provins Natal long Saut Afrika sik rebis i pinis, tasol nau planti i gat dispela sik. Long Natal na kantri klostu, em Mosambik, planti manmeri i bin lusim liklik ples bilong ol na kam long ol taun. Ol i kam wantaim ol animal ol i save lukautim. I no gat rot bilong helpim ol dispela manmeri long kisim sut. Long 1992, winim 300 man i bin kisim sik rebis long dispela hap na 29 i dai. Planti bilong ol dispela man i dai em ol pikinini. Wanpela dairekta (Paul Kloeck) bilong wanpela lain dokta bilong lukautim ol animal, em i tok: ‘Mipela i hatwok tru long helpim ol man, long wanem, ol i stap long ol skwota setelmen. Na ol pait politik, o sindaun bilong ol i narapela kain, o ol i pret long bung wantaim ol narapela man, olgeta dispela samting i pasim mipela long helpim ol.’
Jes-Musik na Lotu Buda
Em narapela kain samting taim wan tausen pris Buda bilong olgeta hap bilong Japan i bung wantaim ol man i gat nem long pilaim jes-musik. Ol i bung long bikpela haus musik (Nippon Budokan) long Tokyo bilong kamapim wanpela bung bilong jes-musik na shomyo. Shomyo i olsem singsing lotu, na ol i save mekim long pasin bilong ol India. Em i no wankain liklik olsem musik bilong Wes. Maski musik na singsing i narapela narapela kain, ol man bilong pilaim jes-musik ol i no hatwok long mekim wantaim dispela singsing lotu. Wanpela nius (The Daily Yomiuri) i kamapim tok bilong wanpela man i gat nem long jes-musik, na em i tok: ‘Ating taim ol i bungim ol dispela musik wantaim, i olsem em i kirapim bel bilong man long tingim ol samting bilong lotu. Taim mi pilaim piano, sampela taim mi pilim olsem mi no pilaim, tasol wanpela kain strong bilong narapela ples i mekim.’
Ol Pait Long Jemani
Long olgeta 3-pela 3-pela man long Jemani, 2-pela i ting ol lain i bikhet long gavman na kamapim lain politik bilong ol yet, ol inap bagarapim gavman demokratik long Jemani. Bikpela hap bilong olgeta manmeri long Jemani i ting gavman i mas strong moa long mekim sampela samting bilong stretim ol dispela man i mats na mekim pait bilong tokaut long tingting bilong ol. Klostu 50 pesen bilong ol man long Jemani i tok, polis i mas strong moa long mekim wok long stik bilong ol na tia-ges. Na 60 pesen bilong ol manmeri i orait long polis i putim hait wanpela liklik masin long haus bilong ol man bambai ol i ken harim ol tok i save kamap long haus. Ol i ting dispela i rot bilong pasim ol strongpela lain i mekim pasin raskol em gavman i tambuim. Long 1992 wanpela lain (Emnid Institute) i kisim dispela save taim ol i givim sampela askim long klostu 3,000 manmeri na wanpela nius (Frankfurter Allgemeine Zeitung) i kamapim dispela ripot.
Wanem Samting i Mekim na Yu Amamas?
Maski man i kisim sampela mani moa, dispela i no save mekim em i amamas moa. Wanpela nius (Psychology Today) i tok: ‘Ol man bipo ol i stap rabis na nau ol i kisim sampela mani moa, dispela i no helpim ol long i stap amamas moa.’ Ol i ting bikpela samting na ol man i ken stap amamas i olsem: Man i mas tingim ol samting i save mekim em i stap belgut na no ken ting ol samting nogut tasol bai painim em. Na em i mas kirap na tingim ol narapela na pren gut wantaim ol man. Na em i mas pilim olsem em i bosim gut sindaun bilong em na em i no lusim nating taim. Na em i mas bilip long lotu na mekim wok bilong en.
No Ken Tok, Mi No Inap Lusim
Sapos yu lusim hariap smok, ating sik kensa bilong wetlewa i no inap kilim yu i dai. Nau tasol ol i skelim 900,000 manmeri long Amerika na nius The Lancet i kamapim ol samting ol i kisim save long en, olsem: Long olgeta 100,000 man i no save smok na ol i no bin kisim yet 75 krismas, 50 tasol i dai long kensa bilong wetlewa. Long olgeta 100,000 man i lusim smok taim ol i gat 30 krismas samting, 100 i bin dai long dispela sik. Na long olgeta 100,000 man i gat 60 krismas samting na ol i lusim smok long dispela taim, 550 i bin dai. Na ol man i no bin lusim tru smok, 1,250 long olgeta 100,000 i bin dai. Ol meri i kisim sik kensa bilong wetlewa ol i no planti olsem ol man, tasol ol samting i kamap long man i smok o em i lusim smok, wankain samting i painim ol meri.
Ol Pikinini i Lus
Long olgeta yia long Itali planti handet pikinini i lus na ol i no painim ol. Long moningtaim planti bilong ol i go long skul, tasol ol i no kam bek gen long haus. Long 1991 inap 489 pikinini i lus olgeta. Tasol long 1992, inap 734 pikinini i bin lus. Wanpela lain (Italian Ministry of the Interior) i kamapim wanpela ripot na i tok, nau i gat 3,063 pikinini moa i lus. Planti bilong ol dispela pikinini i lus, ol i pikinini meri—sampela tasol ol i pikinini man.
Ol Popaia Long Laboritori
Wol Helt Oganaisesen i tok, long olgeta yia planti handet tausen manmeri i dai o ol i kisim bikpela sik, long wanem, ol samting ol man i mekim long ples bilong mekim wok saiens ol i kolim laboritori, ol i popaia. Ol laboritori i mekim bikpela wok long skelim blut o liklik hap skin insait tru long bodi bilong man bilong painim as bilong sik bilong em o bilong tokaut olsem man i gat sik. Sapos ol i no skelim gut dispela samting o ol i popaia, dokta inap popaia long tokim man long em i gat wanem kain sik, na dokta bai popaia tu long givim marasin long sikman. Long Epril 1993, winim 90 saveman bilong olgeta hap i bin bung long Jeniva, Swiselan, bilong stori long dispela hevi.
Ol Bikpela Taun Tru
Nius Time i tok: ‘Taim yia 2000 i kamap bai i gat 21 biktaun em 10 milion manmeri o planti moa ol bai sindaun long en. Long ol dispela 21 biktaun, 18 bai stap long ol kantri i no gat planti wok bisnis long en na sampela bilong ol dispela kantri bai rabis tru.’ I gat olsem 10 milion manmeri long nau long ol biktaun tru na ol hap klostu long en long 13 kantri. Tokyo i winim olgeta narapela biktaun—i gat klostu 26 milion manmeri i stap long en. Bihain long Tokyo ol narapela i gat planti man long en, em Sau Paulo, Nu Yok, Meksiko Siti, Sanghai, Bombe, Los Enjeles, Buenos Aires, Seul, Beijing, Rio de Janero, Kalkata, Jakata. Long olgeta yia sampela biktaun long Afrika i go bikpela moa olsem 10 pesen, long wanem, planti man i lusim ol liklik ples bilong ol na kam long biktaun. Wol Beng i tok, planti man tru i save mekim olsem long Afrika, winim ol narapela kantri. Tasol taim i gat planti tumas man long ol biktaun, pasin bilong bagarapim ol samting long graun i go bikpela moa na ol bikpela sik tu inap kamap.