Biugel—Long Ples Pait i Go Long Ples Musik
LONG taim bilong King Abiya, 800,000 birua i go long baksait bilong ol strongpela soldia bilong Juda na banisim ol. Ol birua i bikpela lain; ol Juda ol inap 400,000 tasol. Ol i no inap ranawe. Wantu ol i harim ol biugel i krai! Dispela i strongim ol na ol i singaut strong na siksti i go bilong kirapim pait. Maski ol i liklik lain, ol i daunim ol birua.—2 Stori 13:1-20.
Taim ol Juda i harim krai bilong biugel, bel bilong ol i kirap! Yumi save ol i tingim tok promis bilong Jehova olsem: “Taim ol birua i kamap bilong pait long yupela long graun bilong yupela yet, orait yupela i mas winim dispela biugel pastaim bilong kirapim ol man i go pait long ol birua. Sapos yupela i mekim olsem, orait mi God, Bikpela bilong yupela, bai mi tingting long yupela na mekim save long ol birua, bai ol i no inap daunim yupela.” (Namba 10:9) Taim ol i winim biugel, dispela i makim olsem ol i bilip na wetim Jehova i helpim ol, na Jehova i mekim.
Stori bilong biugel em bilong bipo tru, paslain long taim bilong dispela stori long Baibel. Ol i gat biugel ain long Isip inap 2,000 yia paslain long Krais. Ol biugel bilong bipo i narapela kain tru long ol biugel bilong nau. Orait, nau yumi ken stori long biugel i bin kamap olsem wanem.
Long Pastaim
Long tok Inglis ol i kolim biugel olsem trumpet, na ol i kisim dispela tok long Olpela Tok Frans, trompe, i makim nus bilong elefan. Olsem na yumi ken save, mak bilong biugel bilong bipo i olsem nus bilong elefan. Wanpela Grik bilong bipo Aiskilus (525-456 paslain long Krais), em i man bilong raitim stori. Em i tok, krai bilong biugel “i strong tumas.” Ol i save winim biugel bilong kirapim pait, na taim ol i laik planim man i dai pinis o mekim bikpela de lotu, o mekim resis, o mekim narapela samting long ples bung long ai bilong ol man.
Ol Israel i save winim biugel bilong makim samting bilong pait, na bilong mekim musik long haus lotu bilong God tu. Ol saveman bilong wok ol i wokim ol gutpela biugel silva. Long haus lotu, ol man bilong winim biugel i winim stret wantaim, na “i kamap olsem wanpela nek stret.”—2 Stori 5:13.
Ol biugel bilong Israel i gutpela biugel tru bilong lukim na bilong harim krai bilong en. Tasol olsem ol biugel bilong ol narapela lain, ol biugel bilong ol Israel tu i no inap kamapim planti kain krai. Planti handet yia i mas pinis pastaim na ol man i wokim biugel ol inap winim na kamapim kain kain krai long en.
Biugel Bilong Nau i Wok Long Kamap
Bilong kamapim kain kain krai taim ol i winim biugel, ol i mas senisim mak bilong biugel. Pastaim ol i wokim i kamap longpela. Longpela biugel inap kamapim planti kain krai. Wanpela biugel bilong bipo tru na ol i kolim buisine, em i longpela tru inap 1.8 mita! Yumi ken save, man i hatwok tru long winim kain biugel olsem. Olsem na long yia 1350 samting ol i wokim biugel i krungut olsem leta S bambai i no hatwok long winim. Wan handet yia bihain ol i wokim bikpela hap bilong biugel i longpela na raunpela liklik na i gat 3-pela hap olsem paip i lain long namel.
Ol inap kamapim kain kain krai long dispela nupela kain biugel, tasol krai i antap na i hatwok long kamapim. Long dispela taim sampela man i raitim musik bilong wanpela kain musik ol i kolim klarino na i gat sampela hap bilong musik i antap. Wanpela man i gat biknem long raitim kain musik olsem long dispela taim bipo em Yohan Sebastian Bak (yia 1685-1750).
Bihain ol i skruim sampela raunpela hap paip moa long biugel. Ol i ting sapos ol i mekim olsem bai i gat longpela rot moa bilong win na bai man i winim biugel inap kamapim kain kain krai i go daun tru na i go antap tru. Mak bilong musik bilong ol biugel em F, tasol dispela ol paip ol i skruim long biugel i mekim na nek bilong biugel inap go daun long B flet.
Olsem na long taim bilong Wolfgang Amadeus Motsat (yia 1756-1791) ol i no mekim musik moa long klarino, em krai bilong en i antap tumas. Ol i gat musik ol i kolim klarinet na i no hatwok long winim na kamapim krai i antap, na ol i gat biugel bilong kamapim ol krai i no antap tumas o daun tumas.
Ol inap wokim kain kain musik long dispela nupela kain biugel. Tasol i hatwok yet long winim, long wanem, man i winim em i mas senisim dispela paip long tupela han wantaim. Olsem na gutpela ol i wok long stretim.
Biugel i Gat Baten
Long yia 1760 samting wanpela man bilong musik bilong Rasia, nem bilong em Kolbel, em i kisim nupela save long wokim biugel. Em i wokim hul klostu long maus bilong biugel na wokim samting i gat hap laplap long en olsem baten bilong pasim na opim hul. Taim man i winim biugel na opim dispela hul, krai bilong biugel i go antap liklik. Long yia 1801, wanpela man bilong winim biugel, em bilong Viena na nem bilong em Anton Weidinger, em i wokim biugel kain olsem bilong Kolbel, tasol biugel bilong em i gat 5-pela baten. Nau ol i gat biugel ol inap winim na kamapim krai i go daun tru na i go antap tru na i no hatwok long holim.
Tasol biugel bilong Weidinger tu i no gutpela olgeta. Taim man i winim na opim ol baten, biugel i no krai gut olsem biugel tru. Olsem na i no longtaim na ol man i lusim ol biugel i gat baten, na ol i kisim nupela tingting olgeta long wokim biugel.
Biugel i Gat Valv
Long yia 1815, Heinrich Stölzel bilong Sailisia i baim tok orait bilong wokim biugel i gat valv long ol hul bilong en. Long rot bilong ol valv, man i winim biugel inap mekim win long bikpela hap bilong biugel i go long wanpela paip, na em inap winim win i go long narapela narapela paip wantaim, em ol paip i gat narapela narapela longpela bilong ol. Na ol valv i gat spring olsem na ol i wok kwik.
Pastaim krai bilong dispela kain biugel i no stret olgeta, tasol ol i stretim stretim na dispela kain biugel i gat valv i stap inap long nau.
Em Inap Mekim Kain Kain Musik
Ol man inap mekim kain kain musik long biugel. Nek bilong en i stret wantaim nek bilong ol man na meri na ol kain kain musik. Em olsem musik bilong ami, olsem na ol i save winim bilong kirapim bikpela bung samting na em i gutpela bilong mekim musik ol soldia i ken wokabaut mats long en. Na nek bilong en i gutpela tru wantaim nek bilong ol narapela musik long ben (concerti), o long taim ol manmeri i mekim ol singsing bilong kamapim wanpela stori (opera), na long mekim musik jas bilong nau. Em i gutpela tu bilong winim isi na man i mekim singsing i olsem stori, na planti taim man i winim biugel tasol, na i no gat ol narapela musik.
Tru tumas, biugel em bilong bipo yet na i kam inap long nau. Long nau i no ol soldia tasol i winim. Nau man inap winim na kamapim kain kain gutpela musik—sapos em i save tru long mekim. Ating yu amamas long harim man i winim biugel, maski yu laikim wanem kain musik. Yumi mas tenkyu tru long Man bilong wokim yumi, em i givim save long man inap long em i ken tingim na wokim olkain musik olsem biugel!
[Piksa Kredit Lain long pes 17]
Keyed Trumpet and Slide Trumpet: Encyclopædia Britannica/11th Edition (1911)