Kisim Strong Long Karim Ol Hevi Bihain Bai Kamap
EM STORI BILONG EDWARD MICHALEC
Nambawan polis bilong Worton, Teksas, Yunaitet Stets, em i belhat tru. Em namba 4 taim long em i kalabusim mi na nau em i tok strong olsem: “Bilong wanem yu no save bihainim lo?”
Kwiktaim mi bekim tok: “I stret mi mekim olsem.” Man! Belhat bilong em i go bikpela moa, na em i kirap paitim mi long stik. Nambatu lain polis bilong em, ol tu i kirap na paitim mi long gan bilong ol.
DISPELA hevi i bin kamap klostu 60 yia i go pinis. Taim mi tingting bek, mi save God Jehova i bin mekim wok long kain hevi olsem bilong skulim mi long karim ol hevi mi mas karim taim mi wanpela bilong tupela Witnes Bilong Jehova tasol i stap long Bolivia, em wanpela kantri bilong Saut Amerika na graun bilong en i bikpela olsem Frans. Ating stori bilong mi inap helpim yu long save olsem wanem Jehova i ken strongim yu taim kain kain hevi i painim yu.
Long 1936, mi wok i stap long wanpela woksop bilong stretim ol redio long Boling, Teksas, na mi harim wanpela tok bilong Joseph F. Rutherford, em presiden bilong Sosaiti Was Taua long dispela taim, i kamap long redio. Em i stori long ol blesing Kingdom bilong God bai kamapim long ol manmeri i bihainim tok. Mi laikim tru ol samting mi bin harim. (Matyu 6:9, 10; KTH 21:3, 4) Bihain mi painim sampela buk bilong Rutherford long laibreri bilong mipela na mi kirap kaunim.
Namba tu mama bilong mi, em i tingting planti long laik bilong mi long ol dispela buk em i kolim olsem, “ol olpela buk bilong lotu.” Em i haitim ol buk na em i tok em bai kukim ol. Mi salim pas i go long Sosaiti Was Taua na askim ol long kisim sabskripsen bilong Wastaua na The Golden Age, nau ol i kolim dispela nius Kirap!, na Sosaiti i salim William Harper bilong nupela kongrigesen long Worton long i kam lukim mi. I no longtaim na namba tu mama bilong mi, na brata tru bilong mi, na yangpela brata long namba tu mama, na mi, mipela olgeta i kirap na stadi long Baibel wantaim Brata Harper. Kwiktaim mipela olgeta i dediket long Jehova na kisim baptais.
Long 1938, Shield Toutjian, wanpela wasman bilong Sosaiti long raun, em i kam lukim mipela long Boling na em i mekim wanpela tok bilong Baibel. Wanpela rum bilong haus i pulap tru long planti man na sampela man moa i sanap long dua bilong ol narapela rum. Brata Toutjian i bin stori long pasin bilong profet Jeremaia long sanap strong long autim tok long ol manmeri maski ol i no laik harim tok na ol i putim hevi long em. (Jeremaia 1:19; 6:10; 15:15, 20; 20:8) Long rot bilong ol kain tok olsem, Jehova i bin wok long strongim mipela long karim ol hevi bihain bai kamap.
Pasim Tok Long Bel na Ol Samting i Kamap Long En
I no longtaim na mi save mi mas tingim gut wanpela samting. Bipo mi bin skul long wok bisnis na mi wok long kisim nem long dispela kain wok. Mi gat wok bisnis bilong mi yet long salim na stretim ol redio i bagarap, na mi wok long wanpela kampani bilong telefon long putim ol waia bilong telefon. Tasol nau mi pilim olsem, mi mas amamasim Man bilong wokim olgeta samting, em God Jehova, sapos mi laik kisim gutpela sindaun long bihain. Olsem na mi pasim wok bisnis bilong mi, na mi wokim ka bilong mi i kamap olsem haus ka. Long Janueri 1, 1939, mi stap pinis long wanpela hap klostu long taun Tri Rivas long Provins Kans, Teksas, na bung wantaim sampela painia, olsem ol man bilong mekim wok autim tok long olgeta de.
Long Septemba 1939, Namba 2 Pait i kirap long Yurop. Ol birua bilong ol Witnes Bilong Jehova long dispela taim ol i mekim save long bagarapim nem bilong ol. Ol i tok mipela ol Witnes i pren bilong ol birua, o ol i tok mipela ol man bilong lukstil bilong helpim gavman bilong Jemani, Itali, na Japan. Planti man i bilipim ol dispela tok giaman na ol i putim hevi long mipela. Bihain liklik long 1940 samting, mi kalabus 9-pela o 10-pela taim na wanpela taim, em dispela taim nambawan polis na lain bilong em, ol i bin paitim mi nogut tru na pastaim mi stori long en. Bihain long ol i paitim mi, mi mas go lukim dokta.
Bihain, dispela nambawan polis i bin tokim wanpela man i brukim lo na pilai laki, em i no ken kotim em sapos em i mekim wanpela samting polis i laik em i mekim—em i mas paitim mi. Dispela man i save wok long wanpela kampani bilong kisim wel na em i gat strongpela skin. Em nau, wanpela de mi sanap long rot na tilim ol nius, na dispela man i kam paitim mi long sen! Sampela nambatu lain bilong polis i kam, tasol ol i no holim dispela man, ol i kalabusim mi! Bihain, man i paitim mi em i tokim mi long as na em i mekim olsem, na em i tok sori long mi.
Ol Hevi i Lainim Mi
Ol kain hevi olsem i bin strongim bilip bilong mi long God. Wanpela samting i olsem: Mi no inap tingim olsem mi bin pilim pen taim ol i paitim mi, tasol mi tingim bel isi mi bin pilim bihain long ol i mekim olsem long mi. (Aposel 5:40-42) Olsem na mi lain long mekim olsem aposel Pol i tok: “Yumi ken amamas long ol hevi i kamap long yumi tu, long wanem, yumi save, ol dispela hevi i save strongim bel bilong yumi.” (Rom 5:3) Bihain, taim mi tingting bek long ol man i paitim mi, dispela i bin strongim mi long mi no ken larim wanpela long lain bilong Satan i pasim mi long mekim wok autim tok, na mi save Jehova bai helpim mi long mekim olsem.
Na mi bin lain long narapela bikpela samting. Mi no bosim gut maus taim mi tok, “I stret mi mekim olsem,” na dispela i bin skrapim bel bilong nambawan polis. Bihain, mi bungim em gen, na em i belhat nogut tru, long wanem, ol Witnes i no laik insait long pait. (Aisaia 2:4) Em i laik skrapim bel bilong mi taim em i askim mi olsem: “Sapos ami i singautim yu long helpim kantri bilong yu, bai yu go?”
Nau mi lain pinis long mekim gutpela tok i no save skrapim bel bilong man, olsem na mi tok: “Sapos mi save tru em laik bilong Jehova, bai mi go.” Dispela tok bilong mi i daunim belhat bilong em na i no gat narapela samting i kamap.
Skul Long Mekim Wok Long Olgeta De
Taim mi go long namba 3 klas bilong Wastaua Baibel Skul Bilong Gileat long 1944, em wanpela bikpela samting long i stap bilong mi. Inap 5-pela mun ol sumatin i skul bilong mekim wok misineri. Taim mi no go yet long dispela skul, mi gat wanpela hevi—mi pret nogut long sanap na toktok long ai bilong ol man. Tasol skul i helpim mi, long wanem, planti taim mi mas mekim tok long ai bilong 100 samting sumatin, na sampela taim mi mekim tok ausait long wanpela ples bung. Tisa bilong skulim mipela long mekim tok long ai bilong ol man, em Maxwell Friend. Sampela taim em i save katim tok bilong mi na singaut olsem: “Brata Michalec, mi no inap harim yu!” Em i mekim olsem, na bihain mi kisim save olsem mi gat strongpela nek.
Bihain long Nathan H. Knorr, presiden bilong skul long dispela taim, em i tokaut olsem mi bai go na wok misineri long Bolivia, mi tingim tok em i bin givim long mi olsem: “Long dispela hap bai yu painim planti man i gat pasin daun. Mekim pasin sori long ol, no ken les kwik long ol, na tingim ol.” Namba 2 Pait i no pinis yet, olsem na mipela i mas wet liklik long go long ples misineri bilong mipela. Bihain, long Oktoba 25, 1945, Harold Morris—em wanpela wanklas bilong mi—na mi, mipela kamap long ples balus El Alto, klostu long La Pas, em nambawan biktaun bilong Bolivia. Mitupela tasol i Witnes long dispela namba 3 bikpela kantri bilong Saut Amerika.
Ples balus i antap tru long mak bilong solwara olsem 4,100 mita. Wanpela bas i kisim mipela i go daun long nambawan biktaun La Pas, em wanpela taun i sindaun long wanpela traipela ples daun olsem baret na i karamapim bikpela hap graun bilong en. Mipela i hatwok long lain long sindaun long wanpela ples i antap tru long mak bilong solwara winim 3-pela kilomita.
Sampela Hevi
Kwiktaim mipela kirap na autim tok long haus bilong ol man. Ol i mekim gut long mipela na ol i no les kwik maski mipela i save liklik tasol long tok Spen. I no longtaim na mitupela wan wan i save mekim 18 i go inap 20 Baibel-stadi long olgeta wik. Sikspela mun bihain, long Epril 16, 1946, wanpela liklik lain ol i amamas long bung wantaim mipela long tingim indai bilong Krais. Bihain liklik, 4-pela sumatin moa bilong Gileat i kam, na wanpela bilong ol, em Elizabeth Hollins; bihain em i kamap meri bilong mi.
Mitupela Brata Morris i kirap autim tok long ol narapela biktaun olsem Kosabamba na Oruro. Long dispela taim dispela 2-pela taun i namba 2 na namba 3 bikpela taun long Bolivia. Taim mi salim ripot i go long Brata Knorr long ol gutpela man mipela i painim na long ol buk na nius samting mipela i tilim, em i tokim mipela long i go long ol dispela biktaun long olgeta 3-pela 3-pela mun samting bilong helpim ol man i laik harim tok. Ol manmeri long dispela hap i save mekim gutpela pasin pren na mekim gut long ol man, na planti bilong ol i bin kamap Witnes Bilong Jehova.
Namba 2 Pait i pinis wanpela yia tasol paslain, olsem na planti hevi i kamap long ol wok politik long Bolivia. Wanpela lain politik i resis long winim narapela lain politik, na ol man i pret lain Natsi bai kamap strong long Saut Amerika, olsem na ol man i kirap na mats na kilim i dai sampela man. Long Julai samting long 1946, ol i kilim i dai presiden bilong Bolivia, na ol i hangamapim skin bilong em long wanpela pos lait klostu long haus presiden. Sampela taim ol bikpela hevi i mekim na ol man i no inap lusim haus bilong ol.
Wanpela taim Elizabeth i sindaun long bas na taim bas i ran long rot bilong bikpela ples ol man i save bung long en, em i lukim skin bilong 3-pela yangpela man i hangamap long pos. Em i kirap nogut tru, olsem na em i singaut liklik. Wanpela meri long bas i tok: “Sapos yu no amamas long samting yu lukim, tanim het bilong yu i go long narapela hap.” Kain hevi olsem i mekim na mipela i save, mipela i mas beten askim Jehova long strongim mipela.
Tasol maski ol dispela bikpela hevi i kamap, tok i tru bilong Baibel i wok long kamap long bel bilong ol man i gat pasin daun. Long Septemba 1946, wanpela haus brens i kamap long La Pas, na Sosaiti i makim mi olsem wasman bilong brens. Mipela rentim wanpela haus na dispela haus i kamap ofis na haus misineri tu. Sampela mun bihain taim namba wan kongrigesen long Bolivia i kamap, dispela haus i kamap ples bung bilong mipela.
Long 1946 mipela kirap mekim ol pablik-tok. Bilong mekim namba wan pablik-tok mipela rentim haus buk (Municipal Library) long La Pas. Wanpela man bilong Yugoslavia na em i stadi long Baibel wantaim mipela, em i mekim wok long mani bilong em yet na putim wanpela toksave long niuspepa bilong tokaut long pablik-tok. Planti man i kam. Mi pret liklik long givim tok, long wanem, mi hatwok yet long tok Spen. Tasol Jehova i helpim mi na tok i kamap gutpela. Em namba wan bilong 4-pela tok mipela i mekim long dispela haus buk.
Long 1947 sikspela misineri moa i kam long Gileat, na long 1948, fopela moa i kam. Ol haus mipela inap rentim ol i no gutpela tumas, sampela i no gat paip wara o paua. I gat planti wok ol misineri i save mekim, tasol bihain, mipela ol misineri i bin kam pastaim, mipela i mas kisim liklik wok mani haptaim tu inap long mipela i ken baim sampela nupela klos olsem senis bilong ol klos i olpela pinis. Na tu, i gat hatwok long raun long wan wan biktaun. Planti taim mi sindaun long baksait bilong wanpela trak i go antap long ol maunten, em ol ples kol. Tasol olgeta taim Jehova i strongim bel bilong mipela long rot bilong oganaisesen bilong em.
Long Mas 1949, Brata Knorr na kuskus bilong em, Milton Henschel, ol i lusim Nu Yok na kam lukim ol tripela haus misineri bilong mipela long La Pas, Kosabamba, na Oruro. Mipela i amamas long harim stori olsem wok i go bikpela, na ol i wokim nupela haus Betel na haus faktori long nambawan ofis bilong ol Witnes Bilong Jehova long Bruklin! Brata Knorr i tok, i gutpela sapos haus misineri na Haus Kingdom i stap long wanpela hap namel long La Pas. Na em i tok, ol bai salim sampela misineri moa.
Bihain long 1949, mipela i mekim namba wan kibung sekit bilong mipela long biktaun Oruro. Em namba wan taim planti nupela brata sista Kristen ol i bung wantaim, olsem na dispela i strongim bel bilong ol. Long dispela taim 48 man i autim tok bilong Kingdom long Bolivia na i gat tripela kongrigesen.
Gutpela Poroman Bilong Mi
Inap sampela yia mitupela Elizabeth i bin mekim wok misineri wantaim, olsem na narapela i save gut long narapela na narapela i laikim narapela. Bihain long 1953, mitupela i marit. Em i bin kirap mekim wok painia long Janueri 1939, olsem mi bin mekim. Em tu i bin hatwok taim em i kirap nupela long wok painia. Em i no pret long autim tok, olsem na em tu i bin kalabus. Ol i subim em long wokabaut long rot long ai bilong ol man olsem em i wanpela meri nogut.
Elizabeth i tok, em i pret taim em i bin mekim wok long wokabaut long ol rot na karim ol strongpela pepa i gat rait i tok, “Ol Lotu i Olsem Trap Bilong Giamanim Yu.” Tasol em i bin mekim dispela wok oganaisesen bilong Jehova i tokim mipela long mekim long dispela taim. Olsem em i tok, em i mekim bilong amamasim Jehova. Ol dispela samting i bin strongim em long sanap strong na karim hevi taim wok i kirap nupela long Bolivia.
Kain Kain Wok
Inap tupela yia bihain long mipela i marit, planti taim mipela i mekim wok bilong raun. Mipela i go lukim dispela fopela kongrigesen long Bolivia, na ol liklik grup i stap longwe na i gat ol man i laik harim tok, na tu, mipela i raun long ol taun i gat inap olsem 4,000 man long en. Wok bilong mipela em bilong painim na helpim ol man i sindaun long ol dispela hap na ol i laikim tok i tru bilong Baibel. Long 1965 samting, i gat ol kongrigesen long klostu olgeta liklik taun mipela i bin raun long en inap 10-pela yia i go pinis, olsem na mipela i amamas tru.
Long dispela taim mi gat sik, na ples maunten bilong La Pas i mekim na sik i go bikpela moa. Olsem na long 1957 narapela brata i kisim wok olsem wasman bilong brens, na mitupela Elizabeth i go na sindaun long haus misineri long Kosabamba, em wanpela biktaun i stap long ples daun. Long namba wan miting bilong mipela long dispela hap, mipela i lukim ol misineri i stap, tasol i no gat wanpela asples bilong Bolivia. Taim mipela i lusim Kosabamba inap 15 yia bihain, em long 1972, i gat tupela kongrigesen. Nau i gat 35 kongrigesen long ples daun Kosabamba na 2,600 man bilong autim tok bilong Kingdom!
Long 1972 ol i salim mipela i go long Santa Krus long ples daun. Mipela i sindaun yet long dispela hap long tupela rum antap long Haus Kingdom. Taim mipela i kamap, Santa Krus i gat tupela kongrigesen, tasol nau i gat inap olsem 45 kongrigesen na winim 3,600 pablisa i autim tok.
Mipela i amamas tru mipela i bin stap 50 yia samting long wok misineri bilong mipela, na mipela inap lukim wok bilong bungim olsem 12,300 man long lain bilong Jehova long dispela kantri! Tru tumas, mipela i amamas tru long mipela i kam helpim ol dispela gutpela manmeri.
Amamas Long Helpim Ol Narapela
Taim mi no go yet long wok misineri bilong mi, loya bilong Sosaiti Was Taua, em Hayden C. Covington, em tu i man bilong Teksas, em i tokim mi: “Ed, taim yumi sindaun long Teksas, yumi no pas pas. Tasol long haus misineri, planti man bai sindaun long en na yupela bai pas pas. Yu mas mekim sampela senis long i stap bilong yu.” Em i tok stret. I hatwok long sindaun wantaim planti man long wanpela haus, tasol dispela i wanpela bilong planti traim i save painim ol misineri Kristen.
Olsem na sapos yu tingting long lusim ples bilong mekim wok bilong Jehova long narapela ples, yu no ken lusim tingting olsem, man i bihainim tru Krais em i save helpim ol narapela man. (Matyu 20:28) Olsem na ol misineri i mas stretim tingting bilong ol na redi long daunim laik bilong ol yet. Ating sampela i ting bai ol i kisim biknem long rot bilong dispela wok. Na ating i olsem taim ol i tok gutbai long ol pren na wanblut long ples. Tasol dispela samting i pinis taim ol i kamap long wanpela liklik taun o wanpela biktaun em ol rabisman i sindaun long en bilong mekim wok misineri bilong ol. Olsem na mi laik tok olsem:
Taim ol hevi i painim yu, olsem sik, o yu pilim olsem yu stap longwe tumas long famili bilong yu, o yu hatwok long stap gut wantaim ol brata Kristen long wok misineri bilong yu—yu mas amamas long ol dispela samting olsem em i samting bilong skulim yu. Sapos yu mekim olsem, bihain ol gutpela samting bai painim yu olsem aposel Pita i tok: “Bai yupela i karim pen sotpela taim tasol, na bihain bai [God] yet i mekim yupela i orait gen, na strongim bilip bilong yupela na mekim yupela i sanap strong oltaim.”—1 Pita 5:10.
Long Julai 7, 1996, Edward Michalec i dai taim ol i redim dispela stori.
[Piksa long pes 17]
Long 1947 long Bolivia
[Piksa long pes 18, 19]
Ol klas bilong skul long mekim pablik-tok, planti taim ol i bin mekim ausait long wanpela ples bung bilong Gileat, olsem dispela piksa i kamapim
[Piksa long pes 21]
Mi wantaim meri bilong mi