Larim Ol Tasol—Sampela Taim Ol i Mekim na Sampela Taim Nogat
PLES daun bilong Kasmir i naispela tru na dispela i bin kirapim wanpela saveman bilong yia 1500 samting long tok: “Sapos i gat paradais long wanpela hap, em dispela hap yet!” Em i no bin save tru long wanem samting bai kamap bihain long dispela hap. Insait long 5-pela yia i go pinis, inap olsem 20,000 manmeri i bin dai long pait namel long wanpela lain i pait long gavman na Ami Bilong India. Nau nius Süddeutsche Zeitung bilong Jemani i kolim dispela hap olsem “ples daun bilong aiwara.” Ples daun bilong Kasmir i save skulim yumi long wanpela bikpela samting: Pasin bilong man olsem em i no orait long ol narapela lain, em inap bagarapim wanpela ples i olsem paradais.
Pasin bilong larim ol tasol, em i olsem wanem? Wanpela buk dikseneri i tok, “sapos yu gat pasin bilong larim ol tasol, bai yu larim ol man i holim tingting o bilip bilong ol yet, o long bihainim wanpela kain pasin, maski yu orait o yu no orait long en.” (Collins Cobuild English Language Dictionary) Em gutpela pasin tru long mekim! Bel bilong yumi i stap isi taim yumi stap wantaim ol man i daun long bilip na tingting bilong yumi, maski bilip na tingting bilong ol i narapela kain.
Larim Ol na Bel Nogut Long Ol
Pasin bilong larim ol tasol i narapela kain long pasin bilong bel nogut long ol. Man inap bel nogut long narapela man, long wanem, em i no orait long pasin narapela i bihainim o mekim. Kain man olsem em i no inap amamas liklik, na em i no inap orait long ol nupela tingting.
Olsem: Man i putim ol strongpela lo long em yet em bai surik long wanpela pikinini i amamas long kirap na mekim nabaut. Wanpela yangpela inap les long pasin bilong man i no save hariap long mekim wanpela samting—em i save tingting pastaim. Sapos man bilong was gut i mas wok wantaim man i save mekim nating tasol na i no tingting gut pastaim, ating tupela i no inap stap isi wantaim. Bilong wanem man i surik, yangpela i les, na tupela man i no stap isi wantaim? Long wanem, narapela i hatwok long orait long tingting o pasin bilong narapela.
Pasin bilong man olsem em i no orait long narapela man, em inap kamapim pasin bilong ting olsem tingting bilong em tasol i stret, na dispela inap kamapim pasin bilong tingting nogut long narapela lain, skin, o lotu. Samting moa nogut, em pasin bilong bel nogut long man. Taim dispela pasin i kamap strong moa, dispela inap kamapim pasin birua nogut tru. Em nau, bikpela hevi na pait na bagarapim man i save kamap. Tingim ol bikpela hevi i bin kamap long taim bilong Ol Pait Bilong Lotu, long wanem, misin i no orait long man i gat narapela bilip! Long nau tu, pasin bilong i no orait long narapela lain i as bilong ol pait long Bosnia, Ruanda, na Midel-Is.
Man i gat pasin bilong larim ol man i bihainim wanpela tingting o pasin em i mas tingting gut, na i hatwok long mekim olsem. Yumi olsem wanpela samting long ol bikpela klok ol i kolim pendyulam em i go i kam long han kais na han sut—sampela taim yumi strong long larim ol man i bihainim wanpela tingting o pasin, na sampela taim yumi no orait long dispela samting.
Larim Ol Tasol i Kamapim Pasin Nogut
Olsem wanem? Yumi ken strong tumas long larim ol man? Long 1993, wanpela bikman bilong gavman long Yunaitet Stets, em Dan Coats, em i tok: “I gat bikpela tok pait long tingting na pasin bilong larim ol man tasol.” Olsem wanem long tok bilong em? Bikman i tok, sampela i tok ol i orait tasol long tingting na pasin bilong ol man, na ol i “no bilip moa olsem i gat lo i bosim wanem pasin i gutpela na i no gutpela, na wanem pasin i stret na i no stret.” Kain man olsem i ting i no stret ol man i skelim wanem pasin i gutpela na wanem pasin i no gutpela.
Long 1990, wanpela man politik long Briten, em Bikman Hailsham, em i tok: “Bikpela birua bilong pasin i stret i no bilip bilong ol man olsem i no gat God, o ol i no save i gat God o nogat, o mani kago, o mangal, o narapela samting planti man i orait long en, nogat. Birua tru bilong ol pasin i stret, em tingting bilong ol man long ol i no bilip long wanpela samting.” Olsem na sapos yumi no bilip long wanpela samting, yumi no gat lo bilong makim wanem pasin i stret, na maski wanem samting i kamap, bai yumi orait tasol long en. Tasol i stret yumi ken orait long ol kain kain pasin?
Het-tisa bilong wanpela haiskul long Denmak i no bin ting olsem. Long 1971 em i raitim wanpela stori i kamap long niuspepa bilong tokaut olsem, i no stret ol niuspepa i putim ol toksave bilong grisim ol man long go lukim ol pilai i gat man na animal i slip wantaim na mekim pasin sem. I no gat lo i tambuim ol dispela kain toksave i kamap long ol niuspepa, long wanem, olgeta pasin i “orait tasol” long Denmak.
Tru tumas, hevi i save kamap taim man i no orait long kain kain tingting na pasin o em i orait long olgeta tingting na pasin. Bilong wanem i hatwok long skelim gut na bihainim stretpela tingting? I gutpela sapos yu kaunim stori i kam bihain long dispela.
[Piksa long pes 3]
Bel bilong pikinini inap bagarap sapos man i belhat kwik taim pikinini i popaia
[Piksa long pes 4]
Sapos yumi larim tasol ol pikinini, maski ol i mekim wanem, dispela i no inap lainim ol long ol wok ol i mas mekim taim ol i bikpela pinis