Sampela Tok i Kam Long Olgeta Hap
Wok Bisnis Long Ol Wokboi Nating Long Brasil
Wanpela nius (ENI Bulletin) bilong Bikpela Bung Bilong Ol Misin (WCC), i tok: ‘Ol wokboi olsem lain kalabus ol i bin salim ol long sip i go long Brasil, ol i planti tru, winim inap 10-pela taim ol wokboi ol i bin salim i go long Yunaitet Stets. Tasol planti bilong ol dispela wokboi nating ol i bin salim long Brasil ol i bin dai, olsem na long yia 1860 ol blakskin i sindaun long Yunaitet Stets i winim inap 2-pela taim ol blakskin i sindaun long Brasil.’ Ol i ting inap 40 pesen bilong ol wokboi bilong Afrika ol i bin dai taim ol i stap daunbilo long as bilong ol sip. Bilong ol i ken kisim bikpela mani moa, ol i bin tromoi liklik hap wara antap long ol wokboi bilong baptaisim ol wantaim, na ol pris i bin mekim “sampela liklik tok bilong baptais.” Long wanpela miting bilong lotu bilong “tingting bek, tanim bel na kamap wanbel,” em i bin kamap long Salvado, Brasil, wanpela hetman bilong WCC bilong Kamarun, em Aaron Tolen, em i tok: “Ol man i bin kisim yumi i kam long dispela hap, i no ol tasol i bin mekim dispela samting nogut. Yumi ol Afrika tu i gat asua long en. Yumi bin semim yumi yet, long wanem, yumi salim ol brata na susa bilong yumi olsem hap kago bilong kisim mani long en.”
Ol Man Bilong Smok Long Yurop
Wanpela nius (Nassauische Neue Presse) bilong Frankfet, Jemani i tok, sapos yumi skelim olgeta man i save smok, ol lain bilong smok planti tru em ol man long Yurop na Saina. Long sampela kantri long Yurop, inap 42 pesen bilong ol man na 28 pesen bilong ol meri ol i save smok. Tasol planti manmeri bilong smok em ol manmeri i gat 25 i go inap 39 krismas. Long olgeta yia, pasin bilong smok i save kilim i dai inap 100,000 manmeri long Jemani na 100,000 manmeri long Briten. I no longtaim i go pinis na ol dokta i mas katim presiden bilong Ripablik Sek (Václav Havel); em i gat sik kensa long wetlewa. Inap planti yia em i man bilong smok oltaim. Wanpela nius (Süddeutsche Zeitung) i tok, presiden i bin raitim pas long wanpela lain long Yurop (Smoking or Health) na em i tokim ol, em i amamas long ol man em ol inap lusim smok olgeta.
Les Long Pairap?
Yumi inap kisim sik sapos olgeta taim yumi harim pairap bilong ol samting, maski pairap i no bikpela tumas. Wanpela lain i bin skelim dispela samting na ol ripot bilong ol i bin kamap long nius New Scientist bilong Briten. Dispela save i mekim na lain Wol Helt Oganaisesen i bin senisim tingting bilong ol long wanem mak bilong pairap long nait i orait na sik i no ken painim ol man. Ol i tingim tru samting i makim klia olsem pairap inap bagarapim tru ol pikinini. Ol i kisim save olsem, ol pikinini i sindaun klostu long ples balus intenesenel bilong Munik, mak bilong blut bilong ol i go antap, na marasin adrenalin i bin kamap planti moa insait long skin bilong ol. Na ol saveman i kisim save olsem, pasin bilong ol dispela pikinini long kaunim buk i no gutpela tumas, na tingting bilong ol i save lus hariap. Wanpela savemeri bilong ol pairap (Arline Bronzaft), em i tok: Ol manmeri em skin i olsem i lain pinis long ol pairap, dispela i mekim na “skin bilong ol i kisim bagarap. Pairap i save putim bikpela hevi long skin na bihain skin i kisim sik long dispela samting.”
Ol Bikpela Hevi Bilong Marasin
Wanpela lain (International Rice Research Institute) long Filipin, ol i tok sapos ol fama i no mekim wok long ol marasin bilong pinisim ol binatang nogut, gaden bilong ol bai kamapim yet planti rais. Wanpela saientis i save wok long dispela lain, em i tokim wanpela bung (World Food Summit) i bin kamap long Filipin olsem, pasin bilong pamim bikpela marasin long ol gaden rais bilong pinisim ol binatang nogut i no gutpela, long wanem, ol i tromoi nating mani na i no olsem ol i mas mekim wok long ol dispela marasin. Nius New Scientist i tok, ol fama i no save pamim marasin long gaden bilong ol long taim stret bilong mekim olsem, na ol i save kilim ol gutpela binatang tasol, na ol binatang nogut, nogat. Na taim ol i mekim wok long marasin, planti fama i sakim toksave bilong lukautim ol na ol i mekim wok long ol masin i save pamim marasin i go long win na ol fama i pulim dispela win, o ol i save tanim marasin nogut wantaim graun na ol i mekim wok long han bilong tromoi long gaden. Wol Helt Oganaisesen i tok, long nau long olgeta hap ol dispela kain marasin nogut i save kilim i dai 220,000 man na gip bilong en i save bagarapim tru skin bilong 3 milion man long olgeta yia.
Ol Yangpela i Stori Long Kain Papamama Ol i Amamas Long En
Ol yangpela bai stori olsem wanem long papa o mama ol i save amamas long en? Bilong save long dispela samting, Scott Wooding, wanpela dokta i gat wok long helpim ol skulmanki, em i bin givim askim long 600 yangpela. Wooding i ting ol yangpela bai amamas long pasin bilong larim ol i bihainim laik bilong ol yet, olsem na em i kirap nogut long tok bilong ol. Nius The Toronto Star i tok, planti yangpela i tok, ol i laikim papamama i “mekim wankain pasin long ol olsem ol i save mekim long ol narapela, na papamama i tingim ol (‘ol i laik harim tok olsem: “Mi laikim yu tru” ’), na ol i laikim papamama i lap, [na] ol i stap olsem gutpela piksa ol i ken bihainim.” Na Wooding i kisim save olsem, ol yangpela i laik bai papamama i helpim ol long pilim olsem i gat sampela samting em wok bilong ol yangpela yet long mekim. Taim ol i mekim sampela pasin i no stret, ol i ting papamama i mas stretim ol. Na bikpela samting tru, ol yangpela i tok ol i laik tru bai papamama i lusim bikpela hap taim moa long i stap wantaim ol.
Marasin i No Gat Blut
Wanpela nius (The Globe and Mail) i tok: “Ol man i pret long kisim ol bikpela sik long blut na ol dokta i sot tru long blut ol i ken givim long ol sikman, olsem na ol i kirapim bikpela wok long pinisim dispela pasin bilong givim blut long man long taim ol inap mekim olsem.” Bilong mekim wok long marasin i no gat blut na katim man na i no mekim wok long blut, dokta i mas save long pasin bilong was gut tru na blut i no ken lus, na nius Globe i tok, “ol dokta i bin kamapim planti nupela rot bilong mekim olsem bambai ol i ken stretim sik bilong ol Witnes Bilong Jehova.” Dokta James A. Robblee, dokta bilong mekim dai tingting bilong ol sikman long University of Ottawa Heart Institute, em wanpela bilong planti haus sik i save katim man na ol i no mekim wok long blut, em i tok: “Mi ting ol [Witnes Bilong Jehova] ol i bin helpim gut mipela long tingim dispela samting.”
Blupela Weil i Kam Bek
Kirap long 1946 i gat strongpela lo i makim hamas blupela weil ol man inap kilim. Paslain long dispela yia, ol dispela traipela weil, em longpela bilong ol i olsem 30 mita na hevi bilong ol i olsem 150 ton, klostu ol i pinis olgeta. Tasol nau long Not Atlantik planti weil i raun long solwara, sampela bilong ol em weil finbek, hambek, mink, na wan wan bilong blupela weil. Ol i save long dispela samting, long wanem, nevi bilong Yunaitet Stets i save mekim wok long wanpela kain masin i save harim krai bilong ol weil. Nius The Sunday Telegraph bilong Landon i tok: “I gat planti weil klostu long nambis bilong Briten, tasol bipo ol i no ting olsem.” Wanpela kain masin ol i save kolim haitrafon ol i bin putim i go daun insait long solwara olsem 3,000 mita na i slip long as bilong solwara. Bipo ol i bin mekim wok long ol dispela kain masin bilong painim ol sabmarin i raun insait long solwara. Tasol ol i kisim save olsem, maski weil i no gat strongpela krai, ol dispela masin i gutpela bilong harim krai bilong ol. Krai bilong blupela weil inap raun longwe insait long solwara inap 3,000 kilomita.
Ol i Lusim Samting Bilong Tumbuna na Mekim Wok Long Masket
Wanpela bikpela hap bikbus namel long Brasil na Veneswela em i ples ol Yanomami Indian i save sindaun long en. Long 1962 samting ol i “painim” ol Yanomami, na kirap long dispela taim, isi isi ol i bin helpim ol long save long ol samting yumi save mekim wok long en long nau, olsem huk bilong kisim pis, glas bilong lukluk, masis, na redio. Tasol nius The Daily Journal bilong Karakas, Veneswela, i tok, nupela samting i bin kamap long ol long nau—em masket—em i laik bagarapim ‘dispela laspela lain bilong bus long Not na Sentral na Saut Amerika em sindaun bilong ol i wankain yet olsem ol tumbuna bilong ol.’ Long pasin bilong baim i go na baim i kam, ol man bilong painim gol, na ol bisnisman long bus, na ol misineri, ol i bin helpim ol Yanomami long save long masket. Tasol insait long wanpela wik popaia i bin kamap na 3-pela Yanomami ol i bin dai long gan, olsem na dispela samting nogut i givim tingting long yumi olsem taim ol kain lain olsem i bungim ol man bilong nau i gat kain kain samting bilong skin, dispela inap bagarapim ol tru. Wanpela meri, em Claudia Andujar, em i bos bilong wanpela lain bilong helpim ol Yanomami (Pro-Yanomami Commission), em i tok: “Tingim bikpela hevi em inap kamap long wanpela lain i save amamas long save bilong ol long mekim wok long spia i gat gip, ol ston, na stik bilong pait, sapos kwiktaim ol i kisim gan na paura bilong mekim wok long en.”
Ol Kantri i Save Kalabusim Planti Man
Wanpela lain bilong gavman (U.S. Justice Department) ol i tok, long olgeta 100,000 manmeri long Yunaitet Stets, inap 615 ol i stap long kalabus. Nius The Wall Street Journal i tok, dispela namba i antap olsem dabol long ol manmeri i bin stap long kalabus long 1985, olsem na i no gat narapela kantri i gat planti manmeri i stap long kalabus olsem Yunaitet Stets. Long Rasia long olgeta 100,000 manmeri, inap 590 ol i stap long kalabus, olsem na em i namba 2 kantri i gat planti manmeri long kalabus. As bilong dispela save, em ol ripot bilong 1994, em laspela ripot ol i bin kisim long dispela samting.