Ol Yangpela i Laik Save . . .
Bilong Wanem Mi No Save Toktok Wantaim Ol Narapela?
Richarda i tok: “Pasin bilong sem i mekim na man i no inap mekim ol samting. I olsem man i pret na em i mas karim hevi bilong dispela samting. Em samting man i pilim tru.”
Elizabeth i gat 18 krismas, em i tok: “Taim mi wok long i go bikpela, mi meri bilong sem. Mi save stap wanpis na mi no raun wantaim ol narapela.”
OLSEM WANEM? Sampela taim yu save askim yu yet olsem: ‘Sampela pasin bilong mi i kranki? Bilong wanem mi no save toktok na amamas wantaim ol narapela?’ Olsem Richard, em tok bilong em i stap antap, ating yu save pret o tingting planti taim yu bungim man em yu no save long em. Ating yu pret na surik taim yu bung wantaim ol man i gat namba. O ating yu save tingting planti long ol narapela bai ting olsem wanem long yu, olsem na taim rot i op long yu ken kamapim tingting bilong yu, yu no inap toktok. Yangpela Tracey i tok: “Mi hatwok long toktok wantaim ol man mi no save gut long ol.”
Wanem samting i as bilong ol dispela kain tingting bilong bel? Taim yu save long as bilong dispela hevi, ating em i namba wan samting bilong helpim yu long winim hevi. (Sindaun 1:5) Wanpela meri i tok: “Mi no bin save i gat wanem as na mi no stap bel isi taim mi stap wantaim ol narapela man. Tasol nau mi save long as bilong hevi bilong mi, olsem na mi inap mekim ol samting bilong winim dispela hevi.” Orait, nau yumi ken skelim ol as na sampela yangpela i hatwok long toktok na amamas wantaim ol narapela man.
Hevi Bilong Pasin Bilong Sem
Ating pasin bilong sem i wanpela bikpela as bilong dispela hevi. Yangpela man o meri i save toktok na amamas wantaim ol narapela em i gat planti pren—ol yangpela na lapun—tasol yangpela man i save sem na surik, ating em bai pilim olsem em i stap wanpis. Elizabeth i gat 18 krismas, em i tok: “Taim mi wok long i go bikpela, mi meri bilong sem. Mi stap wanpis na mi no raun wantaim ol narapela.” Diane i tingim ol hevi i painim em long namba wan yia bilong em long haiskul. Em i tok: “Mi no laik ol narapela i lukim o tingim mi. Wanpela tisa i tokim mipela long makim long pepa, em i bikpela samting tru long mipela long ol narapela yangpela i laikim mipela o nogat. Mipela i mas makim wanpela namba namel long siro (0) na faiv (5). Namba 0 i makim olsem mipela i no ting em bikpela samting long ol narapela i mas laikim mipela, na namba 5 i makim em i bikpela samting long mipela long ol narapela i mas laikim mipela. Olgeta skulmeri em ol narapela i save laikim ol, ol i raitim namba 5. Mi raitim namba 0. Pasin bilong sem i mekim na mi pret, nogut ol narapela i laikim mi. Mi no laik ol narapela i lukim mi o putim yau long tok bilong mi, long wanem, mi pret bai ol i no laikim mi.”
Tasol pasin bilong sem i no samting i nogut olgeta. Pasin sem i wankain liklik olsem pasin daun—em olsem yumi save long ol samting yumi no inap mekim. Baibel i tok, yumi mas “daunim tingting bilong yumi yet na i stap wanbel wantaim God bilong yumi.” (Maika 6:8) Yumi amamas long stap klostu long man i gat pasin daun o em i save sem liklik, winim man i save hambak, o kros, o strong long ol narapela i mas bihainim laik bilong em. Tru, i gat “taim bilong toktok,” tasol i gat “taim bilong pasim maus” tu. (Saveman 3:7) Ol man bilong sem ol i no hatwok long pasim maus. Ol i save “putim yau kwik long harim tok,” na ol i no “hariap long mekim toktok,” olsem na planti man i save laikim ol man bilong sem, long wanem, ol i save putim gut yau long tok bilong ol.—Jems 1:19.
Tasol planti yangpela i no save toktok tumas, o ol i sem, olsem na ol i hatwok long kamap pren bilong ol narapela. Wanpela man bilong raitim buk em i tok, sampela yangpela i sem nogut tru, na dispela inap mekim na “i olsem ol i kalabus”—ol i stap wanpis olgeta.—Sindaun 18:1.
Pasin Bilong Sem—Hevi Bilong Planti Man
Sapos yu man o meri bilong sem, yu mas save olsem planti yangpela i gat dispela hevi. Ol i skelim sampela sumatin bilong haiskul na skul koles, “na planti sumatin (82 pesen) i tok, long wanpela hap taim long i stap bilong ol, ol i sem.” (Buk Adolescence, em Eastwood Atwater i bin raitim) Long taim bilong ol man i bin raitim Baibel, sampela man i gat hevi long pasin bilong sem. Ol bikpela man olsem Moses na Timoti, ating ol i bin karim hevi long dispela samting.—Kisim Bek 3:11, 13; 4:1, 10, 13; 1 Timoti 4:12; 2 Timoti 1:6-8.
Tingim Sol, em namba wan king bilong lain Israel bilong bipo. Sol i no man bilong pret. Taim ol animal bilong papa bilong em ol i lus, Sol i no pret na em i go painim ol. (1 Samuel 9:3, 4) Tasol taim ol i makim em long kamap king bilong lain Israel, em i sem. Em i no laik go long ai bilong ol man i singaut amamas long em, olsem na em i hait namel long ol kago!—1 Samuel 10:20-24.
Ating yumi kirap nogut long Sol i ting olsem em i no gutpela man long kamap king. Baibel i tok, skin bilong Sol i gutpela tru. Na em i gat “longpela bun . . . winim ol arapela Israel”! (1 Samuel 9:2) Na tu, profet bilong God i bin tokim Sol olsem, Jehova bai blesim wok king bilong em. (1 Samuel 9:17, 20) Tasol Sol i ting em i no inap long mekim dispela wok. Taim ol i tokim em olsem em bai kamap king, long pasin daun em i tok: “Mi bilong lain Benjamin, na em i liklik lain tasol insait long ol lain bilong yumi Israel. Na lain bilong papa bilong mi i no gat nem namel long ol lain Benjamin. Olsem na bilong wanem yu mekim dispela kain tok long mi?”—1 Samuel 9:21.
Sapos man olsem Sol i no bilip long strong na save bilong em yet, yu no ken kirap nogut taim yu pilim wankain long sampela taim. Yu wanpela yangpela, olsem na long dispela taim long i stap bilong yu, skin bilong yu i wok long senis senis hariap. Nau tasol yu kirap long lainim pasin bilong ol man i bikpela pinis. Olsem na sampela taim bai yu tingting planti long toktok na pasin bilong yu, na yu no stap bel isi. Dokta David Elkind i raitim stori long nius Parents, em i tok: ‘Planti yangpela i sem taim ol i gat 13 krismas samting, na ol i ting olsem ol narapela i lukluk long ol na skelim skin na pasin bilong ol.’
Planti taim wanlain bilong ol yangpela i save skelim skin bilong ol, olsem na planti yangpela i tingting planti, skin bilong ol i gutpela o nogat. (Skelim wantaim 2 Korin 10:7.) Tasol pasin bilong tingting planti long skin bilong yu inap bagarapim bel bilong yu. Wanpela yangpela meri long Frans, nem bilong em Lilia, em i tingim samting i bin painim em: “Taim mi yangpela, mi gat wanpela hevi i save painim planti yangpela. Mi gat ol liklik buk long pes bilong mi! Mi no laik go toktok wantaim ol narapela, long wanem, mi tingting planti long pes bilong mi.”
Bikpela Hevi
Planti man i save kisim tingting kranki long ol man bilong sem, olsem na planti taim ol man bilong sem ol i stap wanpis. Wanpela buk (Adolescence) i tok: “Ol yangpela i save sem ol i hatwok long kamap pren bilong ol narapela, long wanem, planti taim ol narapela i kisim tingting kranki long ol. Ol i ting ol man bilong sem ol i laik stap longwe long ol narapela, ol i les, ol i no laik harim stori bilong ol narapela, ol i laik daunim ol narapela, ol i no mekim gutpela pasin pren, o ol i save birua long ol narapela. Na long dispela as, ol narapela i no mekim gutpela pasin pren long ol, na ol man bilong sem ol i stap wanpis na bel hevi moa yet.” Dispela bai mekim na pasin bilong sem i go bikpela moa, na dispela bai strongim tingting bilong ol narapela man olsem ol man bilong sem ol i hambak o ol i gat pasin antap.
Yu wanpela Kristen na yu stap long “ai bilong olgeta manmeri,” olsem na yu mas tingim, pasin bilong yu i kirapim ol narapela long ting olsem wanem long yu. (1 Korin 4:9) Olsem wanem? Yu no laik lukluk long ai bilong ol narapela, taim yu toktok wantaim ol? Pes na skin samting bilong yu i makim olsem yu no laik ol narapela i kam toktok wantaim yu? Sapos olsem, yu mas save olsem ol narapela inap kisim tingting kranki long yu na ol i laik stap longwe long yu. Dispela inap mekim na yu hatwok moa long kamap pren bilong ol narapela.
Ol Narapela As Bilong Dispela Hevi
Narapela hevi bilong planti yangpela i olsem: Ol i pret ol i no inap mekim gut ol samting. Tru, yumi save tingting planti taim yumi laik mekim nupela samting, em samting yu no bin mekim bipo. Tasol sampela yangpela i pret nogut tru long dispela samting. Taim Gail i yangpela yet, em i pret taim em i stap wantaim ol narapela. Em i tok: “Mi no laik bekim tok long klas-rum. Na planti taim ol i tokim papamama bilong mi olsem, ‘Em i no save apim han. Em i no save toktok.’ Mi sem long toktok long ai bilong ol narapela, na bel bilong mi i no stap isi. Long nau tu, mi hatwok yet long toktok long ai bilong ol narapela.” Man i pret long em i no inap mekim gut ol samting, ating em i no laik mekim wanpela samting. Wanpela yangpela, nem bilong em Peter, em i tok: “Mi tingting planti, nogut mi popaia. Mi gat tupela tingting long samting mi mekim, mi inap mekim o nogat.” Taim wanlain bilong yangpela ol i tok pilai na skelim em, dispela inap mekim na ol samting yangpela i pret long en i go bikpela moa, na bihain tu em i no bilip olsem em inap mekim gut ol samting.
Narapela hevi i olsem: Ol yangpela i no save gut long pasin bilong toktok wantaim ol narapela. Ating yu pret liklik long go sekanim man yu no save long em, long wanem, yu no save bai yu tok wanem. Ating bai yu kirap nogut long save olsem, sampela taim ol man i bikpela pinis ol tu i hatwok long toktok wantaim ol narapela. Wanpela bisnisman, nem bilong em Fred, em i tok: “Long wok bisnis, mi gat gutpela save tru long mekim wok bilong mi. Sapos mi toktok long ol samting bilong wok bisnis tasol, orait mi inap stori gut long dispela samting. Tasol taim mi kirap stori long ol narapela samting wantaim ol dispela wankain man, mi no inap toktok gut. Olsem na ating bai ol i les long toktok wantaim mi, o ol i ting tok bilong mi i no swit tumas, na i no kirapim ol long harim tok bilong mi.”
Maski yu man bilong sem, o yu save tingting planti taim yu stap wantaim ol narapela, o yu no inap toktok gut wantaim ol, em bai helpim yu sapos yu lain long pasin bilong toktok na amamas wantaim ol narapela. Baibel i tokim ol Kristen long “givim bel” long ol narapela, na long kisim save long ol! (2 Korin 6:13) Tasol olsem wanem yu inap mekim olsem? Mipela bai stori long dispela samting long stori i kamap bihain.
[Futnot]
a Mipela i senisim nem bilong sampela.
[Piksa long pes 26]
Planti taim ol narapela i ting ol man bilong sem ol i laik stap longwe long ol
[Piksa long pes 26]
Sampela yangpela i pret ol i no inap mekim gut ol samting, olsem na ol i no laik bung wantaim ol narapela