Ol i Singsing Gut Wantaim
WANPELA MAN LONG KENYA I RAITIM DISPELA STORI BILONG KIRAP!
NARAPELA i lukluk long narapela, na ol i redi long singsing. Man i go pas long singsing, em i daunim het liklik na kamapim wanpela krai i gutpela tru, na ol man i stap longwe ol inap harim. Nau namba tu man bilong singsing em i daunim het liklik na long taim stret em i kamapim wankain gutpela krai i antap liklik long krai bilong narapela. Taim singsing bilong tupela i wok long kamap strong moa, i olsem nek bilong tupela i kamap wanpela. Mi putim gut yau na mi kirap nogut long gutpela nek na singsing bilong tupela.
Dispela singsing i no kamap long wanpela bikpela haus bilong pilai musik ol manmeri i pulap long en. Nogat. Dispela singsing i kamap long wanpela diwai klostu long haus bilong mi long Kenya—na tupela pisin i mekim dispela singsing. Taim ol i singsing pinis, ol i stretim baksait, opim wing, na flai i go.
Planti ol i tok, “ol pisin bilong wankain lain ol i save bung wantaim.” Tasol sampela pisin i laik singsing tu wantaim—na long wankain taim stret ol i mekim wankain krai! Ol i singsing gut wantaim, olsem na planti man i no inap save i gat tupela pisin i singsing sapos ol i no lukim ol! Ol pisin i bin paulim ol saientis tu. Olsem na nau long dispela taim ol man i bin kisim save olsem, pasin bilong singsing wantaim em wanpela pasin tru bilong ol pisin.
Pisin Belo
Pisin bobo i save singsing gut tru. Em i stap long Afrika, na krai bilong en i narapela kain. Planti taim singsing em i mekim i olsem tupela hap ain man i paitim wantaim. Olsem na planti ol i save kolim pisin bobo olsem pisin belo. Bobo i gat gutpela bilas—gras i stap antap na baksait long het na long tupela wing i blakpela. Gras long bros na namel long wing i waitpela, na i luk naispela tru wantaim blakpela gras bilong en. Long olgeta taim ol bobo i save raun tupela tupela, na ol mak na kala bilong gras bilong bobo man na bobo meri i wankain.
Man i raun long bikbus em inap save ol bobo i stap long bus paslain tru long em i lukim ol. Planti taim bobo man bai mekim 3-pela krai i olsem krai bilong belo. Wantu bobo meri i bekim dispela krai na singaut kwiii. Sampela taim krai bilong wanpela pisin i go antap na i go daun, tasol poroman bilong en i no bihainim dispela pasin, nogat, krai bilong en i stap wankain—tasol nek bilong en i bihainim gut singsing bilong narapela.
Ol saientis i no save olsem wanem tupela pisin inap bungim gut nek bilong ol olsem. Sampela saientis i ting sampela pisin i save singsing wantaim planti taim, olsem na ol i save mekim gut tru dispela samting. Long olgeta de pisin man na pisin meri ol i singsing wantaim, olsem na long wankain taim stret nek bilong tupela i mekim gut singsing.
Ol pisin bobo bilong narapela narapela hap, ol i gat krai bilong ol yet. Ating as bilong dispela em ol i save bihainim krai bilong ol samting i stap long hap bilong ol o krai bilong ol narapela pisin. Ol i kolim dispela olsem pasin bilong bihainim nek bilong narapela. Olsem na singsing bilong pisin bobo bilong ples kunai bilong Saut Afrika, i narapela kain long singsing bilong pisin bobo i stap long wanpela traipela ples daun (Great Rift Valley) bilong Is Afrika.
Stap Wantaim Inap Long Ol i Dai
Long wanpela buk (The Trials of Life), David Attenborough i tok: “Man i pilim tru gutpela pasin bilong tupela pisin i save singsing wantaim na ol i save stap wantaim inap planti yia, ating i go inap long ol i dai.” Wanem samting i as bilong dispela pasin bilong pas gut wantaim? Attenborough i tok moa: “Taim ol i lain pinis long pasin bilong singsing wantaim, ol i save singsing tu bilong strongim pasin bilong ol long pas gut wantaim. Ol i sindaun wantaim long han bilong diwai na singsing wantaim, na sampela taim sapos wanpela i no stap, pisin i stap wanpis bai singsing gut na mekim hap singsing narapela pisin i save mekim sapos em i stap.”
Na tu, ating ol singsing inap helpim pisin long painim poroman bilong en long bikbus. Taim pisin man i laik save poroman bilong en i stap we, em bai singsing na pisin meri i kirap na singsing wantaim em, maski em i stap longwe. Ol i save singsing long wankain taim stret, na i olsem ol i bin pasim tok long taim ol bai singsing.
Ol i Wisil na Wok
Olsem wanem? Yu save amamas long wok wantaim musik? Ating planti pisin tu i laik mekim olsem. Michael Bright i raitim buk The Private Life of Birds, na em i tok, singsing bilong pisin i save kirapim ol narapela pisin long mekim ol samting. Taim ol i harim singsing bilong narapela pisin, “klok bilong pisin man na pisin meri i wok strong moa.” Na tu, sampela pisin meri “i spit tru long wokim haus bilong ol” na “ol i putim sampela kiau moa” taim ol i harim singsing bilong pisin man.
Ating ol saientis bai kisim save yet long ol narapela samting bilong ol pisin i save singsing wantaim, olsem pisin bobo. Tasol maski gutpela singsing bilong ol i save helpim ol olsem wanem, yumi no ken lusim tingting olsem singsing bilong ol i save mekim narapela gutpela wok. Ol i save amamasim ol man na meri i laik harim singsing bilong ol! Tru tumas, kain gutpela krai olsem bai kirapim yumi long litimapim nem bilong Man bilong wokim “olgeta pisin i flai antap.”—Song 8:8.