Wok Bilong Musik Insait Long Lotu Long Nau
PASIN bilong singsing em wanpela presen God i givim long yumi. Taim yumi singsing, dispela inap amamasim yumi na Man bilong wokim yumi tu. Long rot bilong singsing yumi inap kamapim bel bilong yumi, yumi bel hevi o yumi amamas. Na bikpela samting moa, yumi inap kamapim bel bilong yumi olsem yumi laikim tumas Man bilong kamapim pasin bilong singsing, em Jehova, na yumi laik lotuim em na litimapim nem bilong em.
Inap 300 taim Baibel i toktok long musik, na klostu olgeta taim ol man i bin mekim bilong lotuim Jehova. Singsing em samting tu bilong amamas—i no ol man i singsing tasol ol i amamas, nogat; Jehova tu i amamas. Man bilong raitim Song em i tok: “Paitim ol gita bilong litimapim nem bilong en. Bikpela i laikim ol manmeri bilong en.”—Song 149:3, 4.
Tasol singsing em bikpela samting insait long lotu long nau o nogat? Taim lain bilong Jehova long nau i mekim singsing, ol i ken mekim wanem na bai Jehova i belgut long ol? Musik i gat wanem wok insait long lotu i tru? Sapos yumi skelim ol samting bilong musik insait long lotu long bipo yet na i kam inap long nau, dispela bai helpim yumi long bekim ol dispela askim.
Musik i Gat Wok Insait Long Lotu Long Bipo Yet
Namba wan taim Baibel i stori long musik em i no tok klia, dispela musik i bilong lotuim Jehova o nogat. Long Stat 4:21, Baibel i tok Jubal i bin kamapim sampela kain musik—ating dispela em namba wan taim tru wanpela i mekim olsem—na ating em i kirapim sampela kain wok bilong musik. Tasol musik em i insait long wok bilong lotuim Jehova paslain tru long taim God i bin wokim ol manmeri. Sampela Baibel i stori long ol ensel i mekim singsing. Jop 38:7 i stori long ol ensel i “amamas na singaut.” Olsem na tok bilong Baibel yet i as na yumi ken bilip olsem singsing i insait long wok bilong lotuim Jehova taim ol man i no kamap yet long graun.
Sampela saveman i bin strong long tok olsem musik bilong ol Hibru long bipo i gat wanpela nek tasol na i no gat ol narapela nek bilong helpim dispela. Tasol taim ol man i paitim gita, em Baibel i stori planti taim long en, ol inap paitim planti string wantaim. Ating ol man bilong paitim gita ol i bin lukim olsem ol inap kamapim gutpela krai taim ol i paitim sampela string wantaim. Musik ol i wokim i no olsem ol man i no gat save liklik, nogat; musik bilong ol em i gutpela tru olsem bilong ol man i gat save moa long en. Na sapos yumi tingim ol rait olsem song long Ol Skripsa Hibru, yumi ken save olsem musik bilong ol Israel i nambawan tru. Ol Israel i save long Jehova na dispela i kirapim ol long wokim gutpela musik olsem, tasol ol narapela lain i stap klostu ol i no gat save long Jehova, olsem na i no gat wanpela samting bilong kirapim ol long wokim gutpela musik olsem bilong ol Israel.
Taim ol i bin stretim wok bilong ol samting bilong tempel long bipo, ol i makim bikpela wok bilong ol kain kain musik na bikpela lain bilong singsing insait long lotu. (2 Stori 29:27, 28) I gat ol man bilong bosim musik, na ol “man i save gut tru long mekim musik,” na ol man “i skul yet long mekim musik,” na ol “wasman” bilong ol lain i singsing. (1 Stori 15:21; 25:7, 8; Nehemia 12:46) Wanpela saveman, em Curt Sachs, em i stori long gutpela save bilong ol Israel long wokim musik na em i tok: “Sapos yumi tingim ol lain bilong singsing na ol lain bilong pilaim musik, em ol i wok long Tempel long Jerusalem, yumi ken save, ol Israel i bin skul gut tru long musik, na ol inap mekim gut, na ol i gat save . . . Yumi no save long krai bilong dispela musik bilong bipo, tasol ol save yumi kisim pinis i kamapim klia olsem em i gat strong, na i gat biknem, na em i nambawan tru.” (Buk The Rise of Music in the Ancient World: East and West, 1943, pes 48, 101, 102) Wanpela song i kamapim gutpela save bilong ol Hibru long wokim musik, em Song Bilong Solomon. Dispela song em wanpela stori, wankain olsem ol stori bilong wanpela musik ol i kolim opra. Long Baibel Hibru, nem bilong dispela song em “Song i Winim Olgeta Song.” Long ol Hibru bilong bipo, singsing em wanpela hap wok bilong lotu. Na em i givim rot long ol long kamapim bel bilong ol taim ol i litimapim nem bilong Jehova.
Ol Kristen Bilong Pastaim i Save Singsing
Musik i bin stap yet insait long lotu bilong ol Kristen bilong pastaim. Ol i gat ol song long Buk Song, em spirit bilong God i kamapim, na tu ol yet i wokim sampela musik bilong mekim singsing long lotu, na ol tok bilong singsing tu, na dispela i as na ol Kristen long nau tu i save kamapim ol song. (Efesus 5:19) Wanpela buk bilong Waldo Selden Pratt (The History of Music) i tok: “Ol Kristen bilong pastaim ol i save mekim singsing long haus lotu na long taim ol i lotu long haus bilong ol yet. Long ol Juda i kamap Kristen, i olsem ol i mekim yet wankain pasin ol i bin mekim bipo long haus lotu bilong ol . . . Ol i no mekim wok tasol long Buk Song bilong ol Hibru . . . , dispela nupela lotu i wok oltaim long kamapim ol nupela singsing—ating pastaim long stail bilong musik ol i kolim rapsodi.”a
Jisas i kamapim klia olsem singsing em i bikpela samting long taim em i kamapim Kaikai Bilong Bikpela, long wanem, ating em wantaim ol aposel i mekim ol singsing ol i save kolim ol song bilong Halel. (Matyu 26:26-30) Ol dispela singsing i stap long Buk Song na i bilong litimapim nem bilong Jehova, na ol man i save singim long taim ol i mekim Pasova.—Song 113-118.
Lotu Giaman i Paulim
Klostu long yia 500 C.E. samting, ol man i lusim musik long lotu na ol i save kolim kolim tok long pasin bilong mekim singsing sori tasol. Inap olsem yia 200 C.E., Klemen bilong Aleksandria i tok: “Yumi mas mekim wok long wanpela musik tasol: em ol tok bilong lotuim God long bel isi, na yumi no ken paitim gita o kundu o winim mambu o biugel.” Ol i putim sampela tambu na ol i tok ol man i mas mekim wok long nek tasol—ol i no ken wokim musik long lotu. Bihain ol i kolim dispela pasin olsem singsing nating, o raring. Buk Our Musical Heritage i tok: “Klostu 40 yia bihain long ol i wokim Konstantinopel, long Kibung Bilong Laodisia (367 C.E.), ol i tambuim ol musik na ol kongrigesen long insait long ol pasin bilong lotu. Ol musik em lotu i bin orait long en, em musik ol i wokim long nek tasol. Lotu Kristen bilong pastaim i no as bilong ol dispela tambu.”
Long yia 500 i go inap 1000 samting, i tambu long ol man nating i lukim Baibel. Ol Kristen em ol i strongim bel na holim wanpela Baibel bilong ol yet o kaunim wanpela Baibel, ol man i bin mekim nogut long ol na kilim ol i dai tu. Olsem na yumi no kirap nogut long ol man i bin lusim pasin bilong singim ol song bilong litimapim nem bilong God long dispela taim nogut bipo. Ol man nating i no gat Baibel, olsem na olsem wanem ol bai save, inap 10 pesen bilong Baibel em ol singsing? Husat bai tokim ol olsem, God i tok ol man i lotu long em ol i mas “litimapim nem bilong Bikpela! Singim nupela song long em?” Bai nogat, a?—Song 149:1.
Kamapim Gen Musik Insait Long Lotu
Lain bilong Jehova i bin mekim bikpela wok long kamapim gen musik na singsing insait long lotu—em hap wok tru bilong lotu. Olsem: Long Zion’s Watch Tower bilong Februeri 1, 1896, i gat ol singsing tasol. Nem bilong en, “Ol Singsing Amamas Bilong Saion Bilong Moningtaim.”
Long 1938 ol i lusim pasin bilong singsing long ol miting bilong kongrigesen. Tasol i no longtaim na ol i lukim olsem i gutpela moa sapos ol i bihainim tok bilong ol aposel na pasin ol i bin mekim. Long kibung distrik long 1944, Brata F. W. Franz i mekim wanpela tok, “Singsing Bilong Wok Bilong Kingdom.” Em i kamapim klia olsem, paslain tru long God i bin wokim ol man, ol ensel i bin singim ol song bilong litimapim nem bilong Jehova, na em i tok: “I stret na i gutpela long ai bilong God taim ol wokboi bilong Em long graun ol i bungim maus wantaim na mekim singsing.” Taim em i stori gut pinis long as na yumi mas singsing long taim yumi lotu, em i toksave long wanpela nupela buk, em Kingdom Service Song Book, ol i wokim bilong mekim wok long en long ol miting bilong wok long olgeta wik.b Bihain ol i mekim toksave long Informant (nau yumi kolim Wok Kingdom Bilong Yumi) bilong Disemba 1944 olsem, long ol narapela miting tu ol bai mekim singsing bilong kirapim na pinisim miting. Em nau, singsing i kamap gen insait long lotu bilong Jehova.
‘Singim Ol Song Long Jehova Long Bel Bilong Yumi’
Pasin bilong givim bel long mekim singsing em i bikpela samting, na yumi ken save long dispela sapos yumi tingim ol brata bilong yumi long Isten Yurop na long Afrika, em ol i bin karim hevi inap planti yia. Lothar Wagner i bin stap wanpis long kalabus inap 7-pela yia. Olsem wanem em inap karim dispela hevi? Em i tok: “Inap sampela wik mi wok long tingim olgeta singsing bilong Kingdom mi inap tingim. Taim mi no tingim gut olgeta tok bilong singsing, mi save tingim sampela tok bilong mi yet na kamapim wanpela o tupela ves. . . . Tru tumas, ol singsing bilong Kingdom i gat planti gutpela tok bilong kirapim na strongim bel bilong yumi!”—1974 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, pes 226-228.
Inap 5-pela yia Harold King i bin stap wanpis long kalabus, long wanem, em i holimpas bilip, tasol em i save kisim bel isi taim em i kamapim na singim ol song bilong litimapim nem bilong Jehova. Planti ol singsing em i kamapim, ol Witnes Bilong Jehova i save mekim wok long en long taim ol i lotu. Amamas em singsing i kamapim i save strongim man. Tasol yumi no ken wet long karim hevi pastaim bambai yumi ken save, pasin bilong singim ol song bilong litimapim nem bilong God em i bikpela samting.
Olgeta long lain bilong Jehova inap kisim amamas long singsing. Ating maus i save hevi taim yumi laik kamapim tingting bilong yumi olsem yumi laikim tumas Jehova, tasol taim yumi kamapim bel bilong yumi long rot bilong singsing, maus i no ken hevi olsem. Aposel Pol i soim yumi olsem wanem yumi ken kisim amamas long singim ol song bilong litimapim nem bilong God taim em i tokim ol Kristen olsem: “Taim yupela i toktok wantaim ol arapela manmeri bilong God, yupela i mas kisim ol tok i stap long ol song bilong Buk Song na long ol arapela song bilong lotu na long ol song Holi Spirit i kamapim long bel bilong yupela, na putim insait long tok bilong yupela. Na yupela i mas singim ol song long Bikpela, long maus na long bel bilong yupela tu.” (Efesus 5:19) Taim ol samting bilong spirit i pulap tru long bel bilong yumi, singsing bilong yumi bai kamapim. Olsem na bilong singsing bilong yumi i ken kamap gutpela, yumi mas i gat stretpela tingting long bel bilong yumi long ol dispela singsing.
Taim yumi pas gut wantaim Jehova dispela i helpim yumi long stap amamas, na i kirapim yumi long toktok, na singsing, na singaut long ol gutpela gutpela pasin bilong Jehova. (Song 146:2, 5) Yumi save givim bel long singsing long ol samting yumi amamas long en. Na sapos yumi laikim wanpela singsing o ol tok bilong en, ating bai yumi givim bel tru long mekim singsing.
I no olsem yumi mas singsing strong bilong kamapim bel bilong yumi. Sapos man i singsing strong, dispela yet i no makim olsem em i man bilong singsing gut; na i olsem tu sapos man i singsing isi tumas na yumi no inap harim. Sampela man, maski ol i singsing isi, nek bilong ol i klia na yu inap harim gut. Wanpela hatwok bilong singsing wantaim ol narapela na singsing gut, em yu mas lain long bungim nek bilong yu wantaim nek bilong ol. Maski yu bihainim narapela nek bilong singsing o yu bihainim wankain nek olsem ol narapela i mekim, nek bilong yu i no ken strong tumas na winim nek bilong ol—i mas wankain tasol—na dispela bai mekim singsing i kamap gutpela. Tupela samting bilong helpim yumi long mekim singsing olsem yumi pilim tru, tasol nek bilong yumi i no winim nek bilong ol narapela, em pasin daun na pasin bilong putim gut yau. Tasol man i save gut long singsing o i gat gutpela nek, yumi no ken pasim em long singsing strong. Man i gat gutpela nek inap strongim kongrigesen long singim ol song bilong litimapim nem bilong Jehova.
Taim yumi mekim singsing long ol miting bilong yumi, rot i op tu long mekim singsing long ol narapela narapela nek. Ol man i gat save long mekim narapela nek ol yet inap tingim, o ol inap lukim long musik i stap long buk singsing na bihainim, mipela i laik strongim ol long bihainim dispela pasin na singsing wantaim ol narapela na mekim singsing i kamap naispela moa.c
Ating sampela i tok, ‘Mi no inap singsing gut’ o ‘Mi no gat gutpela nek; taim mi singsing i go antap nek bilong mi i save bruk.’ Olsem na ol i save sem long singsing—na taim ol i stap long Haus Kingdom tu. Tasol yumi ken save olsem, long ai bilong Jehova, olgeta nek i litimapim nem bilong em long singsing, ol i gutpela—no gat wanpela i ‘no gutpela.’ Pasin bilong man long toktok inap kamap gutpela moa sapos em i mekim mekim planti taim na em i bihainim ol gutpela tok i kamap long Skul Bilong Wok Autim Tok, na olsem tasol pasin bilong man long singsing tu inap kamap gutpela moa. Sampela i save makim nek tasol bilong singsing long taim ol i mekim ol wok bilong haus, na long dispela rot nek bilong ol i kamap gutpela moa. Pasin bilong makim nek bilong singsing i lainim nek long krai gut moa. Na sapos i stret long mekim olsem, long taim yumi wanpela i stap o yumi wok i stap long wanpela hap em yumi no inap bagarapim wok bilong ol narapela, yumi ken mekim ol singsing bilong Kingdom; dispela em gutpela eksasais bilong nek na wanpela rot bilong mekim bel i amamas, na tingting i stap isi.
Yumi ken kirapim ol narapela long mekim sampela singsing bilong Kingdom long ol bung bilong amamas tu. Dispela kain singsing inap helpim olgeta i bung long tingim ol samting bilong spirit; na wanpela i ken paitim gita o piano o yumi ken pilaim musik bilong Sosaiti long kaset samting bilong helpim singsing. Na tu, dispela i helpim olgeta long lainim na mekim gut ol singsing long taim bilong ol miting.
Bilong kirapim ol kongrigesen long givim bel long singsing long ol miting, Sosaiti i bin wokim ol musik long kaset samting. Long taim bilong pilaim, brata i lukautim saun i mas tingim gut volyum. Sapos volyum bilong musik i daun tumas, ating kongrigesen bai pret long singsing strong. Taim brata i lukautim saun i singsing wantaim kongrigesen, em bai inap skelim—musik i wok long strongim ol brata long singsing o nogat.
Mekim Singsing Long Jehova
Pasin bilong singsing em i givim rot long yumi long kamapim bel bilong yumi—yumi ting olsem wanem long Man bilong wokim yumi. (Song 149:1, 3) Em i no pasin bilong bel i kirap nating na yumi singaut, nogat; yumi bosim bel, na tingting stret, na amamas long singim song bilong litimapim nem bilong Jehova. Sapos yumi givim bel long mekim singsing long ol bung bilong kongrigesen, dispela i ken redim tingting na bel bilong yumi long kisim ol tok bai kamap long miting, na em i ken kirapim yumi long mekim bikpela wok moa long lotuim Jehova. Tru, pasin bilong singsing i save mekim sampela samting long bel na tingting bilong yumi, tasol ol tok bilong singsing tu inap skulim yumi. Taim yumi bungim maus na singsing wantaim, yumi mekim pasin daun na redim tingting bilong yumi bambai yumi olgeta wantaim i ken kisim save.—Skelim wantaim Song 10:17.
Inap long olgeta taim bihain, singsing bai stap olsem wanpela hap wok bilong lotu. Olsem na inap long olgeta taim bihain yumi ken bihainim dispela tok bilong man bilong raitim Song: “Olgeta taim mi stap long graun bai mi litimapim nem bilong em. Bai mi mekim song bilong litimapim nem bilong God bilong mi inap long taim mi dai.”—Song 146:2.
[Ol Futnot]
a Wanpela samting i makim musik rapsodi i olsem, long sampela hap bilong en, man i singsing em i ken senisim stail bilong en liklik. Planti taim ol rapsodi i litimapim nem bilong ol man i gat strongpela bel o i stori long ol samting ol i bin mekim.
b Tok bilong 1 Korin 14:15 i makim olsem singsing em wanpela samting ol Kristen bilong pastaim i save mekim long taim ol i lotu.
c Sampela song long buk singsing nau yumi holim, em Mekim Singsing Long Jehova, ol i gat 4-pela nek olsem long olpela buk singsing bilong helpim ol man ol i amamas long mekim ol narapela nek bilong singsing. Tasol planti bilong ol dispela singsing ol i bin raitim bilong bihainim musik bilong piano, na ol i raitim musik long pasin i stret wantaim ol dispela kantri em nek bilong singsing i bin kamap long en. Sapos sampela i tingim narapela nek ol i ken bihainim na i no wanpela bilong 4-pela nek i stap long buk singsing, dispela inap helpim ol singsing yumi mekim long ol miting long kamap gutpela moa.
[Blok long pes 27]
Sampela Tok Bilong Helpim Yu Long Singsing Gut
1. Apim buk singsing taim yu mekim singsing. Dispela bai helpim yu long pulim gut win.
2. Kisim gut win long kirap bilong ol wan wan ves.
3. Maski yu ting maus i op gut, opim liklik moa; dispela bai helpim yu long singsing strong na mekim nek i krai gut.
4. Na bikpela samting tru, tingim gut ol tok bilong singsing yu mekim.