Kisim Laik Bilong Stap Laip

MARIA i gat sik bilong bel hevi na sampela narapela sik tu. Tasol em i pas gut wantaim famili bilong em, na em i no save dring planti tumas o kisim drak. Stori bilong Maria i kamapim klia olsem, bilong man i traim kilim i dai em yet i no olsem olgeta kain hevi samting i mas painim em.

Inap liklik taim i luk olsem Maria bai truim dispela tok olsem ol lapun inap tru long pinisim laip bilong ol yet. Inap sampela de tingting bilong em i dai, na em i no pilim wanpela samting, na em i slip long hap bilong haus sik i bilong ol man i gat bikpela sik tru, na klok na wetlewa samting bilong em i no wok gut. Man bilong em, Jon, em i tingting planti na em i stap wantaim Maria long haus sik. Ol dokta i tokim Jon na famili bilong em olsem Maria inap i dai, na sapos em i no dai ating kru bilong em i bagarap.

Wanpela meri i stap klostu long ol em i go lukim Maria long olgeta de. Nem bilong dispela meri em Sally, na em i wanpela Witnes Bilong Jehova. Sally i tok: “Mi tokim famili olsem ol i no ken ting Maria i no inap kamap gutpela gen. Mama bilong mi em i gat sik daiabitis, na long sampela yia i go pinis, tingting bilong em i bin dai inap sampela wik. Ol dokta i bin tokim famili bilong mipela olsem mama i no inap abrusim bagarap, tasol em i bin kamap gutpela gen. Mi holim han bilong Maria na toktok long em, olsem mi bin mekim long mama bilong mi, na mi ting Maria inap pilim liklik ol samting.” Long de namba 3, Maria i pilim ol samting strong moa na em i luksave long ol manmeri, tasol em i no inap toktok.

‘Sapos Mi Bin Helpim Em Ating Em i No Inap Mekim’

Sally i tok: “Jon i sutim tok long em yet. Em i ting dispela hevi em asua bilong em wanpela tasol.” Planti man em wanpela bilong famili bilong ol em i bin traim kilim i dai em yet, ol i kisim dispela kain tingting. Sally i tok: “Mi tokim Jon olsem Maria i gat sik bilong bel hevi. Em i gat sik bilong tingting na em i no inap pinisim bel hevi bilong em, wankain olsem Jon i no inap pinisim sik i stap long skin bilong em.”

Ol man em wanpela bilong famili bilong ol i bin kilim i dai skin bilong ol yet, ol i save tingting planti olsem: Sapos mi bin mekim sampela samting bilong helpim em, ating em i no inap kilim i dai em yet. Pasin bilong luksave hariap long ol pasin bilong man i tingting long kilim i dai em yet na ol hevi i save kirapim man long mekim olsem, dispela inap helpim yu long pasim man long mekim olsem. Tasol sapos yu no inap mekim olsem, tingim dispela: Taim narapela i bagarapim em yet, dispela em i no asua bilong yu. (Galesia 6:⁠5) Em i bikpela samting long tingim dispela, taim wanpela long famili i laik kilim i dai em yet na em i laik ol narapela i ting em asua bilong ol. Dokta Hendin, em pastaim yumi stori long em, em i tok: “Yumi mas tingim olsem ol man i kilim i dai ol yet, planti ol i mekim olsem bilong bagarapim bel bilong narapela, maski ol bai no stap bilong lukim bel bilong narapela i bagarap o nogat.”

Dokta Hendin i tok moa: “Ol lapun i laik kilim i dai ol yet na ol i gat ol pikinini i bikpela pinis, o ol brata susa, o poroman marit, ol dispela lapun sikman i laik stiaim tingting bilong ol, o bosim ol, o subim ol long mekim bikpela wok moa bilong lukautim ol. Planti taim famili i no inap mekim ol samting olsem sikman i laikim, na planti taim sikman i no senisim tingting bilong em long ol samting em i laikim, na bihain long sikman i traim kilim i dai em yet, em bai mekim tru.”

Long kain taim olsem famili inap pilim olsem ol i gat bikpela hevi tru em ol i no inap karim. Tasol yu no ken lusim tingting olsem God Jehova bai kirapim bek ol man i dai pinis, na em inap kirapim bek tu famili bilong yumi em ol i bin kilim i dai ol yet, long wanem, ol i bel hevi tru, o ol i gat sik bilong tingting, o ol i ting i no gat gutpela samting ol inap wetim.​—⁠Lukim stori “Baibel i Tok Wanem? Man i Kilim i Dai Em Yet​—⁠Em Inap Kirap Bek?” long Kirap! bilong Jun 8, 1991, pes 10, 11.

I no stret long man i kilim i dai em yet, tasol ol samting bai painim famili bilong yumi i stap long han bilong God, em dispela man i save long ol pasin kranki na hevi bilong man i kirapim em long kilim i dai em yet. Yumi save long dispela na em i mekim gut bel bilong yumi. Baibel i tok long Jehova olsem: “Em i save laikim tru ol manmeri i save pret long em. Em i gat bikpela laik tru long ol, olsem skai i antap tru long graun. Hap bilong sankamap em i no klostu long hap bilong san i go daun. Em i longwe tru. Olsem tasol God i save tekewe sin bilong yumi na sin i stap longwe tumas. Papa i save sori long ol pikinini bilong en. Olsem tasol Bikpela i save sori long ol manmeri i pret long em. Em i save olsem em i bin kisim graun na wokim yumi na em i tingim yumi i olsem das tasol.”​—⁠Song 103:​11-14.

Gutpela Samting i Kamap

Inap tupela de Maria i bagarap tru na klostu em i dai, tasol em i no dai. Isi isi tingting bilong em i kamap klia, na Jon i kisim em i go bek long haus, na nau olgeta marasin i stap long hap i gat lok. Nau Maria i save bung long olgeta taim wantaim wanpela nes bilong sik bilong tingting, na em i tok em i no inap tingim o stori long dispela hevi i bin kirapim em long kilim i dai em yet na klostu em i dai tru.

Sally, em dispela meri i sindaun klostu long Jon na Maria, nau em i save stadi wantaim tupela long Baibel long olgeta wik. Ol i kisim save long Baibel, olsem klostu nau God bai pinisim ol dispela hevi em planti man na ol lapun i save ting i no gat rot bilong stretim. Sally i tok: “Tru, Baibel-stadi yet i no rot bilong stretim olgeta hevi. Yu mas skelim tok bilong Baibel bambai yu ken bilip tru olsem ol dispela tok promis ol i tru, na tu, yu mas bihainim tok yu kisim save long en. Tasol mi ting Jon na Maria i wetim gutpela samting bai kamap bihain.”

Sapos yu ting i no gat wanpela gutpela samting bai painim yu bihain tasol yu laik wet long ol gutpela samting bai kamap, gutpela sapos yu toktok wantaim ol Witnes Bilong Jehova. Olsem ol i bin mekim long Jon na Maria, larim ol i soim yu long Baibel olsem God inap tru long stretim olgeta hevi na klostu nau em bai mekim olsem. Maski ol hevi i bikpela tru long nau, i gat rot bilong stretim ol. Plis skelim wantaim mipela ol dispela gutpela samting bai kamap bihain, em dispela ol samting i bin helpim planti man long kisim gen laik bilong i stap laip.

[Blok long pes 6]

Ol Samting Inap Kirapim Man Long Mekim na Ol Mak Bilong En

Wanpela nius (The Journal of the American Medical Association) i tok: “Ol samting i save kirapim ol lapun long kilim i dai ol yet i no wankain long ol samting i kirapim ol yangpela long mekim olsem.” Ol samting inap mekim na lapun i kilim i dai em yet i olsem: “Planti lapun i dring planti tumas na ol i bel hevi, na ol i no save bung wantaim ol narapela man, na bilong kilim ol yet ol i save mekim wok long ol samting i save kilim i dai tru ol man. Na tu, ol lapun  . . . i gat planti sik moa na ol i bel hevi.” Long buk Suicide, Stephen Flanders i raitim ol samting inap mekim na man i kilim i dai em yet, na ol man i mas tingim gut ol dispela samting. Olsem:

Bel hevi long olgeta taim:

“Ol saveman i tok, inap olsem 50 pesen bilong ol man i kilim i dai ol yet, ol i save bel hevi tru long olgeta taim.”

I no gat wanpela gutpela samting ol i wetim:

Sampela lain i kisim save olsem ol man i no bel hevi ol inap kilim i dai ol yet sapos ol i no gat gutpela samting bilong wetim i kamap.

Dring planti tumas na kisim drak:

“Ol i ting 7 i go inap 21 pesen [bilong ol man i dring tumas] ol i kilim i dai ol yet. Inap 1 pesen tasol bilong ol narapela manmeri i kilim i dai ol yet.”

Pasin bilong famili:

“Save ol man i kisim i kamapim olsem sapos wanpela bilong famili i bin kilim i dai em yet, ating ol narapela bilong famili bai mekim olsem.”

Sik:

“Pasin bilong pret long sik i daunim ol na ol i mas i go na stap long haus bilong ol lapun manmeri. Dispela inap kirapim sampela lapun long kilim i dai ol yet.”

Ol samting i lus:

“Samting bilong man i lus, olsem poroman marit o pren i dai, o em i mas lusim wok mani, o bikpela sik i painim em. Ol narapela samting bilong man i lus i olsem: Pasin bilong laikim em yet, o namba bilong em, o em i tingting planti long sindaun bilong em.”

Buk bilong Flanders i kamapim tu sampela pasin bilong man i tingting long kilim i dai em yet, em ol samting ol narapela i no ken ting em i samting nating tasol. Olsem:

Man i bin traim long kilim i dai em yet long bipo:

“Dispela em i wanpela bikpela samting bilong makim olsem man bai traim gen long kilim i dai em yet.”

Toktok long kilim i dai em yet:

“Man i tok olsem, ‘I no longtaim na famili i no gat wok moa long wari long mi’ o ‘Famili bai stap gutpela moa sapos mi no stap.’ Dispela kain tok inap makim olsem man i laik kilim i dai em yet.”

Stretim ol samting:

“Sampela pasin bilong stretim ol samting i olsem: Ol i raitim pepa bilong makim husat bai kisim mani kago bilong ol, ol i givim ol gutpela samting bilong ol long ol narapela man, na ol i painim man bilong lukautim dok o pusi samting bilong ol.”

Pasin i senis:

Taim pasin bilong man i senis na “em i tok olsem em i no gutpela man o em i ting i no gat gutpela samting bilong wetim i kamap,” dispela inap “makim olsem man i bel hevi tru na em inap bagarapim skin bilong em yet.”

[Piksa long pes 7]

Yumi mas helpim man em poroman bilong em i bin kilim i dai em yet