Man i Kilim i Dai Em Yet—Wanpela Hevi i Stap Hait

JON NA MARIAa i gat 58 krismas samting, na ol i sindaun long wanpela liklik haus long hap bilong bus bilong Yunaitet Stets. Jon i gat bikpela sik bilong wetlewa na bilong klok, na isi isi ol sik i wok long bagarapim em. Maria i ting sapos Jon i dai, em i no laik stap laip, na em i bel hevi tru long lukim skin bilong Jon i wok long lusim strong bilong en isi isi. Maria tu i gat sampela sik na em i bin bel hevi tru inap planti yia. Jon i tingting planti, long wanem, Maria i toktok long kilim i dai skin bilong em yet. Em i bel hevi na em i save dring planti marasin, olsem na tingting bilong em i wok long paul moa. Em i tok, em i no laik stap wanpis.

Marasin i pulap long haus​—⁠marasin bilong klok, marasin bilong pinisim bel hevi, na marasin bilong mekim isi bel bilong man. Long wanpela bikmoning Maria i go long haus kuk, na em i kirap daunim ol marasin. Em i mekim olsem i go inap Jon i lukim em na rausim marasin long han bilong Maria. Tingting bilong Maria i wok long i dai na Jon i ringim ambulens. Jon i beten askim God long helpim Maria, nogut em i dai.

Ol Samting Ol Ripot i Kamapim

Nau long dispela taim, ol i bin raitim planti stori long namba bilong ol yangpela i kilim i dai ol yet i go bikpela. Na i stret ol i raitim stori long dispela samting, long wanem, em i samting nogut tru long wanpela yangpela i dai taim em i gat strong yet na ol gutpela samting inap painim em. Tasol ol nius i no stori olsem namba bilong ol lapun i kilim i dai skin bilong ol yet i wok long i go bikpela long planti kantri. Na dispela i olsem maski namba bilong ol man i kilim i dai ol yet long wanpela kantri em i bikpela o liklik, olsem blok daunbilo i kamapim. Taim yu lukluk long ol dispela namba bai yu luksave olsem dispela hevi i stap hait em i stap long olgeta hap.

Long 1996 wanpela lain (U.S. Centers for Disease Control) i tok, ol man Amerika i gat 65 krismas o moa em ol i kilim i dai ol yet, namba bilong dispela lain i go bikpela inap 36 pesen bihain long 1980. Wanpela as na namba bilong ol i go bikpela i olsem: I gat planti lapun moa long Amerika, tasol dispela samting tasol i no as bilong dispela hevi. Long 1996, namba bilong ol man i winim 65 krismas na i kilim i dai ol yet i go bikpela inap 9 pesen, em namba wan taim namba i go bikpela olsem insait long 40 yia. Ol lapun long Amerika i dai taim ol i pundaun o birua i painim ol long rot, namba bilong ol tasol i winim namba bilong ol lapun i kilim i dai ol yet. Na ating ol dispela namba i makim hamas lapun i kilim i dai ol yet em i daunbilo tumas. Wanpela buk (A Handbook for the Study of Suicide) i tok: “Ol namba i makim hamas man i kilim i dai ol yet em i daunbilo tumas. Ol i kisim ol dispela namba long pepa i kamapim as na man i dai.” Buk i tok, sampela i ting namba bilong ol man i kilim i dai ol yet i dabol long namba ol ripot i kamapim.

Dispela i kamapim wanem samting? Long Yunaitet Stets na long planti narapela kantri tu, ol i gat bikpela hevi bilong ol lapun manmeri i kilim i dai ol yet. Dokta Herbert Hendin i gat save long dispela hevi, em i tok: “Maski long Yunaitet Stets planti man moa i kilim i dai ol yet taim ol i wok long kamap lapun, ol nius samting i no stori planti tumas long dispela samting.” Bilong wanem i olsem? Em i tok wanpela as bilong dispela hevi em olsem: Long bipo na long nau tu namba bilong ol lapun i kilim i dai ol yet em i bikpela, olsem na “ol man i no tingting planti tumas long dispela olsem ol i save tingting planti long namba bilong ol yangpela i kilim i dai ol yet i go bikpela tru.”

Ol Inap Tru Long Mekim

Yumi kirap nogut long ol dispela bikpela namba, tasol ol i namba tasol. Ol dispela namba i no stori long man i bel hevi long stap wanpis taim poroman marit i dai, o long man i bel hevi, long wanem, em i no inap lukautim moa em yet o sik bilong em i no inap pinis, na ol i no stori long bel bilong man i bagarap stret, o long sik em bai dai long en. Taim ol yangpela i gat sampela hevi, ol i no tingting gut na ol inap traim long kilim i dai ol yet. Tasol ol lapun i save karim ol hevi em ol i ting i bilong stap longpela taim na i no gat rot bilong stretim ol. Olsem na ol dispela lapun ol i save tingting strong long kilim i dai ol yet na ol inap tru long mekim olsem, winim ol yangpela.

Long buk Suicide in America, dokta Hendin i tok: “Planti lapun moa i save kilim i dai skin bilong ol yet, winim ol yangpela, na tu, pasin bilong ol lapun long kilim i dai ol yet i narapela kain long pasin bilong ol yangpela long bagarapim skin bilong ol yet. Namba bilong ol man i traim long kilim i dai ol yet na namba bilong ol man i mekim tru dispela samting em i narapela kain namel long ol lapun. Namel long lain manmeri olgeta, long olgeta 10-pela 10-pela man i bin traim long kilim i dai skin bilong ol yet, wanpela i mekim tru dispela samting. Na ol i ting long olgeta 100 100 yangpela (15 i go inap 24 krismas) i bin traim long kilim i dai ol yet, wanpela i kilim tru skin bilong em yet. Na namel long ol manmeri i winim 55 krismas, ol i ting olgeta man i traim long kilim i dai skin bilong ol yet ol i mekim tru dispela samting.”

Ol dispela namba i kirapim tru tingting bilong yumi, a? Man i bel hevi tru taim em i kamap lapun, na skin bilong em i no strong moa, na em i sik na karim pen! Olsem na yumi no kirap nogut long planti man i kilim i dai ol yet. Tasol i gat gutpela as na yumi ken amamas tru long laip bilong yumi​—⁠long taim bilong bikpela hevi tu. Tingim ol samting i painim Maria, em pastaim yumi bin stori long em.

[Futnot]

[Sat long pes 3]

Namba Bilong Ol Man na Meri i Kilim i Dai Ol Yet Namel Long Ol 100,000 100,000 Manmeri

15 i Go Inap 24 Krismas 75 Krismas na i Go Antap

Man/Meri Kantri Man/Meri

8.0/2.5 Ajentina 55.4/ 8.3

4.0/0.8 Grik 17.4/ 1.6

19.2/3.8 Hangari 168.9/60.0

10.1/4.4 Japan 51.8/37.0

7.6/2.0 Meksiko 18.8/ 1.0

53.7/9.8 Rasia 93.9/34.8

23.4/3.7 Yunaitet Stets 50.7/ 5.6