Wastaua INTENET LAIBRERI
Wastaua
INTENET LAIBRERI
Tok Pisin
  • BAIBEL
  • Ol PABLIKESEN
  • Ol MITING
  • g04 1/8 p. 20-23
  • Winmil—Tingim Gen Taim Bipo

No gat vidio bilong dispela seksen.

Sori, popaia kamap long lodim vidio.

  • Winmil—Tingim Gen Taim Bipo
  • Kirap!—2004
  • Ol Liklik Het Tok
  • Wankain Infomesen
  • Putim Ol Sel
  • Lukim Gut
  • Slip na Stap Long Winmil
  • Kain Kain Wok Bilong Ol Winmil
  • Ol Winmil i Toktok?
  • Ol Ston Bilong Wilwilim Wit Bilong Wokim Bret
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2004
  • Yu Save Long Dispela?
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2015
  • Ol Tok Yu Ken Mekim Bilong Tilim Ol Nius
    2001 Wok Kingdom Bilong Yumi
  • Ol Tok Yu Ken Mekim Bilong Tilim Ol Nius
    2002 Wok Kingdom Bilong Yumi
Kirap!—2004
g04 1/8 p. 20-23

Winmil—Tingim Gen Taim Bipo

WANPELA MAN LONG NETELAN I RAITIM DISPELA STORI BILONG KIRAP!

LONG yia 1600-1700 samting, planti taim winmil i save stap long ol piksa bilong Jacob van Ruisdael, Meindert Hobbema, Rembrandt van Rijn, na ol narapela atis bilong Netelan​—⁠na yumi no kirap nogut long dispela samting! Long wanem, long dispela taim bipo inap 10,000 winmil i bin stap nabaut long olgeta hap bilong kantri. Ol winmil i bin kirapim ol man long wokim ol piksa samting, na i no dispela tasol, nogat. Kirap long yia 1320 i go inap long yia 1780 samting, ol winmil i mekim wankain wok olsem ol ensin i wok long disel na pawa i mekim long nau. Ol i givim pawa bilong pamim wara, wilwilim wit, katim timba, na mekim ol narapela wok olsem. Tasol ol winmil i no save bagarapim win na wara samting olsem ol ensin bilong nau i mekim.

Putim Ol Sel

Taim yu go raun long Netelan long nau, yu bai laikim ol dispela samting bilong planti handet yia i go pinis, maski namba bilong ol i go daun isi isi na nau inap olsem 1,000 tasol i stap. Yu laik kisim sampela save moa long ol dispela samting? Kam wantaim mipela taim mipela i go lukim wanpela winmil i gat 350 krismas, em i sanap arere long wara Vechte long sentral Netelan.

Em i naispela moning. Jan van Bergeijk, papa bilong wanpela winmil, em i tok amamas long mipela i go na em i givim kap kofi, na em i tokim mipela olsem nau em gutpela taim bilong winmil i mekim wok. Tasol pastaim, rup bilong winmil i mas tanim na lukluk long hap win i kam long en. Jan i stori long rot bilong mekim olsem taim em i putim lek long ol bun bilong wil ol i wokim long diwai na sais bilong en i winim Jan inap tupela taim. I gat samting i joinim dispela wil i go long het, o rup bilong winmil. Taim Jan i tantanim wil, dispela i tanim het bilong winmil. Em i mekim olsem i go inap olgeta 4-pela han bilong propela em longpela bilong ol inap 13 mita, ol i stap stret long hap we ol inap kisim planti win. Bihain em i senim wil i go long graun bambai wil i no ken surik. Orait nau Jan i taitim sel long dispela propela. Taim em i pasim sen pinis, Jan i lusim brek, win i holim ol sel, na isi isi propela i stat long tanim. Inap liklik taim, mipela i kirap nogut na sanap lukluk tasol long propela i tanim tanim. Bihain Jan i singautim mipela long go lukim ol samting i wok insait long winmil.

Lukim Gut

Mipela i go antap long lata na kamap long het bilong winmil we mipela i lukim wanpela timba i slip i go join wantaim propela. Ol gia ol i wokim long diwai i save tantanim bikpela pos i sanap long namel. Mipela i lukim waitpela gris i hangamap i stap klostu. Jan i tok ol i save yusim long welim ol ston bering em dispela timba i save tantanim insait long en. Tasol bilong welim ol gia, em i save yusim gris bilong binen. Na tu, long hia mipela i lukim olsem wanem ol inap daunim spit bilong propela. Long wanpela wil, i gat ol hap hap plang olsem tit i raunim wil. Taim ol i taitim strong, ol dispela plang i mekim wok olsem brek; taim ol i lusim liklik, propela inap tanim.

Taim mipela i wokabaut isi isi i kam daun, mipela i lukim gut dispela bikpela pos i sanap stret insait long winmil. Mipela i smelim gutpela smel bilong ol olpela diwai na harim pairap bilong ol gia. Long as bilong dispela pos, i gat ol narapela gia ol i wokim long diwai. Ol dispela wil i save tantanim wanpela wil i stap insait long wara. Mipela i sanap liklik na lukluk long wil i tantanim na mipela i harim nois bilong wara na pairap bilong ol sel. I olsem mipela i stap long dispela taim bipo. Mipela i amamas na laikim dispela raun bilong mipela.

Slip na Stap Long Winmil

Sampela winmil, olsem winmil bilong wilwilim wit, em i no gat spes bilong ol man i ken stap long en. Ol wan wan hap bilong masin i pulapim spes. Papa bilong winmil na famili bilong em ol i save sindaun long narapela haus klostu. Tasol kain winmil olsem nau mipela i raun long en, ol man inap mekim i kamap haus slip.

Ating bilong i stap long winmil long nau, em i gutpela, tasol long bipo em i no olsem. Daunbilo bilong winmil i stap olsem ples sindaun na rum slip. I gat ol bet i luk olsem bokis bilong tupela man i ken slip, na i gat liklik spes bilong kuk na hap bilong putim ol samting. Paslain long 1950 samting, ol winmil i gat liklik haus, em toilet, ol i wokim antap long wanpela baret. Jan i tok ol papa bilong winmil em ol i gat bikpela famili, sampela i gat moa long 10-pela pikinini, ol i save slip long kain kain hap. Sampela taim, pikinini i liklik moa long ol narapela em i save slip aninit long bet bilong papamama, na ol narapela pikinini i slip long ples sindaun, namba tu plua, o long namba tri plua​—⁠aninit stret long ol wil i tantanim na i pairap!

Sampela winmil i mekim wok olsem pam bilong rausim wara long ol ples daun, ating bipo i as bilong raunwara o solwara. Winmil i mas wok de na nait. Ol i wokim winmil long ples kunai, olsem na em inap kisim planti win​—⁠dispela i mekim na haus insait long winmil i pulap long win na i kol. Na tu, i gat ol hevi em bikpela win ren i save kamapim, olsem na yumi ken save olsem i stap bilong ol man i slip long winmil i hatwok tru. Long nau, Netelan i gat olsem 150 winmil em ol man i sindaun yet long en, planti em ol man i save gut long mekim wok long winmil.

Kain Kain Wok Bilong Ol Winmil

Taim winmil i wok long rausim wara, mipela i go ausait na sindaun long fom. Jan i tokim mipela long ol narapela narapela wok winmil i bin mekim​—⁠wilwilim wit, pamim wara i go long ol bikpela wara o traipela tang, rausim wel long ol sid, wokim pepa, katim timba, na planti moa. Em i tok tu olsem ol i bin wokim namba wan winmil bilong rausim wara long yia 1400 samting. Bihain ol i bin yusim ol kain winmil olsem bilong rausim wara long ol raunwara, olsem raunwara Schermer, raunwara Beemster, na raunwara Wormer, ol i stap klostu long Amsterdam.

Long nau planti handet tausen manmeri bilong Netelan i stap na mekim wok long graun em bipo i as bilong ol dispela raunwara na ol narapela. Na tu, bikpela ples balus bilong Netelan i stap klostu long Amsterdam, em i stap long graun em bipo i as bilong wanpela raunwara. Ol pasindia i wokabaut long ples balus ol i stap daun moa long mak bilong solwara inap 4-pela mita! Tasol yu no ken wari olsem raun bilong yu long balus bai kamap olsem raun bilong solwara, nogat. Ol masin i wok long disel na pawa ensin (ol i kisim ples bilong ol winmil) i save wok oltaim bilong mekim graun i stap drai.

Ol Winmil i Toktok?

Taim propela i wok long tantanim i stap, Jan i askim sapos mipela i bin save olsem ol winmil i save toktok. Mipela i tok, “Ol winmil i save toktok? Nogat, mipela i no save.” Em i stori olsem long ol stretpela hap graun bilong Netelan, ol man i stap longwe inap lukim ol winmil, olsem na papa bilong winmil inap salim tok i go long ol man i stap longwe taim em i putim propela long sampela kain pasin. Olsem: Taim papa bilong winmil i malolo liklik, em i save putim propela olsem long piksa A. Taim em i no wok, em i putim propela olsem long piksa B. Na tu, em inap putim propela long kain pasin olsem long taim bilong bikpela win ren bambai propela i stap daun moa na laitning i no ken bagarapim. Taim em i putim propela olsem long piksa C, dispela i makim olsem em i amamas na gutpela samting i laik kamap. Sapos em i bel hevi o wari, em i putim propela olsem long piksa D.

Na tu, i gat planti kastam bilong ples. Long hap not bilong Amsterdam, sampela taim ol i bilasim ol winmil long taim bilong amamas, olsem long taim bilong marit. Long dispela taim, ol i save bilasim propela na putim olsem long piksa B. Long Wol Woa 2 taim ol ami bilong Jemani i kam i stap long kantri, ol asples i yusim ol propela long tokim ol lain i hait i stap olsem ol ami i redi nau long i kam pait. Taim mipela i harim ol dispela stori, na ol narapela trupela stori bilong ol winmil, dispela i mekim raun bilong mipela wantaim Jan em wanpela raun mipela i no inap lusim tingting long en.

Sampela yia i go pinis, wanpela lain (United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization) i helpim tru wok bilong lukautim ol winmil taim ol i putim long wanpela lista, em World Heritage List, nem bilong 19 winmil i stap long Kinderdijk, klostu long taun Rotterdam. Olsem na ol samting i bin stap olsem faktori nating tasol, nau ol i kamap bikpela samting bilong ples. Na tu, planti volantia i givim bel long stretim na lukautim ol winmil i stap long olgeta hap bilong kantri. Hatwok ol i mekim i opim rot na nau ol turis bilong olgeta hap i ken amamas yet long lukim sampela bilong ol winmil we i bin kirapim ol atis long bipo.

[Blok/Ol Piksa long pes 23]

Gavman i No Orait Long Salim Winmil

Inap 300 yia i go pinis, planti man i laikim ol winmil. Ol i kisim planti hap bilong ol winmil i go long ol narapela kantri. Na tu, ol man bilong ol narapela kantri i go lukstil long Netelan bilong painim ol saveman bilong wokim na stretim ol winmil, na pulim ol i go mekim wok long ol narapela kantri. I no longtaim, ol winmil i mekim wok long ol kantri bilong Boltik, Inglan, Frans, Jemani, Aialan, Potugal, na Spen. Long yia 1750 samting, dispela pasin bilong ol man bilong ol narapela kantri i kisim ol masin samting bilong wokim winmil i go bikpela, olsem na gavman bilong Netelan i mekim sampela samting. Long Februeri 1752 gavman i putim tambu long salim ol winmil i go long narapela kantri. Saveman Karel Davids bilong Netelan i tok, kirap long dispela taim i no gat wanpela man inap helpim ol man bilong narapela kantri long baim, wokim, o bringim “wanpela hap bilong winmil bilong Netelan” o “salim wanpela tul em ol inap yusim bilong wokim winmil.” Tru tumas, pasin bilong no ken salim samting long ol narapela na lukstil long pasin bilong wokim sampela samting, ol i no pasin bilong nau tasol.

[Ol Piksa]

Daunbilo: Jan i tanim het bilong winmil bilong lukluk long hap win i kam long en; ol gia; na ples sindaun

[Kredit Lain]

All photos: Stichting De Utrechtse Molens

[Sat/Ol Piksa long pes 22]

(Lukim buk o magasin)

A

B

C

D

[Piksa Kredit Lain long pes 21]

De Saen painting by Peter Sterkenburg, 1850: Kooijman Souvenirs & Gifts (Zaanse Schans Holland)

    Tok Pisin Pablikesen (1983-2025)
    Log Aut
    Log In
    • Tok Pisin
    • Serim
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ol Lo Bilong Yusim
    • Privacy Policy
    • Ol Praivesi Seting
    • JW.ORG
    • Log In
    Serim