Givim Ol Pikinini Samting Ol i Mas Kisim
I KLIA tru olsem ol papamama i mas lusim bikpela haptaim long mekim gut long ol liklik pikinini bilong ol—em samting ol pikinini i mas kisim, na i luk olsem planti pikinini i no kisim dispela samting. I stap bilong ol yangpela bilong nau i makim olsem. Long nius The Globe and Mail bilong Toronto, Kanada, wanpela meri bilong skelim dispela samting em i tok: “Long nau ol yangpela i stap longwe tru long famili bilong ol long tingting na bel bilong ol, na ol i lus tru long olkain save bilong helpim sindaun bilong ol, na ol i lus long gutpela savetingting.”
Wanem as na dispela pasin i kamap? Ating yumi no bin ting olsem pasin bilong toktok long ol na mekim gut long ol taim ol i liklik yet em i bikpela samting, a? Wanpela dokta i save helpim ol meri i no save kisim bikpela pe long wok na em i skulim ol long pasin bilong lukautim ol nupela bebi bilong ol, em i tok: “Yumi olgeta i mas lain long pasin bilong kamap papamama. Na yumi mas save, sapos nau yumi lusim bikpela haptaim long helpim ol pikinini bilong yumi, bihain bai yumi kisim gutpela samting tru long en.”
Ol bebi tu, yumi mas skulim ol oltaim. Yumi no ken mekim inap wanpela minit samting long wan wan taim tasol—yumi mas mekim long de olgeta. Em i bikpela samting long lusim bikpela haptaim long skulim ol pikinini kirap long taim ol i bebi yet na bai ol i ken kamap gutpela long tingting na pasin bilong ol.
Mas Redi Pastaim
Bilong mekim dispela bikpela wok bilong ol, ol papamama i mas redi gut taim bebi i no kamap yet. Ol i ken kisim sampela tingting long wanpela stiatok bilong Jisas Krais long skelim gut pastaim ol samting yumi bai mekim. Em i tok: “Sapos wanpela bilong yupela i laik wokim wanpela haus . . . orait ating em bai i sindaun pastaim na tingim gut pe bilong wokim dispela haus.” (Luk 14:28) Wok bilong mekim bikpela long ol pikinini—em sampela i kolim olsem wanpela 20 yia projek—em i bikpela wok moa, winim wok bilong wokim haus. Olsem na bilong mekim bikpela long pikinini na dispela wok i ken kamap gutpela, yumi mas i gat samting olsem wanpela plen bilong mekim dispela wok.
Namba wan, em papamama i mas redim tingting bilong ol na tingim ol samting bilong spirit tu na bai ol inap mekim gut wok bilong ol. Wanpela lain i bin skelim 2,000 meri bilong Jemani i gat bel na ol i lukim olsem, ol mama em ol i amamas na wetim pikinini bilong ol i kamap, skin na tingting bilong ol dispela pikinini i strong, winim ol pikinini em mama i no laikim ol. Tasol wanpela man bilong skelim dispela samting i tok, sapos oltaim man i kros pait long meri bilong em, meri inap kamapim pikinini i gat sik long tingting na long skin, winim moa yet ol meri em marit bilong ol i gutpela.
Olsem na ol papa i bikpela samting bilong helpim pikinini long kamap gutpela insait long bel bilong mama. Dokta Thomas Verny i tok: “Taim papa i mekim nogut long meri bilong em i gat bel o i no lukautim em, dispela i save nogutim tru tingting na skin bilong pikinini.” Tru tumas, planti ol i save tok, nambawan gutpela presen pikinini inap kisim, em wanpela papa i save laikim tru mama bilong en.
Ol marasin homon i kamap long pasin bilong tingting planti na bel hevi na i go insait long blut bilong mama, em inap mekim sampela samting long bebi i stap long bel. Tasol ol i ting sapos oltaim mama i tingting planti na bel hevi, long dispela taim tasol ol marasin homon inap nogutim bebi, na i no long wan wan taim em i bel hevi o tingting planti. Bikpela samting tru, em meri i gat bel i ting olsem wanem long bebi i stap long bel.a
Orait olsem wanem sapos yu gat bel na man bilong yu i no save helpim yu, o sapos yu no amamas liklik long kamap mama? Tru, sampela hevi long sindaun bilong meri inap mekim na em i no amamas long em i gat bel. Tasol yu mas tingting, i no asua bilong pikinini bilong yu. Orait olsem wanem tingting bilong yu i ken i stap isi, maski i stap bilong yu i gat hevi long en?
Ol stiatok long Baibel i gat gutpela tingting long en, em i bin helpim planti milion manmeri. Em i tok: “Oltaim yupela i mas tokim God long olgeta hevi bilong yupela. . . . Orait God bai i mekim yupela i stap bel isi tru, na long dispela pasin yupela bai i pas gut wantaim Krais Jisas, na bel na tingting bilong yupela bai i stap gut tru.” Bai yu lukim olsem, taim yu bihainim ol dispela tok long i stap bilong yu, dispela bai helpim yu long bihainim tok olsem: “Yupela i no ken wari long wanpela samting.” (Filipai 4:6, 7) Bai yu pilim gutpela lukaut bilong Man Bilong Wokim yumi, em inap lukautim yu.—1 Pita 5:7.
I No Narakain Samting
Taim bebi i kamap pinis, inap tupela wik samting sampela yangpela mama i save bel hevi na skin i les, na i olsem i no gat as bilong en. Ol meri em ol i amamas long karim bebi, ol tu inap bel hevi. Dispela samting i painim ol i no narakain samting. Taim meri i karim pinis bebi, planti marasin homon i save kamap insait long blut. Na planti nupela mama ol i tingting planti long wok mama ol i mas mekim, olsem givim susu long bebi, senisim nepi bilong em, na lukautim em, na bebi i no save wetim taim i orait long mama i mekim, nogat.
Wanpela mama i bin ting, bebi bilong em i krai nating bilong skrapim bel bilong em. Olsem na wanpela kain dokta bilong ol pikinini long Japan i tok: “I no gat wanpela inap abrusim hevi i save kamap long wok bilong lukautim ol pikinini na mekim bikpela long ol.” Na em i tok: “Bikpela samting tru, em mama i no ken i stap wanpis.”
Na sapos sampela taim mama i bel hevi, em inap mekim sampela samting na bai pikinini long bel i no ken kisim nogut long dispela. Magasin Time i tok: “Ol mama em ol inap daunim bel hevi na ol i holim holim ol bebi na mekim gut long ol, na pilai wantaim ol, ol i gat ol pikinini em kru bilong ol i wok gut na ol i gat pasin amamas, winim ol pikinini em mama i no mekim olsem long ol.”b
Ol Samting Papa i Ken Mekim
Papa bilong bebi i gat rot tru long givim gutpela helpim long mama. Taim bebi i krai long biknait, planti taim papa i ken mekim ol samting bilong helpim bebi na bai mama i ken slip. Baibel i tok: “Yupela ol maritman, yupela i mas bihainim gutpela tingting na sindaun gut wantaim ol meri bilong yupela. Bodi bilong ol meri i no strong tumas, olsem na yupela i mas mekim gutpela pasin long ol.”—1 Pita 3:7.
Jisas Krais em i nambawan gutpela piksa ol man marit i ken bihainim. Na em i bin lusim laip bilong em yet bilong helpim lain bilong em. (Efesus 5:28-30; 1 Pita 2:21-24) Olsem na ol man marit i save lusim ol laik bilong ol na bai ol i ken helpim meri long wok bilong lukautim ol pikinini, ol i bihainim pasin bilong Krais. Tru tumas, wok bilong lukautim ol pikinini em i wok bilong papa na mama wantaim, na tupela i mas wok gut wantaim long mekim.
Tupela i Wok Gut Wantaim
Yoichiro, em papa bilong wanpela pikinini meri i gat 2-pela krismas, em i tok: “Mi wantaim meri bilong mi i bin toktok gut wantaim long ol samting mipela i mas mekim bilong lukautim na mekim bikpela long pikinini meri bilong mipela. Taim wanpela bikpela samting i kamap, mipela save toktok long ol samting mipela i mas mekim.” Yoichiro i save, meri bilong em i mas i gat taim bilong malolo, olsem na taim em i mas i go baim ol samting, sampela taim em i save kisim pikinini i go wantaim em.
Long bipo, taim ol i gat ol bikpela famili i save pas gut wantaim, ol pikinini i bikpela liklik na sampela ol wanblut ol i save helpim papamama long lukautim ol liklik pikinini. Olsem na wanpela meri i wok long ples bilong helpim ol papamama long mekim bikpela long ol pikinini, long Kawasaki, Japan, em i tok: “Planti mama bai amamas taim ol i toktok wantaim ol arapela long dispela samting. Taim ol i kisim liklik helpim, planti mama inap daunim bel hevi bilong ol.”
Magasin Parents i tok, ol papamama “i mas i gat sampela manmeri ol i ken toktok wantaim ol long ol hevi bilong ol.” Ol i ken painim we wanpela lain olsem? Ol nupela mama na papa ol i ken kisim gutpela helpim tru sapos ol i putim yau long tok bilong papamama bilong ol yet o ol tambu. Tasol ol bubu i mas save, em wok bilong tupela yangpela marit long pasim tok long ol samting tupela bai mekim.c
Na ol yangpela papamama i ken kisim helpim tu long ol wanlotu. Long kongrigesen bilong ol Witnes Bilong Jehova long hap bilong yu, ating yu inap painim ol manmeri ol i bin winim planti yia long mekim bikpela long ol pikinini na ol i amamas long putim yau na harim ol hevi bilong yu. Ol i ken givim sampela gutpela tok long yu bilong helpim yu. Na tu, yu ken singautim “ol lapun meri”—olsem Baibel i kolim ol meri i bin winim planti yia long i stap Kristen na ol i gat save long dispela—em ol i laik helpim ol yangpela meri.—Taitus 2:3-5.
Tru, taim ol papamama i harim ol kain kain tingting bilong ol arapela, ol i mas skelim gut ol dispela tok. Yoichiro i tok: “Wantu ol manmeri klostu long mipela i kirap givim tok long mipela olsem ol i gat save tru long wok bilong lukautim pikinini.” Na meri bilong em, Takako, i tok: “Pastaim mi tingting planti long ol tok ol i givim long mitupela, long wanem, mi pilim olsem ol i sutim tok long mi olsem mi no gat bikpela save long wok mama.” Tasol taim ol manmeri marit i kisim tingting bilong ol arapela, dispela i bin helpim planti bilong ol long kisim stretpela tingting long givim long pikinini ol samting em i mas kisim.
Gutpela Helpim Tru i Stap
Maski i olsem i no gat wanpela bilong helpim yu, i gat wanpela inap strongim yu na yu inap bilip tru long em. Em God Jehova, em Man i bin wokim yumi, na ai bilong em inap lukim ol bebi taim ol i stap yet long bel bilong mama. (Song 139:16) Wanpela taim Jehova i bin tokim lain bilong em bilong bipo, olsem yumi lukim long Baibel: “Ating wanpela mama inap lusim tingting long pikinini em yet i bin karim na em i no sori long dispela pikinini em i bin givim susu long en, a? Ating wanpela mama inap mekim olsem, tasol mi no inap tru lusim tingting long yupela.”—Aisaia 49:15; Song 27:10.
Tru tumas, Jehova i no save lusim tingting long ol papamama. Long Baibel em i bin givim ol gutpela stiatok long ol long pasin bilong mekim bikpela long ol pikinini. Olsem: Inap 3,500 yia samting i go pinis, Moses, em profet bilong God, em i tok: “Yupela i mas laikim tumas God, Bikpela bilong yumi . . . long bel bilong yupela na long tingting bilong yupela na long strong bilong yupela.” Orait nau Moses i tok: “Oltaim yupela i mas tingim ol dispela lo [na dispela tok olsem ol i mas laikim tumas Jehova na mekim wok bilong em] nau mi givim long yupela. Na yupela i mas lainim ol pikinini bilong yupela long ol dispela lo. Na tokim ol long taim yupela i stap long haus na long taim yupela i wokabaut long rot, na long taim yupela i malolo na long taim yupela i wok.”—Lo 6:5-7.
Orait wanem bikpela poin long ol dispela ves bilong Baibel? Em i olsem: Wok bilong skulim ol pikinini bilong yu em samting yu mas mekim long olgeta wan wan de. Sapos yu makim wanpela haptaim bilong mekim ol samting wantaim pikinini bilong yu long wan wan taim tasol, maski yu ting dispela haptaim i helpim gut pikinini, dispela i no inap. Taim yu toktok wantaim ol pikinini, yu no save skelim pastaim ol tok yu bai mekim—em i save kamap wantu tasol long tingting, olsem na planti taim yu mas i stap wantaim pikinini na bai yupela i ken toktok wantaim. Olsem bai yu inap bihainim gut tok bilong Baibel, olsem: “Skulim pikinini bilong yu long bihainim gutpela pasin, na em bai i wokabaut long dispela rot inap long em i lapun tru.”—Sindaun 22:6.
Bilong skulim gut ol pikinini, yu mas ritim buk long ol. Baibel i tok long disaipel Timoti, ‘taim em i stap liklik pikinini yet, em i stat long kisim save long ol buk i gat tok bilong God.’ Olsem na yumi ken ting, mama bilong em Yunis, na bubu meri bilong em Lois, ol i bin ritim buk long em taim em i stap bebi yet. (2 Timoti 1:5; 3:14, 15) I gutpela long kirap mekim olsem taim yu stat long toktok long bebi bilong yu. Tasol yu ken ritim wanem samting long em? Na olsem wanem yu ken skulim gut pikinini, maski em i liklik yet?
Taim yu ritim Baibel, larim pikinini i harim. Yumi ken ting mama bilong Timoti i bin ritim Baibel long em. Na yu inap kisim ol buk i gat ol piksa long en i gat kala kala na ol inap lainim pikinini long ol stori bilong Baibel. Ol dispela piksa i helpim pikinini long lukim long tingting ol samting Baibel i skulim yumi long en. I gat ol buk olsem Baibel Stori Buk Bilong Mi na Nambawan Man Tru i Winim Olgeta Narapela Man. Long rot bilong ol dispela buk, planti milion pikinini ol i bin kisim save long ol tok bilong Baibel na i pas gut long tingting na bel bilong ol.
Baibel i tok: “God i mekim gut long yumi na givim yumi ol pikinini olsem presen. Ol i gutpela blesing tru yumi kisim long God.” (Song 127:3) Man Bilong Wokim yu i bin givim “presen” long yu, em wanpela gutpela bebi yu inap amamas tru long en. Tru tumas, wok bilong lukautim ol pikinini na mekim bikpela long ol, dispela wok i gat gutpela pe tru long en, na moa yet sapos ol i kamap man bilong litimapim nem bilong Man Bilong Wokim ol!
[Ol Futnot]
a I no ol homon tasol inap nogutim bebi i stap long bel. I gat ol narapela samting tu, olsem nikotin, dring alkohol, na ol narapela drak inap nogutim pikinini i stap long bel. I gutpela sapos meri i gat bel em i abrusim olgeta samting olsem drak i save nogutim bebi. Na i bikpela samting long toktok wantaim dokta long samting ol marasin bilong dokta inap mekim long bebi i stap long bel.
b Sapos mama i bel hevi nogut tru na tingting i bagarap stret, na em i pilim olsem em i stap longwe long bebi bilong em na ol narapela manmeri, ating em i gat wanpela kain bel hevi i save kamap bihain long taim meri i karim pikinini. Sapos olsem, em i mas i go lukim dokta bilong em. Plis lukim Awake! bilong Julai 22, 2002, pes 19-23 na Jun 8, 2003, pes 21-23.
c Plis ritim stori, “Ol Bubu—Amamas na Hatwok Bilong Ol,” long Kirap! bilong Epril 8, 1999.
[Piksa long pes 18]
Mama i gat wanem kain filings long bebi i stap long bel, dispela i bikpela samting tru
[Piksa long pes 19]
Maski nupela mama i kisim sampela kain bel hevi taim em i karim pinis bebi, i gat planti samting em i ken mekim na bai bebi i ken stap bel isi na pilim olsem mama i laikim em tru
[Piksa long pes 20]
Ol papa i gat wok long helpim mama long lukautim pikinini
[Piksa long pes 20]
Kirap long taim pikinini i liklik yet yu mas ritim buk long em