Nius i Kam Long Olgeta Hap
◼ Wanpela ripot i tok olsem “ol manmeri husat i toktok long mobail fon taim ol i draivim ka—na long ol fon tu we ol i no gat wok long holim long han—ol i no inap draiv gut, wankain olsem man i spak i no inap draiv gut.”—REUTERS NEWS SERVICE, AMERIKA.
◼ Lain WHO i skelim 124 kantri long pasin ol i mekim bilong kisim na skelim blut, na ol i kisim save olsem 56 bilong ol dispela kantri “i no save glasim blut bilong painimaut olsem blut i gat HIV, hepataitis B o C, sik sifilis, o nogat.”—WORLD HEALTH ORGANIZATION, SWISELAN.
Ol Binatang Jem Long Ofis
Ol saveman long University of Arizona i skelim ol binatang jem long ol ofis long sampela siti long Amerika. Ol i kisim save olsem “5-pela hap we i gat planti jem tru, em ol telefon, tebol, tep bilong wara, dua bilong maikrowev, na kibot bilong kompiuta.” Nius Globe and Mail i kamapim dispela ripot, na i tok moa olsem: “Ol tebol long ofis i gat planti jem tru winim tebol long haus kuk inap 100 taim na i winim ol jem long sia bilong toilet inap 400 taim.”
Pait na Bagarapim Man Bilong Kisim Amamas Tasol
Niuspepa El País bilong Spen i tok: “Long nau ol yangpela i gat dispela pasin we ol i paitim na bagarapim man na ol i rekodim dispela long vidio long mobail fon bilong ol, na dispela pasin i wok long i go bikpela.” Sampela man em ol dispela yangpela i paitim ol nogut tru, ol i no kamap orait gen. I gat wanem as na ol yangpela i mekim olsem? Nius XL i tok: “Taim ol i mekim dispela pasin, ol i no mekim long wanem ol i laik stil, o ol i insait long wanpela lain raskol, o ol i birua long ol man bilong narapela lain, nogat. Ol i mekim dispela pasin bilong kisim amamas na em tasol.” Saveman Vicente Garrido i tok: “Sampela taim ol i spak na sampela taim ol i no spak taim ol i paitim man. Tasol maski ol i bin spak o nogat, i no gat wanpela bilong ol i bel hevi long dispela pasin ol i bin mekim.”
Ol i No Tingim Tumas Ol Sik i Kamap Long Ol Ples Hat
Ol kampani bilong wokim ol marasin ol i no save tingim tumas ol sik i save kamap long ol ples hat. Bilong wanem? Saveman Michael Ferguson long University of Dundee, Skotlan, i tok: “Ol kampani bilong wokim ol marasin i no laik mekim wok painimaut bilong wokim [ol nupela marasin] bilong daunim sik.” Ol i no mekim olsem, long wanem, ol i no inap kisim winmani long wok ol i mekim. Ol i laik wokim ol marasin we ol inap kisim bikpela mani long en. Olsem marasin bilong daunim sik Alsaima, marasin bilong helpim patpela man long lusim skin, na marasin bilong helpim man i no gat strong long mekim maritpasin. Nius New Scientist i tok, taim ol kampani i bisi long wokim ol dispela marasin, inap “1 milion manmeri long olgeta hap i save dai long olgeta wan wan yia long sik malaria, long wanem, i no gat marasin bilong helpim ol.”
Sik Daiabitis i Go Bikpela Tru Long Olgeta Hap
Nius The New York Times i tok lain International Diabetes Federation i kisim save olsem 20 yia i go pinis ol man i gat sik daiabitis em inap 30 milion, nau i gat 230 milion. Long 10-pela kantri we namba bilong ol man i gat sik daiabitis i bikpela tru, 7-pela bilong ol dispela kantri em ol kantri i no gat planti mani. Dokta Martin Silink, em presiden bilong dispela lain, em i tok: “Sik daiabitis em wanpela bikpela sik tru. Long sampela kantri i stap rabis tru, taim ol man i kisim dispela sik, ol i no save stap longpela taim, ol i save dai hariap.”