Ol Man Bilong Painim Sol Long Sahara
TAIM mipela i raun long 4-wil draiv ka, mipela i lukim ol pos i sanap long arere bilong rot. Ol dispela pos i makim rot taim bikpela win bilong ples wesan i mekim na i hatwok long lukim rot. Tru tumas, kain bikpela win olsem i save kamap planti taim long dispela ples wesan nating bilong Sahara.
Rot mipela i bihainim em olpela rot bilong ol kamel long bipo. Dispela rot i bungim taun Agadez long noten Naija na boda bilong Aljiria, na i go moa. Mipela i laik go long liklik ples Teguidda-n-Tessoumt—em i stap longwe olsem 200 kilomita long hap not-wes bilong Agadez. Long dispela hap, i gat 50 famili em ol i save bihainim yet pasin bilong ples long kisim ol gutpela sol long graun bilong Sahara.
Ol Liklik Maunten na Raunwara Ol Man i Bin Wokim
Long fran, mipela i lukim ol liklik maunten bilong ples wesan, em hap mipela i laik i go long en. Man i kisim mipela i go raun em i putim ka klostu long as bilong wanpela liklik maunten i go antap inap 10-pela mita, na em i tokim mipela long go antap na lukim gut liklik ples ol man i sindaun long en. Taim mipela i wokabaut isi isi i go antap em i tok, insait long planti yia tru ol man i bin wokim ol dispela liklik maunten long graun em ol i bin rausim bilong kisim sol.
Taim mipela i sanap long het bilong maunten, ples i luk narakain tru. Klostu olgeta samting long ples daunbilo i gat kala olsem bilong graun malumalum ol i bin kukim—graun, ol banis, na ol rup bilong haus. Wanpela samting tasol i gat narapela kala em ol grinpela lip bilong tupela diwai i sanap long tupela arere bilong taun. Ol i wokim ol banis na haus long strongpela graun. Kala bilong ol haus i narapela kain long kala bilong ol planti handet liklik raunwara i gat sol, em kala bilong ol i no strong tumas. Dispela hap em i ples bilong wok—ol man, meri, na pikinini, olgeta i taitim bun tru long wok.
Narapela Kain Pasin Bilong Kisim Sol
Taim mipela i lusim maunten na wokabaut i go daun, man i kisim mipela i go raun em i stori olsem ol man bilong ples i bihainim yet pasin bilong bipo long kisim sol. Em i tok: “I gat tupela kain liklik raunwara. Ol raunwara i bikpela liklik, braitpela bilong en i olsem 2-pela mita, ol i save yusim bilong putim wara i gat sol long en. Ol raunwara i liklik, ol i larim san i hatim wara na smok bilong en bai go antap na sol i stap long en i kamap drai. Wara bilong 20 hulwara long dispela hap em tu i sol. Tasol samting i kamapim sol, i no wara, em graun, na dispela samting i mekim na wok bilong kisim sol i narapela kain.” Orait, olsem wanem ol i save kisim sol long graun?
Mipela i lukim wanpela man i wok long tromoi graun i go insait long raunwara i bikpela liklik na i gat planti wara bilong hulwara i stap insait long en. Orait nau, em i krungutim dispela graun long lek bilong em. Taim em i lukim olsem graun na wara i miks gut, em i larim dispela samting i stap olsem inap sampela aua. Planti bilong dispela kain raunwara i raunim em. Ol samting insait long wan wan raunwara i gat kain kain braunpela kala, long wanem, raunwara i senisim kala taim isi isi graun i go sindaun.
Klostu long dispela hap, narapela man i yusim wanpela dis i kain olsem sel bilong kokonas, na em i pulapim wara i gat sol i go insait long ol raunwara i liklik. Planti taim ol man i save mekim dispela wok. Na tu, em wok bilong ol man long stretim stretim ol raunwara. Sampela bilong ol dispela raunwara i kamap nating, tasol sampela em ol man yet i bin wokim long ol ston. Taim ol man i no inap wokim hul long ston, ol i save kisim strongpela graun na wokim liklik banis olsem wanpela ring antap long ston. Ol i yusim han bilong ol long wokim banis na bihain ol i kisim hap diwai na paitim paitim banis inap long em i kamap strong. Long olgeta yia, ol i mas stretim ol dispela raunwara o ol i mas wokim gen.
Orait, wanem wok bilong ol meri? Ol i karim hevipela graun i gat sol; ol i mas redim planti na bai ol i no ken sot long graun i gat sol long taim bilong wokim sol. Na tu, ol i save rausim sol long ol liklik raunwara. Bihain ol i klinim gut ol dispela raunwara bilong redi long putim ol nupela graun i gat sol.
Taim ol i mekim dispela wok, ol pikinini i save ran i go nabaut namel long ol liklik raunwara. Wok bilong ol pikinini em long was long sol i wok long kamap drai. Taim san i hatim wara, smok i wok long go antap na ol waitpela strongpela sol i kamap. Sapos ol i larim dispela waitpela strongpela sol i stap, dispela bai pasim smok long go antap. Olsem na ol pikinini i save tromoi liklik wara antap long dispela strongpela sol bilong mekim sol i bruk na i pundaun i go long as bilong raunwara. Smok bai wok yet long go antap i go inap long em i pinis olgeta na gutpela sol tasol bai stap.
Bilong wanem ol raunwara i gat kain kain naispela kala? Man i kisim mipela i go raun, em i tok: “I gat tripela kain graun long dispela hap, na wan wan graun i gat kala bilong en, na dispela i mekim na wara i gat narapela narapela kala i kamap. Na tu, strong bilong sol i mekim na i gat narapela narapela kala. Na long sampela raunwara i gat ol mosong na dispela tu i givim kala long wara.” Mipela i luksave tu olsem, kala i wok long senis senis taim lait bilong san i wok long surik na lait i sut i kam long narapela narapela sait.
Sol i Olsem Mani
Long ples, ol meri i kisim sol i no drai yet na wokim lukluk bilong em i kamap olsem bret o kek, na draim long strongpela hat bilong san. Ol i no klinim gut dispela sol, olsem na kala bilong en i stap braunpela yet. Mipela i lukim olsem ol meri i wokim tripela kain stail long sol—longpela liklik, raunpela, na traiengol. Wanpela meri i stori olsem ol raunpela na longpela kek ol i save salim, tasol ol kek i olsem traiengol ol i save putim i stap bilong givim olsem presen.
Husat i save baim dispela sol? Ol tripman na ol bisnisman bilong baim na salim sol. Ol i save kam long Teguidda-n-Tessoumt, bilong senisim kaikai na ol narapela samting bilong kisim sol. Planti bilong dispela sol ol i salim long ol bikpela maket bilong ol bikpela taun i stap long arere bilong dispela ples wesan nating. Sol bilong dispela ples em ol i no klinim gut yet, ating ol man yet bai i no kaikai, em bilong givim olsem kaikai long ol animal.
Taim mipela i wokabaut i go bek long ka, mipela i lukim wanpela man i wok long digim pipia graun long ol raunwara i bikpela liklik na i stap nating. Em i tromoi dispela graun i go long maunten na long dispela rot em i insait long wok bilong mekim maunten go bikpela moa. Taim mipela i lusim dispela hap, mipela i wok long tingim gen olsem wanem ol dispela liklik maunten i kamapim klia wok bilong ol dispela man bilong painim sol, em ol i bin i sindaun, na wok, na dai long Teguidda-n-Tessoumt.—Wanpela man i salim dispela stori i kam.
[Rait long pes 22]
“Samting i kamapim sol, i no wara, em graun, na dispela samting i mekim na wok bilong kisim sol i narapela kain”
[Mep long pes 21]
(Bilong save ol dispela rait i stap we long pes, lukim buk o magasin)
SAHARA
NAIJA
Agadez
Teguidda-n-Tessoumt
[Kredit Lain]
Based on NASA/Visible Earth imagery
[Piksa long pes 23]
Wok bilong kisim gutpela sol long graun bilong Sahara
[Kredit Lain]
© Victor Englebert
[Piksa long pes 23]
Ol liklik raunwara i gat kain kain kala
[Piksa long pes 23]
[Kredit Lain]
© Ioseba Egibar/age fotostock
[Piksa long pes 23]
Ol i draim sol long strongpela san