Ol Kristen i Ting Olsem Wanem Long Dring?
“YU TING wanem ol man i gat bikpela hevi na i sori long ol yet? Na wanem ol man i save toktok planti na kirapim pait? Na wanem ol man i kisim sua long skin bilong ol? Na ai bilong wanem man i save ret oltaim? Em ol man i save dring planti wain na bia samting, ol dispela man tasol.” (Provep 23:29, 30) Tru tumas, Baibel i tok wain na bia samting inap mekim wok nogut, olsem paulim tingting bilong man, kirapim em long mekim pasin i gat sem, longlongim tingting bilong em, bagarapim skin bilong em, kamapim hevi insait long famili, mekim man i kamap rabis.
Provep 23 i stori long ol man “i save dring planti.” Long ol dispela man, dring, olsem wain na bia samting, i olsem wanpela marasin nogut em i save bagarapim skin na tingting bilong ol. (Provep 23:32-35) Ol man i save dring planti, ol i no bosim gut skin; ol i save mekim sampela samting na sapos ol i mekim long taim ol i no dring, bai ol i sem pipia. Olsem na Baibel i tok: “Yu no ken poroman wantaim ol man i save dring planti wain na kaikai planti. Ol spakman na ol man bilong kaikai planti, bai i kamap rabisman tru. Sapos man i kaikai na i slip tasol, i no longtaim na bai em i gat pipia laplap tasol bilong karamapim skin bilong en.” (Provep 23:20, 21) Na Baibel i tok pasin bilong spak em i wanpela “pasin bilong olpela bel,” na ol man i mekim kain pasin olsem, bai ol i no kisim kingdom bilong God.−Galesia 5:19, 21; 1 Korin 6:10.
Husat i “No Gat Gutpela Tingting”?
Olsem na ating i tambu tru long ol Kristen i dring wain na bia samting? Olsem wanem long tok bilong dispela pasto em i tingim tok bilong Provep 20:1 na em i tok, “ol man i gat gutpela tingting ol i no save dring wain liklik”? Dispela ves i tok: “Man i dringim planti strongpela dring, bai i tok bilas na tok nogut na pait nabaut. Sapos man i larim strongpela dring i bosim em, orait em i no gat gutpela tingting.” Olsem na Baibel i no tok ol man i dring wain ol i no gat gutpela tingting; Baibel i tok ol man i larim strongpela dring i bosim ol, ol i no gat gutpela tingting! Ol man i “save dring planti” na ol man i “dringim planti strongpela dring”−ol dispela man i “no gat gutpela tingting.”
Tingim tu tok bilong Aisaia 5:11, 22 (NW). Dispela tupela ves i tok “Sori tumas long ol manmeri i kirap long moningtaim tru bambai ol i ken painim strongpela dring, na ol i dring i go inap long taim bilong tudak long apinun tru, na wain i mekim bel bilong ol i kirap olsem paia. Sori tumas long ol man i strong long dring planti wain, na ol man i strong long dring kain kain strongpela dring.” Aisaia i tok long wanem pasin i no stret? Pasin bilong dring planti tumas, olsem pasin bilong dring kirap long “moningtaim tru” i go inap long “taim bilong tudak long apinun tru.”
Baibel i stori long sampela gutpela wokboi bilong God−olsem Ebraham na Aisak na Jisas−ol i dring liklik wain inap long skel bilong ol. (Jenesis 14:18; 27:25; Luk 7:34) Baibel i tok wain em i wanpela gutpela samting yumi kisim long Jehova. (Jenesis 27:37; Diuteronomi 11:14; Aisaia 25:6-8) Na Baibel i tok, sapos yumi dring liklik wain, dispela inap helpim yumi. Man bilong raitim sam i tok, wain ‘i save mekim bel i amamas.’ (Sam 104:15) Na aposel Pol i tokim Timoti: “Yu mas lusim pasin bilong dring wara nating [em wara nogut] tasol. Mobeta yu dring liklik wain wantaim, bilong helpim bel bilong yu, na bilong rausim dispela sik oltaim i save kamap long yu.”−1 Timoti 5:23.
Wain o Wara Bilong Grep?
Sampela man i tok, taim Baibel i tok long wain, dispela i no wain tru, em wara bilong grep tasol. Tasol wanpela bikpela buk (Cyclopedia bilong McClintock na Strong) i tok, taim Baibel i tok long wain, em i tok long wain tru; no gat wanpela taim Baibel i stori long wara nating bilong grep na i kolim olsem “wain.” Olsem na taim Baibel i stori long “wain,” Baibel i tok em inap mekim man i spak, na Baibel i save stori long wain taim em i stori long “strongpela dring.”−Jenesis 9:21; Luk 1:15; Diuteronomi 14:26; Provep 31:4, 6.
Namba wan mirakel Jisas i wokim em olsem: Em i tanim wara i kamap wain. Baibel i stori olsem: “Bos bilong kaikai em i traim dispela . . . wain, na em i no save, ol i kisim we. . . . Orait bos bilong kaikai em i singautim dispela man i marit, na em i tokim em, ‘Olgeta man ol i save tilim gutpela wain pastaim. Na bihain ol man i dring planti pinis, orait ol i save tilim wain i nogut liklik. Tasol yu, yu bin pasim gutpela wain, na nau tasol yu kisim i kam.’” (Jon 2:9 10) Yes, “gutpela wain” Jisas i wokim em i wain tru.
Ol hetman bilong lotu long taim bilong Jisas ol i tingim ol yet i stretpela man na ol i save sutim tok long Jisas, long wanem wan wan taim em i dring wain. Jisas i tok: “Jon Bilong Baptais em i kam, na em i no kaikai bret, na i no dringim wain. Na yupela i tok, ‘Spirit nogut i stap long em.’ Nau Pikinini Bilong Man i kam, na em i kaikai na i dring, na yupela i tok, ‘Lukim, em i man bilong kaikai planti tumas, na em i man bilong dringim planti wain tumas.’” (Luk 7:33, 34) Sapos Jisas i dring wara nating bilong grep, Jisas i no ken skelim pasin bilong em long dring wain wantaim pasin bilong Jon, em i no save dring wain, a? Na yumi mas tingim tok ensel i mekim long Jon, em i tok Jon i “no ken dringim wain na ol strongpela dring.”−Luk 1:15.
Jisas i no tambuim pasin bilong dring wain na strongpela dring inap long skel. Long taim bilong Jisas, taim ol i mekim kaikai bilong Pasova, ol i save dring wain.a Na taim ol i kirap mekim Kaikai Bilong Bikpela, olsem senis bilong Pasova, ol i dring wain tru.
Tingting Gut
Olsem na Baibel i no tambuim dring. Nogat. Man i laik dring wain na bia samting o nogat, em samting bilong em yet i mas tingim. Tasol Baibel i tambuim pasin bilong spak na dring longlong, na pasin bilong kaikai planti. Baibel i tok: “Yu no ken poroman wantaim ol man i save dring planti wain na kaikai planti. Ol spakman na ol man bilong kaikai planti, bai i kamap rabisman tru.” (Provep 23:20, 21) Olsem na olgeta man i dring ol i mas dring inap long skel tasol na bosim gut skin. “Yupela i no ken dring planti na i spak. Nogat. Dispela pasin i save bagarapim yupela. Yupela i mas larim Spirit bilong God i pulap long yupela.” Pasin bilong bosim gut skin em wanpela gutpela pasin spirit bilong God i save kamapim long ol man. Yu no ken lusim tingting long dispela.−Efesas 5:18; Galesia 5:19-23.
Man i dring, maski em i no spak, tasol hevi inap painim em. Wanpela lain bilong Amerika (U. S. National Institute on Drug Abuse) ol i wokim wanpela liklik buk na dispela buk i tok: ‘Taim man i dring wanpela glas wan o wanpela botol bia, kwiktaim marasin bilong dring, ol i kolim alkahol, em i go insait long blut na i go kamap long kru bilong man. Dispela marasin bilong dring i save daunim wok bilong kru long bosim gut tingting na bel. Olsem na taim man i dring em i pilim olsem em i ken mekim wanem wanem pasin em i laik mekim na em i no sem liklik long mekim.’ Bai em i no tingim moa stretpela pasin em i mas bihainim, na ating bai em i kirap mekim pasin pamuk samting.
Na sapos man i dring na em i draivim ka, hevi inap kamap. Sampela man i tok, long Amerika long olgeta yia, ol draiva i dring ol i kilim i dai 25,000 manmeri long rot. Na i wankain long planti narapela kantri tu. Marasin bilong dring i save daunim wok bilong kru na kru i wok isi isi tasol, olsem na man i dring em i no inap wokim kwik tingting, na sapos em i holim stia bilong ka, em i no inap draiv gut. Planti man ol i no tingim gut dispela samting−ol i popaia tru. Tasol ol Kristen i ting laip bilong man em i gutpela presen i kam long Jehova. (Sam 36:9) Olsem na yu ting i stret sapos Kristen i dring wain o bia samting na tingting bilong em i no inap wok kwik na em i draivim ka? I no stret, a? Sapos em i mekim olsem, em i no tingim gut laip bilong em yet na bilong ol narapela man. Olsem na planti Kristen, sapos ol i mas draivim ka, ol i no save dring liklik.
Na ol Kristen i no laik pundaunim narapela man, olsem na ol i save was gut long pasin bilong dring wain na bia samting. Baibel i tok, ol elda, na ol wokman bilong kongrigesen, na ol lapun meri, ol i no ken dring planti wain na “spak.” (1 Timoti 3:2, 3, 8; Taitas 2:2, 3) Ating wanpela man inap dring planti liklik na em i no spak, tasol em i mas was gut na i no ken dring planti, nogut em i kirapim narapela man long mekim pasin i no stret; na em i no ken subim narapela man long dring sapos dispela man i no laik. Baibel i tok moa olsem: “Sapos yu kaikai mit, o yu dring wain, o yu mekim narapela samting, na dispela i save mekim brata bilong yu i pundaun, mobeta yu no mekim dispela. Em i gutpela pasin.”−Rom 14:21.
Na sampela taim ating i gutpela sapos man o meri i stap tambu long dring, olsem long taim meri i gat bel. Yunivesiti bilong Not Karolaina i skelim dispela samting na wanpela nius (International Herald Tribune) i stori long save ol i bin kisim na i tok: “Taim meri i kisim bel nupela, sapos wanpela taim tasol em i dring planti, dispela inap bagarapim tru skin na tingting bilong pikinini i stap long bel bilong em” Ol meri i mas tingim ol samting nogut em inap kamap sapos ol i dring taim ol i gat bel.
Sapos bipo wanpela man i save spak na oltaim em i save winim skel, orait ating gutpela sapos em i lusim dring olgeta.b Taim yu stap wantaim wanpela man bilong dring tumas, em pasin bilong dring i kalabusim em, ating i gutpela sapos yu no dring. O sapos yu stap wantaim wanpela man em bel bilong em i gat tok long dring, ating i gutpela sapos yu no dring: Na i no stret sapos yu dring wain o bia samting taim yu laik i go long wanpela miting Kristen o taim yu laik autim tok. Ol Livai bilong bipo i makim stretpela pasin yumi ken bihainim−taim ol i mekim wok bilong God long haus lotu ol i stap tambu long dring.−Levitikas 10:8-10.
Narapela samting yumi mas tingim, em olsem: Yumi mas bihainim ol lo bilong gavman long dring. Long sampela kantri, gavman i tambuim dring olgeta. Na long sampela kantri, gavman i putim lo na i tok ol man i bikpela pinis, ol tasol i ken dring wain na bia samting, na ol i makim hamas krismas man i mas winim pastaim bambai em i ken dring. Ol Kristen i save bihainim lo bilong “ol gavman.”−Rom 13:1.
Tasol yu yet yu mas skelim bai yu dring wain na bia samting o nogat, na hamas bai yu dring. Em samting bilong yu yet. Tasol taim yumi tingting gut na yumi bosim gut skin, yumi save litimapim nem bilong God. Yumi mas bihainim gutpela tingting olsem, na sapos yumi “kaikai na dring” o yumi “mekim narapela samting,” bai yumi “mekim dispela olgeta samting bilong litimapim nem bilong God.”−1 Korin 10:31.
[Ol Futnot]
a Long Palestain ol i save kisim ol grep long mun Septemba samting. Tasol Pasova bilong ol Juda na Kaikai Bilong Bikpela i kamap 6-pela mun bihain, olsem long mun Mas o Epril. Ol i no gat sampela samting bilong pasin wara bilong grep na i no ken kamap wain. Olsem na insait long dispela 6-pela mun bai i kamap wain.
b Ol dokta i tok, sapos ol i save pinis wanpela man em i man bilong dring tumas, em dring i kalabusim em, ol i save tokim em i gutpela sapos em i lusim dring olgeta, olsem tambu long dring. Lukim Kirap! bilong Mas 8, 1983.
[Piksa long pes 6]
Ating Kristen bai sakim wain na bia samting, nogut em i pundaunim narapela man