Man i Mas Laikim Tumas Meri Bilong Em na Tingim Gut Em
“Yupela man wan wan: ‘Yu mas sori long meri bilong yu, olsem yu sori long yu yet.’ ”−EFESAS 5:33.
1, 2. (a) Long nau planti man na meri marit i katim marit o olsem wanem? (b) Tasol sampela man na meri marit ol i mekim wanem?
LONG yia 1985 samting wanpela nius (Psychology Today) i tok: ‘Marit bilong planti manmeri, winim wan milion [long Amerika], i bagarap long olgeta yia. Long Amerika marit bilong ol i stap inap 9-pela o 10-pela yia samting. Ating ol marit i no stap amamas tumas.’ (Jun 1985) Sapos yumi tingim ol dispela manmeri i katim marit na ol pikinini bilong ol, em i olsem 3 milion ol i kisim hevi. Tasol i no long Amerika tasol ol i katim marit−long olgeta hap i gat dispela pasin i stap. Olsem na yumi save ol dispela marit i sot long pasin bilong laikim tumas na tingim gut poroman marit bilong ol.
2 Tasol dispela nius (Psychology Today) i tok, ‘i gat sampela manmeri, em marit bilong ol i stap strong na ol i no larim wanpela samting i bagarapim marit bilong ol−i dai tasol inap brukim marit bilong ol.’ Olsem na yumi save, planti milion marit ol i wok strong long mekim gut marit bilong ol na bai i no ken bruk.
3 Olsem wanem long marit bilong yu yet? Pasin sori i stap namel long yutupela? na narapela i save laikim tumas narapela? Meri i harim tok bilong man? na man i tingim gut meri? Pasin sori i stap namel long yutupela wantaim ol pikinini? O narapela i bel nogut long narapela long sampela samting? Yumi olgeta i no gutpela olgeta, olsem na hevi inap kamap insait long famili, maski olgeta i traim bihainim pasin bilong Kristen; long wanem, “yumi olgeta man yumi bin mekim sin.”−Rom 3:23.
4 Hevi inap kamap insait long famili, olsem na yumi laik save, husat i namba wan long bosim famili na bai ol i ken i stap bel isi na pas gut wantaim? Aposel Pol na aposel Pita i kolim husat i mas bosim famili. Pol i tok: “Mi laik yupela i save dispela tok: Het bilong olgeta man em Krais, na het bilong meri em man bilong en, na het bilong Krais em God.” Na Pol i tok tu olsem: “Yupela i mas litimapim nem bilong Krais na i stap aninit long ol brata. Yupela meri, yupela i mas bihainim tok bilong ol man bilong yupela, olsem yupela i save bihainim tok bilong Bikpela. Long wanem man em i het bilong meri bilong en, olsem Krais em i het bilong [kongrigesen].” (1 Korin 11:3; Efesas 5:21-23) Na Pita i tok olsem tu, em i tok: “Olsem tasol [olsem Krais i bin makim], yupela maritmeri, yupela i mas aninit long ol man bilong yupela.”−1 Pita 2:21–3:1.
Krais i Makim Gutpela Pasin
5 Olsem Pol na Pita i tok, Baibel i makim man em i bos bilong famili. Tasol em i bos olsem wanem? Em i mas mekim wok bos bilong em olsem wanem? Ating sampela man i strong long meri bilong ol i mas daun long ol, na ol i tok, ‘Mi bos−em Baibel i makim mi olsem.’ Tasol Krais i no gat dispela pasin, a? Olsem wanem? Krais i bin mekim pasin antap na i tok, lain bilong em i mas daun long em na harim tok? Yu ting wanpela taim Jisas i bin tok, ‘Mi Pikinini bilong God. Yupela save? Olsem na yupela mas harim tok bilong mi!”? Nogat, em i no bin tok olsem. Tasol ol man i save harim tok bilong em, long wanem em i bihainim gutpela pasin na em i mekim gutpela tok na em i mekim pasin sori long ol man.−Mak 6:30-34.
6 Olsem na sapos man i laik i stap gutpela bos long meri na pikinini bilong em, em i mas bihainim pasin bilong Krais Jisas. Tru Jisas i no bin marit, tasol pasin em i mekim long lain disaipel bilong em i makim pasin man i mas mekim long meri bilong em. Olsem na man marit i mas wok strong na bai em i ken bihainim dispela pasin bilong Jisas, long wanem, Jisas i makim pasin i gutpela tru. (Hibru 4:15; 12:1-3) I hatwok long man i bihainim gutpela pasin tru olsem, tasol sapos em i mekim, bai meri bilong em i laikim tumas em na harim tok bilong em. Olsem na nau yumi ken stori long ol pasin bilong Jisas na bai yumi ken save em i wanem kain man.−Efesas 5:25-29; 1 Pita 2:21, 22.
7 Wanpela taim Jisas i bin tokim ol man olsem: “Yupela ol man i mekim hatwok na i karim bikpela hevi, yupela olgeta i kam long mi, bai mi givim yupela malolo. Yupela kisim dispela diwai mi givim long yupela, na karim long sol bilong yupela. Na yupela kisim save long mi. Long wanem mi save mekim pasin isi long ol man, na mi save daunim mi yet. Na bai bel bilong yupela i painim malolo. Dispela hevi mi putim long sol bilong yupela, em i no hatwok, na samting mi givim yupela bilong karim, em i no gat hevi.” Jisas i laik givim wanem samting long ol? Em i laik givim malolo o nupela strong long ol. Em i laik strongim ol long ol samting bilong spirit! Na husat i as bilong dispela strong? Jisas i kolim. Em i tok: “I no gat wanpela man i save long Papa. Pikinini tasol i save. Na ol man Pikinini yet i soim Papa long ol, ol tasol i save long Papa.” Olsem na taim Jisas i kamapim ol samting bilong Papa bilong em long ol disaipel tru bilong em, dispela i strongim ol long ol samting bilong spirit. Na Jisas i tok, sapos ol i bung wantaim em, dispela tu bai strongim ol, long wanem ‘em i save mekim pasin isi long ol man, na em i save daunim em yet.’−Matyu 11:25-30.
Ol Samting Papa i Ken Mekim Bilong Helpim Famili long i Stap Bel Isi
8 Yumi tingim tok bilong Jisas na yumi save, man Kristen i mas bihainim pasin em inap strongim famili long ol samting bilong spirit na em inap helpim olgeta wan wan long i stap bel isi. Em yet i mas i gat pasin isi na em i mas bihainim pasin isi taim em i skulim ol na bai ol i ken save gut long Papa bilong ol long heven. Em i mas bihainim tingting na pasin bilong Pikinini bilong God. (Jon 15:8-10; 1 Korin 2:16) Famili i amamas long i stap wantaim kain man olsem, long wanem em i laikim tumas meri na ol pikinini bilong em na em i gutpela pren bilong ol. Rot i mas op oltaim na bai ol i ken toktok wantaim em, nogut em i gat planti wok tumas na bai em i no gat taim bilong toktok wantaim ol. Em i mas save long pasin bilong putim gut yau na tingim tok bilong ol, nogut em i harim nating tasol.−Jems 1:19.
9 Sampela taim i gat wanpela hevi i painim ol elda na famili bilong ol. Elda i gat planti wok long helpim kongrigesen long ol samting bilong spirit. Em i save makim gutpela pasin long i go long ol miting Kristen, na raun autim tok, na mekim wok wasman. (Hibru 13:7, 17) Tasol sampela elda i bin givim bel olgeta long wok bilong kongrigesen, na ol i no bin tingim famili bilong ol, olsem na hevi i bin kamap. Wanpela elda i gat planti wok na em i no gat taim bilong stadi wantaim pikinini man bilong em, na em i tokim narapela brata long mekim!
10 Dispela stori i makim olsem ol elda i mas mekim wanem? Elda i mas skelim gut wok bilong em long lukautim ol samting bilong kongrigesen na lukautim meri na ol pikinini bilong em. Em i gat dispela tupela wok, em wok bilong kongrigesen na wok bilong famili. Bihain long ol miting, elda i gat wok long stretim sampela hevi samting, na toktok wantaim sampela ol brata tu long sampela samting. Sapos inap, ating i gutpela sapos em i painim rot bilong salim famili i go bek long haus pastaim, nogut ol i stap i stap longtaim long Haus Kingdom na wetim papa i pinisim wok bilong em. Wasman i ken mekim wok wasman long famili bilong em, na bihain em i ken tingting long mekim dispela wok long kongrigesen; dispela pasin i stret long tok bilong Baibel. Sapos elda i no lukautim gut famili bilong em, ating em i no inap holim wok elda. Olsem na yupela ol elda i mas tingim famili bilong yupela na helpim ol long i stap bel isi na stap strong long spirit na helpim ol long ol narapela samting.−1 Timothy 3:4, 5; Taitas 1:5, 6.
11 Sapos papa Kristen i tingting long mekim sampela samting, na famili tu i insait long dispela na i samting bilong ol tu, i gutpela sapos papa i toktok wantaim ol long dispela samting pastaim, nogut em i strong tumas long bosim olgeta laik na tingting bilong meri pikinini bilong em na ol i mas bihainim laik na tinting bilong em wanpela tasol. Sapos papa i tingting long senisim wok mani bilong em, o em i tingting long kisim famili i go sindaun long narapela hap, o em i tingting long sampela pilai o amamas bilong famili, gutpela sapos em i toktok wantaim ol long dispela samting na bai em i ken pilim laik na tingting bilong ol. Sapos em i askim ol long tingting na laik bilong ol, nau em inap tingim gut ol samting em i ken mekim na bai famili i ken i stap belgut na ol i ken amamas long bihainim tok bilong em.−Lukim Provep 15:22.
12 Yumi tingim dispela samting yumi stori long en hia na nau yumi save, wok bilong papa Kristen i no bilong stretim tasol famili. Em i mas mekim sampela samting moa tu na bai famili i ken i stap amamas. Yupela ol maritman na yupela ol papa, yupela save bihainim pasin bilong Krais? Famili i amamas long yu i stap papa bilong ol?−Efesas 6:4; Kolosi 3:21.
Kisim Gutpela Save na Stap Stret Wantaim Meri
13 Pita na Pol i givim gutpela tok long ol marit, olsem yumi kaunim pinis. Pita yet em i maritman, na em inap long givim sampela tok long ol marit, long wanem em i marit na em i save pinis, na spirit holi tu i givim save long em. (Matyu 8:14) Pita i kolim stret sampela tok long olgeta maritman, em i tok: “Yupela ol maritman, yupela i mas kisim gutpela save na stap stret wantaim meri bilong yupela. Bodi bilong meri em i no strong tumas, olsem na yupela i mas mekim gut long ol.” Narapela Baibel (J. W. C. Wand i tanim tok bilong en) i tok, ‘Yupela ol maritman, yupela mas bihainim gutpela tingting na pasin Kristen long ol samting yupela i mekim long meri bilong yupela.’−1 Pita 3:7.
14 Orait, ol maritman i mas mekim wanem na bai ol i ken bihainim dispela tok bilong Pita, em i tok, ol “i mas kisim gutpela save na stap stret wantaim meri bilong” ol? Ol maritman i mas mekim wanem na bai ol i tingim ‘bodi bilong meri i no strong tumas na ol i mekim gut long meri’? Maritman Kristen i mas ting olsem wanem long ol dispela tok bilong Pita?
15 Planti man i tingim gutpela skin tasol bilong meri na bel i kirap na ol i marit; o meri i tingim gutpela skin bilong wanpela man na bel i kirap na long dispela tasol em i laik maritim em. As bilong dispela kain marit, em gutpela skin tasol. Tasol em i no gutpela as, long wanem bihain ol bai go lapun na bai skin i no gutpela moa. Na yumi mas save, tupela i gat narapela narapela tingting na pasin na laik na tok bilong ol, tasol nau tupela i mas kamap olsem wanpela. Dispela samting inap mekim na tupela i hatwok liklik long i stap gut wantaim. Tasol tupela i mas save gut long dispela samting na bai tupela i ken i stap amamas long marit bilong ol.−Provep 17:1; 21:9.
16 Pita i tok, ‘maritman Kristen i mas kisim gutpela save na stap stret wantaim meri bilong em,’ olsem na maritman Kristen i mas save gut long ol samting meri bilong em i mas kisim. I no ol samting bilong skin tasol na meri i mas kisim, nogat; i gat sampela ol narapela samting i bikpela moa long dispela. Man i mas tingim bel bilong meri, em i save stap bel isi na amamas o nogat; na man i mas save long tingting bilong meri, tingting bilong em i stap isi o olsem wanem; na man i mas helpim meri bilong em long ol samting bilong spirit tu. Na sapos man i bihainim “gutpela save” em bai save long wok em maritman i mas mekim long meri bilong em olsem God i makim pinis. Na em i mas tingim gut meri bilong em, em i wanpela meri, na man i mas mekim gut long em. Long bipo, long taim bilong Pita, i gat wanpela lain ol i kolim lain Nostik (Gnostic), na ol i tok, ol meri i samting nogut olsem pipia tasol, na ol i bilong inapim laik bilong ol man tasol. (The Anchor Bible) Tasol ol Kristen i no ken ting olsem; ol i mas givim biknem long meri bilong ol. Wanpela Baibel i tanim tok bilong Pita olsem: ‘Yupela ol man marit yupela stap wantaim meri bilong yupela, olsem na yupela mas bihainim savepasin na tingim gut meri bilong yupela, long wanem, em i no strong olsem yupela.’ (Nueva Biblia Española) Sampela taim maritman i no tingim gut dispela samting.
17 Olsem wanem meri ‘i no strong olsem man’? Sampela samting em olsem: God i wokim skin bilong meri na bai meri inap karim pikinini, olsem na mun i save painim meri, na long dispela taim em i save sik liklik inap sampela de na em i no strong na bai em i ken tingim planti wok samting. Sapos man bilong em i no tingim ol dispela samting, na taim mun i painim meri em man i strong long meri i mas mekim maritpasin wantaim em wankain olsem em i save mekim long ol narapela taim, dispela man i no tingim gut meri bilong em. Dispela man i tingim ol laik bilong em yet tasol na em i no ‘kisim gutpela save na stap stret wantaim meri bilong em.’−Levitikas 18:19; 1 Korin 7:5.
Mekim Gut long Meri, Em i No Strong Tumas
18 Na i gat narapela samting man i ken mekim na bai meri i ken save em i laikim tumas meri na em i tingim gut em. Dispela samting em i olsem: Man i ken tokim meri olsem em i tingim ol gutpela pasin bilong meri na em i amamas long meri. Man i no ken mekim tok nogut long meri o daunim em na rabisim em, na man i no ken tok pilai long sampela pasin bilong meri na mekim meri i sem. Ating kain man olsem i ting, sapos em i daunim o rabisim o semim meri bilong em, dispela bai litimapim nem bilong em yet. Tasol dispela pasin i no inap litimapim nem bilong em, long wanem ol man bai tokim em, ‘Sapos yu ting meri bilong yu i krankimeri, olsem wanem na yu bin maritim em?’ Sapos man i mekim sampela samting bilong rabisim meri bilong em, ating dispela man i no amamas long em yet na em i laik daunim meri bilong litimapim em yet. Sapos man i laikim tumas meri bilong em, em bai tingim gut meri.−Provep 12:18; 1 Korin 13:4-8.
19 Long sampela kantri ol man i save rabisim meri bilong ol long ai bilong ol narapela man−ol i ting dispela i olsem ol i mekim pasin daun. Long Japan, taim man tupela meri bilong em i bungim wanpela man na dispela man i laik sekanim meri, man bilong dispela meri i save tok, ‘Dispela meri bilong mi i krankimeri.’ (‘Gusai’) Man i tok olsem, na nau em i laik bai dispela narapela man i mas tok, ‘Nogat, em i gutpela meri.’ Yu ting dispela man i “mekim gut” long meri bilong em olsem aposel Pita i tok em i mas mekim? Nogat, a? Na olsem wanem? Tru em i ting meri bilong em i krankimeri? Ating nogat, a? Olsem na em i mekim tok giaman.−Efesas 4:15, 25; 5:28, 29.
20 Man Kristen i mas save, meri bilong em i olsem sista Kristen bilong em long spirit. Nogut em i tingim dispela samting long Haus Kingdom tasol, na long haus bilong ol o long narapela taim man i no tingim dispela samting. Nogut em i mekim gutpela tok long meri taim tupela i stap long ai bilong ol brata sista long Haus Kingdom, tasol taim tupela i go bek long haus em i tok strong long meri! Olsem na tok bilong Pol i stret, em i tok: “Yumi mas bihainim olgeta pasin i save mekim yumi stap wanbel, na olgeta pasin i save strongim bilip bilong ol brata.” “Yumi olgeta wan wan yumi mas wok long helpim man i stap klostu long yumi, bai em i ken kisim gutpela pasin na i kamap strongpela.” (Rom 14:19; 15:2) Em, Baibel i tok yumi mas helpim na strongim man i stap klostu long yumi; orait husat i stap klostu tru long yumi? Em poroman marit bilong yumi, a?
21 Olsem na sapos Kristen i laikim tumas meri bilong em, orait em i mas tokim meri olsem, na em i mas mekim sampela samting na bai meri i ken save em i laikim em. Wanpela man i bin tok, ‘Yu gat ol hevi na wok, tasol sapos yu ting meri bilong yu i gutpela meri, orait, tokim em olsem! Yu bilong em tasol, na em i bilong yu tasol, orait, tokim em olsem! Yu no ken wetim em i dai pastaim na nau yu tok, ‘Sori! Yu gutpela meri tru!’ Mama bilong King Lemuel long bipo em tu i bin tok olsem. Em i stori long pasin bilong gutpela mama na em i tok: “ ‘Ure, ure long mama bilong mipela.’ Ol pikinini bilong dispela meri i save tok olsem. Na man bilong en i litimapim nem bilong em moa yet na i tok, ‘Viles na taun bilong yumi i gat planti meri i gat gutpela pasin tru, tasol yu winim ol moa yet.’ ”(Provep 31:1, 28, 29) Yupela ol maritman, yupela i save litimapim nem bilong meri bilong yupela? O yupela bin mekim long taim yupela laik maritim ol na bihain nogat?
22 Nau yumi save, nogut man i lukautim meri bilong em long ol samting bilong skin na em tasol; man i mas laikim tumas meri bilong em na tingim gut meri. Sapos narapela i laikim tumas narapela na narapela i tingim gut narapela, marit bilong tupela bai stap strong.(1Pita 3:8, 9) Na taim tupela i wok long i go lapun, pasin sori bilong tupela bai kamap strong moa, na narapela bai amamas long ol gutpela pasin bilong narapela, na tupela bai lain long lusim tingting long ol liklik rong o popaia o pasin kranki bilong narapela.−Efesas 4:32; Kolosi 3:12-14.
23 Sapos papa yet i go pas long laikim tumas meri na ol pikinini na em i tingim gut ol, famili bai stap amamas. Orait, nau yumi laik save, mama i mas mekim wanem na bai famili i ken stap amamas? Dispela narapela stori i kam bihain hia bai toktok long dispela samting.
Yu Tingim?
◻ Husat i namba wan long bosim famili na bai ol i ken i stap amamas? Bilong wanem i olsem?
◻ Papa i ken mekim wanem bilong strongim famili na helpim ol long i stap bel isi na bai em i bihainim gutpela pasin bilong Krais?
◻ Elda i mas mekim wanem bilong skelim stret ol wok bilong em long kongrigesen na long famili tu wantaim?
◻ Man i ken mekim wanem na bai em i ‘kisim gutpela save na stap stret wantaim meri bilong em’?
◻ Olsem wanem man i ken tingim gut meri bilong em, ‘em i no strong tumas’?
3. Wanem sampela askim yumi ken givim long yumi yet?
4. Pol na Pita i tok wanem bilong makim husat i mas bosim famili na bai famili i ken i stap amamas?
5, 6. Olsem wanem Krais Jisas i makim stretpela pasin long mekim wok bos na ol man marit i ken bihainim?
7. Jisas i laik givim wanem samting long ol disaipel bilong em? Wanem as bilong dispela samting em i laik givim long ol?
8. Ol man marit na ol papa i mas mekim wanem na bai famili i ken stap bel isi?
9. Wanem wanpela hevi i save painim sampela elda bilong kongrigesen?
10. Ol elda i ken mekim wanem bilong skelim stret wok bilong ol long lukautim kongrigesen na famili wantaim?
11, 12. Papa Kristen i ken mekim wanem na bai famili i ken amamas long bihainim tok bilong em? Ol papa i ken givim wanem ol askim long ol yet?
13. Pita i givim wanem gutpela tok long ol maritman?
14. Nau Yumi gat wanem ol askim?
15. (a) Olsem wanem na sampela marit i bruk? (b) Wanem samting inap mekim hatwok long ol marit i stap gut wantaim?
16. Man i mas mekim wanem bilong bihainim dispela tok bilong Pita em i tok, ‘kisim gutpela save na stap stret wantaim meri bilong yu’?
17. (a) I gat wanem ol samting bilong meri na i olsem em ‘i no strong olsem man’? (b) Man i ken mekim wanem bilong tingim gut meri bilong em?
18. (a) Wanem pasin nogut sampela maritman i save mekim? (b) Maritman Kristen i mas mekim wanem?
19. Olsem wanem na i no stret sapos man i rabisim meri bilong em?
20. (a) Wanem kain pasin i no stret em inap kamap long man tupela meri bilong em? (b) Man i mas mekim wanem na bai dispela pasin i no ken kamap?
21. Man i ken mekim wanem bilong strongim na amamasim meri bilong em?
22, 23. Wanem sampela ol pasin samting i olsem as bilong gutpela marit?
[Piksa long pes 18]
Elda i gat stretpela tingting em i save, em i mas mekim wok wasman long famili pastaim