Kruse—Em Mak Bilong Lotu Kristen?
INAP planti handet yia pinis planti man ol i bin bilip olsem kruse em i wanpela mak bilong lotu Kristen. Tasol tru em i mak bilong lotu Kristen? Planti man i bilip long dispela samting ol i kirap nogut taim ol i kisim save olsem planti ol narapela lotu long olgeta hap ol tu i gat kruse—i no ol lotu ol i kolim Kristen tasol.
Bipo, long yia 1500 samting, Hernan Kortes wantaim ami “Kristen” bilong em i redi long pait long ol Astek, na ol i karim wanpela bikpela laplap i tokaut olsem: “Yumi mas bilip tru na bihainim mak bilong Kruse Holi, long wanem, dispela mak bai strongim yumi long winim pait.” Ating ol i bin kirap nogut taim ol i lukim ol birua haiden i lotuim wanpela kruse i wankain liklik olsem bilong ol. Wanpela buk i stori long ol lotu i tok, ‘Kortes wantaim lain bilong em ol i kirap nogut long ol Astek i save kilim i dai ol man bilong mekim ofa, na ol i gat ol samting olsem bilong lotu Kristen, olsem ol i lotuim ol samting i kain olsem kruse, em i mak bilong ol god bilong win na ren.’—Great Religions of the World.
Wanpela man, em Hose Alberto Furke, i raitim tok long wanpela nius (La Nación) na em i tok, long yia 1760 samting, ol man i gat wok long digim graun na painim ol samting bilong bipo ol i painim sampela kruse long ol hap bilong Sentral na Saut Amerika, olsem na bikpela tok pait i kamap namel long ol long kruse i bin kirap we pastaim, na wanem as bilong mak bilong kruse. Sampela i strong long ol man i mas bilip olsem dispela kruse em i mak bilong lotu “Kristen” tasol, olsem na ol i kamapim wanpela tok olsem taim Kolambas i no bin i kam yet long ol hap bilong Amerika, sampela lain Kristen ol i kam pinis na autim tok long ol dispela lain bilong Amerika! Tasol bihain ol i mas mekim dai dispela tok, long wanem, i no gat as bilong en.
Bihain ol i kisim sampela save moa long kruse na i no gat sampela tok pait moa i kamap long kruse i kirap we. Dispela man Furke i tok, ‘Long 1893 wanpela lain (Smithsonian Institution) i raitim tok olsem ol i kisim save pinis olsem ol man long hap bilong Not Amerika i bin lotuim kruse long bipo tru, taim ol lain bilong Yurop i no bin i kam yet long dispela hap. Dispela i strongim tok olsem kruse i stap pinis long olgeta ples bilong dispela hap, na em i insait long lotu bilong ol man, em ol i lotuim ol god i bin kamapim ol samting i gat laip.’
Baibel i soim yumi, ol i no bin nilim Jisas long wanpela kruse—ol i nilim em long wanpela pos nating (long tok Grik ol i kolim stau·rosʹ). Dispela tok Grik i stap long Matyu 27:40 na i makim wanpela pos nating, olsem ol i save sanapim taim ol i laik wokim haus samting. Olsem na kruse i no mak bilong lotu Kristen tru. Jisas i kolim mak bilong lotu Kristen tru taim em i tokim ol disaipel bilong em: “Sapos yupela wan wan i laikim tru ol arapela man bilong lain bilong mi, orait dispela bai i soim olgeta man olsem, yupela i disaipel bilong mi.”—Jon 13:35.