Ista o Memorial—Yu Mas Tingim Wanem De?
TAIM tulait i bruk long Epril 7, planti milion manmeri bai amamas long nambawan bikpela de holi bilong ol long yia—em Ista, olsem Paska. Bipo ol i bin kolim dispela nem long wanpela hap taim i gat 120 de bilong en na em i taim bilong mekim bikpela kaikai na tambu long kaikai, na bilong kirapim dispela bikpela taim, i gat wanpela holide ol i kolim Septuagesima, na laspela de bilong dispela taim ol i kolim De Triniti. Long nau ol i kolim dispela nem Ista bilong makim wanpela de tasol bilong tingim de Jisas i bin kirap bek—ol i kolim Ista Sande.
Tasol long dispela wik yet, long wanpela apinun paslain long dispela de, sampela milion moa bai ol i bung bilong mekim Memorial bilong tingim i dai bilong Krais, em ol i save kolim tu olsem Kaikai Bilong Bikpela. Jisas yet i bin kirapim dispela bung long laspela nait bilong em long graun. Long dispela taim em i bin tokim ol disaipel bilong em: “Yupela i mas mekim olsem bilong tingim mi.”—Luk 22:19.
Orait, yu mas tingim wanem de?
As Bilong Ista
Ol man bilong planti hap i save kolim dispela nem Ista, tasol dispela nem i no stap long Baibel. Wanpela buk i tok, “ol i bin kisim nem bilong dispela holide long God Meri bilong tulait na bilong taim kol i pinis na taim bilong san i kamap, em Eostre.” (Medieval Holidays and Festivals) Dispela god meri em i husat? Narapela buk i tok: “Olsem wanpela stori nating bilong bipo i tok, em Eostre yet i bin opim dua bilong Valhala bilong kisim Baldur, ol i kolim em Waitpela God, long wanem, em i klin tru, na ol i kolim em tu olsem God Bilong San, long wanem, pes bilong em i givim lait long ol man.” Na dispela buk i tok moa olsem: “Yumi save, taim Sios i olsem nupela yet, em i kisim ol bilip bilong ol haiden na putim insait long ol bilip Kristen. Ol i bin wokim bikpela de Eostre bilong amamas long taim bilong san i laik kamap gen na i givim laip gen long ol samting, olsem na i no hatwok long ol i kisim dispela bikpela de bilong makim olsem de bilong amamas long Jisas i kirap bek long matmat, em dispela man ol i save autim tok bilong em.”—The American Book of Days.
Em nau, pasin bilong ol lotu i gat nem Kristen long kisim ol bilip haiden, dispela i as bilong ol pasin ol i mekim long sampela kantri long taim bilong Ista, olsem ol i wokim ol kiau bilong Ista, na liklik rabit bilong Ista, na ol skon i gat mak bilong kruse antap long en. Wanpela buk (Easter and Its Customs) i stori long pasin bilong wokim ol dispela skon i gat mak bilong kruse na i tok: ‘Long bipo yet kruse em i mak bilong lotu haiden, taim ol i no putim yet insait long ol samting bilong bikpela de Gutfraide; na paslain long taim bilong ol Kristen, sampela taim ol i bin putim mak bilong kruse antap long ol bret na skon ol i wokim.’
Tasol i no gat wanpela tok bilong Baibel i toktok long ol dispela pasin, na i no gat wanpela samting i makim olsem ol disaipel bilong Jisas bilong pastaim ol i bin bilip long ol dispela samting. Aposel Pita i tokim yumi long “laikim tumas long kisim gutpela susu i kam long God, na i no gat samting nogut i stap long en. Em dispela kain susu i save helpim spirit bilong [yumi] i kamap bikpela na strongpela long nupela laip God i givim long [yumi].” (1 Pita 2:2) Olsem na bilong wanem ol lotu i gat nem Kristen ol i kisim mak bilong ol lotu haiden na putim insait long ol bilip na pasin bilong lotu ol i save mekim?
Wanpela buk (Curiosities of Popular Customs) i bekim dispela askim olsem: “Em pasin bilong Sios bilong pastaim olsem: Sapos ol i no inap pinisim wanpela pasin bilong lotu haiden ol man i strong long bihainim, Sios i save kisim dispela pasin na mekim i kamap olsem pasin bilong lotu Kristen. Na ol i no gat hatwok liklik long kisim pasin bilong Ista i kam insait long Sios. Dispela bikpela de bilong ol haiden i makim olsem taim bilong kol i pinis, em taim bilong ol samting long graun i olsem i dai i stap, na ol i amamas long san i kamap gen na i givim laip gen long ol samting; orait, dispela amamas i kamap amamas bilong San bilong stretpela pasin i kamap gen, taim Krais i kirap bek long matmat. Sampela bikpela de bilong lotu haiden i bin kamap olsem long Me 1 samting, ol i putim long narapela de i stret long bikpela de bilong Ista.” Ol bikman bilong lotu i no givim baksait long ol pasin bilong lotu haiden ol man i save bihainim, nogat; ol i orait long en na “mekim i kamap olsem pasin bilong lotu Kristen.”
Tasol ating yu tingting olsem, ‘I no gat rong long mekim olsem, a?’ Tru sampela i ting i no gat rong long en. Buk bilong wanpela pasto bilong lotu Episkopal, em Alan W. Watts, i tok: “Taim wanpela lotu olsem lotu Kristen i kamap long sampela lain, em i save kisim sampela pasin bilong ol dispela lain em ol lotu bilong bipo i as bilong en, na em i putim olsem wanpela bilip bilong lotu.” Na buk i tok, “Sios i save makim sampela pasin lotu bilong ol narapela lain na sapos ol i olsem wankain long ol lo bilong i stap oltaim em Sios i skulim ol man long en, orait Sios i save putim insait long ol pasin lotu bilong en.” (Easter—Its Story and Meaning) Planti man i ting, taim lotu bilong ol i kisim ol dispela pasin bilong lotu haiden na putim olsem bilip insait long lotu na i mekim olsem ol dispela pasin i holi, dispela em i gutpela as na ol i ken orait long en. Tasol ol dispela man i no tingim ol bikpela askim olsem: God i ting olsem wanem long ol dispela pasin bilong lotu haiden? Em i bin givim sampela tok long yumi bilong stiaim tingting bilong yumi long dispela samting?
Kisim Tingting Bilong God
Buk bilong Christina Hole i tok: “De Ista, em Bikpela De Bilong Bikpela Bilong Yumi i Kirap Bek, em i nambawan bikpela de bilong Lotu Kristen.” (Easter and Its Customs) Sampela man moa bilong raitim buk ol i wanbel long tok bilong em. Robert J. Myers i tok: “I no gat narapela de holi o bikpela de long yia bilong ol Kristen i bikpela olsem Ista Sande.” (Buk Celebrations) Tasol dispela tok i kirapim yumi long tingim sampela askim olsem: Sapos Ista em i wanpela bikpela de tru yumi mas mekim, orait bilong wanem i no gat wanpela tok long Baibel i tok yumi mas mekim olsem? Olsem wanem? Baibel i stori long ol disaipel bilong Jisas bilong pastaim ol i bin mekim ol pasin bilong Ista Sande?
I no olsem Baibel i no makim wanem bikpela de yumi mas tingim o yumi no ken tingim. God i bin tokaut stret long dispela samting long lain Israel bilong bipo. Na olsem yumi tok pinis, ol Kristen i bin kisim tok long ol i mas mekim Memorial bilong tingim i dai bilong Krais. (1 Korin 11:23-26; Kolosi 2:16, 17) Buk The Encyclopædia Britannica em ol i bin wokim pastaim, em i tok: “I no gat wanpela tok long Nupela Testamen o long rait bilong ol Tisa bilong lotu Kristen bilong pastaim i makim olsem ol Kristen i bin mekim Ista. Ol Kristen bilong pastaim i no bin tingting long mekim holi sampela bikpela de. . . . Bikpela bilong yumi na ol aposel bilong em tu i no putim lo olsem yumi mas mekim [Ista] o ol narapela bikpela de.”
Sampela i ting olsem bikpela amamas ol i save kisim long ol bikpela de olsem, em i gutpela as bilong mekim. Tasol yumi ken tingim taim ol Israel i bin kisim wanpela pasin lotu bilong ol Isip na ol i senisim nem bilong en na kolim olsem “kaikai bilong givim biknem long Bikpela.” Ol tu i “sindaun long kaikai na dring” na “bihain ol man i go pilai long ol meri.” Tasol God Jehova i belhat tru long dispela pasin ol i mekim, na em i givim bikpela strafe long ol.—Kisim Bek 32:1-10, 25-28, 35.
Baibel i tokaut klia tru. “Lait” bilong bilip tru i no inap bung wantaim “tudak” bilong dispela graun bilong Satan; na Krais i no inap i stap “wanbel” wantaim lotu haiden. Baibel i tok: “Olsem na Bikpela i tok moa olsem, ‘Yupela i mas lusim ol, na i go i stap long narapela hap. Na yupela i mas lukaut gut, nogut yupela i pas long ol samting i no klin long ai bilong God. Na bai mi yet mi kisim yupela na bai mi stap Papa bilong yupela, na yupela bai i stap pikinini bilong mi.’ ”—2 Korin 6:14-18.
Baibel i tokim ol Kristen long mekim bung bilong Memorial—Ista nogat—na yumi mas bihainim. Orait, yumi ken mekim dispela bung olsem wanem bambai yumi ken mekim long pasin i stret?
[Piksa long pes 5]
Jehova i belhat tru taim ol Israel i mekim “kaikai bilong givim biknem long Bikpela”
[Piksa Kredit Lain long pes 2]
Cover: M. Thonig/H. Armstrong Roberts