Ranawe i Go Long Ples Hait Paslain Long “Bikpela Hevi Tru”
“Taim yupela i lukim ol ami i kam raunim Jerusalem i stap, orait . . . long dispela taim ol manmeri i stap long distrik Judia ol i mas ranawe i go long ples maunten.”—LUK 21:20, 21.
OLGETA manmeri i insait long lain bilong Satan, ol i mas ranawe hariap. Sapos ol i laik abrusim bagarap taim God i pinisim pasin bilong dispela graun, ol i mas kamapim long ples klia olsem ol i kam insait pinis long lain bilong Jehova na ol i no insait moa long pasin bilong dispela graun em Satan i bosim.—Jems 4:4; 1 Jon 2:17.
2 Long bikpela tok profet bilong em long taim bilong las de, Jisas i kamapim strong olsem ol man i mas ranawe. Planti taim yumi save toktok long tok i stap long Matyu 24:4-14, tasol ol tok i kamap bihain, ol tu i bikpela samting. Nau mipela i laik kirapim yu long opim Baibel bilong yu na kaunim Mt 24 ves 15 i go inap 22.
3 Wanem insait bilong dispela tok profet? Long taim bilong ol aposel, “dispela samting nogut tru” em wanem samting? Em i sanap i stap “long haus bilong God yet,” na dispela i makim wanem samting? Ol dispela samting bai mekim wanem long yumi?
“Man i Ritim Dispela Tok, Em i Mas Tingim Gut”
4 Long Matyu 24:15 Jisas i stori long ol tok i kamap long Buk Daniel. Dan Sapta 9 bilong dispela buk i tok profet long Mesaia bai kam na God bai givim strafe long lain Juda, long wanem, ol i bin givim baksait long em. Namba 2 hap bilong Dan 9 ves 27 i tok: “Na ol bai i putim wanpela samting nogut tru antap long het bilong haus bilong God, na man bilong bagarapim ol samting bai i stap long dispela hap.” Long yia 168 B.C.E., Antiokas Namba 4 i bagarapim haus bilong God long Jerusalem, na ol stori bilong ol Juda bilong bipo i tok dispela i truim dispela hap bilong tok profet bilong Daniel. Tasol Jisas i tok: “Man i ritim dispela tok, em i mas tingim gut.” Antiokas Namba 4 i bin bagarapim haus bilong God, em samting nogut tru, tasol Jerusalem, na haus bilong God, na lain Juda i no bin bagarap olgeta long dispela taim. Olsem na ating Jisas i laik tokim ol manmeri i bin harim tok bilong em olsem truim bilong dispela tok profet i no kamap yet, em bai kamap bihain.
5 Wanem “dispela samting nogut tru” ol i mas was long en? Matyu i tok olsem: “Yupela bai i lukim dispela samting nogut tru . . . i sanap i stap long haus bilong God.” Tasol stori bilong dispela samting i stap long Luk 21:20 i tok: “Taim yupela i lukim ol ami i kam raunim Jerusalem i stap, orait yupela i ken save, taim bilong taun i mas bagarap em i klostu nau.” Long yia 66 C.E., ol Kristen i sindaun long Jerusalem i lukim truim bilong tok profet bilong Jisas. Sampela pait i kamap namel long ol Juda na ol bikman bilong Rom na dispela i mekim na Jerusalem i kamap olsem ples bilong bikhet long Rom. Olsem na pait i bin kirap long Judia, Samaria, Galili, Dekapolis, Fonisia, long hap not i go kamap long Siria, na long hap saut i go kamap long Isip. Bilong kamapim bel isi long dispela hap em Gavman Rom i bosim, Sestius Galus i kisim ami i stap long Siria i go long Jerusalem, em ples ol Juda i tok em “taun bilong God yet.”—Nehemia 11:1; Aisaia 52:1.
6 Ol ami bilong Rom i bin karim wanpela samting i olsem mak bilong kantri, na ol i ting em i samting holi, tasol ol Juda i ting em samting bilong lotuim god giaman. Dispela hap tok Hibru ol i tanim olsem “samting nogut tru” long Buk Daniel i makim ol god giaman o pasin bilong lotuim god giaman.a (Lo 29:17) Ol Juda i bin wok strong long sakim ol Rom, tasol ol ami bilong Rom em ol i karim dispela samting nogut tru, ol i kam insait long Jerusalem long Novemba bilong yia 66 C.E. na ol i wokim hul aninit long banis bilong tempel long hap bilong not. Ol samting i bin kamap long ples klia olsem “dispela samting nogut tru” i bin “sanap i stap long haus bilong God yet,” na em inap bagarapim Jerusalem olgeta. Tasol olsem wanem wanpela man inap ranawe?
Ol i Mas Ranawe Hariap!
7 Klostu ol ami bilong Rom i daunim Jerusalem, tasol wantu ol i lusim Jerusalem i go, na long ai bilong man i olsem i no gat as bilong ol i mekim olsem. Ol bikhetman Juda i ranim ol ami bilong Rom i go inap long Antipatris, inap olsem 50 kilomita ausait long Jerusalem. Bihain ol i kam bek. Taim ol i kam bek long Jerusalem, ol i bung long tempel bilong stretim ol samting bilong pait gen long ol Rom. Ol i kisim ol yangpela bilong strongim ol banis na bilong wok long ami. Olsem wanem? Ol Kristen tu bai insait long ol dispela samting? Maski ol i no insait long en, bagarap inap painim ol long dispela hap taim ol ami bilong Rom i kam bek?
8 I no longtaim na ol Kristen i stap long Jerusalem na long olgeta hap bilong Judia ol i bihainim tok profet bilong Krais Jisas na ol i ranawe long dispela ples nogut. Ol i mas ranawe hariap! Bihain ol i kamap long hap bilong ol maunten, na ating sampela i sindaun long hap bilong Pela, long provins bilong Perea. Ol manmeri i bihainim tok bilong Jisas i no bin mekim pasin longlong na go bek bilong kisim sampela kago bilong ol. (Skelim wantaim Luk 14:33.) Long kain taim olsem bilong hevi, ating ol meri i gat bel na ol meri i givim susu long pikinini ol i hatwok long lusim Jerusalem na wokabaut long rot i go long ples maunten. Ol lo bilong Sabat i no pasim ol long ranawe, na taim bilong kol i no kirap yet. Olsem na i no longtaim na ol manmeri i bihainim tok bilong Jisas na ranawe hariap ol i stap ausait long Jerusalem na Judia na ol i abrusim bagarap. Ol i mas mekim olsem bilong i stap laip.—Skelim wantaim Jems 3:17.
9 Long yia bihain, em long yia 67 C.E., ol Rom i kirap gen long pait long ol Juda. Pastaim ol i daunim Galili. Long yia bihain, ol i bagarapim Judia. Na long yia 70 C.E., ol ami bilong Rom i banisim Jerusalem. (Luk 19:43) Bikpela hangre tru i kamap. Ol manmeri i kalabus insait long taun, narapela i kirap pait long narapela. Na ol man i laik painim rot bilong ranawe, ol i kilim ol i dai. Ol samting i painim ol i olsem Jisas i bin tok, em “bikpela hevi tru.”—Matyu 24:21.
10 Olsem wanem? Ol samting i bin kamap i truim olgeta dispela tok profet bilong Jisas? Nogat, sampela samting moa i mas kamap. Sapos yumi kaunim tok bilong Baibel na tingim gut, olsem Jisas i bin tok, bai yumi kisim save long ol samting i mas kamap yet. Na bai yumi tingim gut ol samting dispela bai mekim long yumi.
“Dispela Samting Nogut Tru” Long Nau
11 Daniel 9:27 i stori long “wanpela samting nogut tru,” na Daniel 11:31 na Dan 12:11 tu i stori long en. Tasol dispela tupela laspela skripsa i no stori long bagarap bai painim Jerusalem. Tok i stap long Daniel 12:11 i stap tupela ves tasol bihain long tok bilong “taim bilong las de.” (Daniel 12:9) Kirap long yia 1914 yumi stap long kain taim olsem. Olsem na yumi mas was gut bambai yumi kisim save long husat em “dispela samting nogut tru” long taim bilong yumi, na yumi mas lusim ples em bagarap inap painim yumi long en.
12 Long taim bilong yumi “dispela samting nogut tru” em wanem samting? Ol samting i makim olsem em i Lig ov Nesen, na em i kirap mekim wok long 1920, em bihain liklik long taim bilong las de i kirap. Tasol olsem wanem Lig ov Nesen inap i stap olsem “dispela samting nogut tru”?
13 Tingim gen: Baibel i save kolim dispela hap tok Hibru “dispela samting nogut tru” long ol god giaman na long pasin bilong lotuim ol god giaman. Tasol olsem wanem? Ol man i bin lotuim Lig ov Nesen olsem wanpela God? Yes, ol i mekim olsem! Ol pris pasto i bin putim Lig ov Nesen long “haus bilong God yet,” na lain bilong ol i bin strong long lotuim. Wanpela lain bilong ol misin long Amerika (Federal Council of the Churches of Christ) ol i bin tok Lig ov Nesen em i olsem “Kingdom bilong God i kamap long graun long rot bilong wok politik.” Gavman bilong Amerika i bin kisim planti pas tru bilong ol lain bilong lotu bilong kirapim ol long ol i mas orait long Lig ov Nesen. Bung bilong ol Baptis, na Kongrigesenel, na Presbitirian long Briten, ol i bin litimapim dispela oganaisesen na ol i tok “dispela oganaisesen tasol inap kamapim [gutaim long graun].”—Lukim Kamapim Tok Hait 13:14, 15.
14 Kingdom bilong God na Krais i kamap long heven long yia 1914, tasol ol kantri i bin wok long pait bambai ol yet i ken stap bos. (Song 2:1-6) Taim ol i kamapim Lig ov Nesen, ol kantri i bin pait long Namba Wan Pait na ol pris pasto em ol i bin givim blesing long ol ami, ol i kamapim klia olsem ol i bin lusim lo bilong God. Ol i no bin larim Krais i stap King bilong ol. Olsem na ol i givim wok bilong Kingdom bilong God long wanpela oganaisesen bilong graun; ol i putim Lig ov Nesen “long haus bilong God yet,” em ples em i no ken i stap long en.
15 Senis bilong Lig ov Nesen, em Yunaitet Nesen, em i kamap long Oktoba 24, 1945. Bihain ol pop bilong Rom i tok Yunaitet Nesen em “nambawan samting bilong kamapim gutaim long olgeta hap,” na “i no gat narapela samting inap helpim ol man long i stap wanbel na bel isi.” Tru tumas, Lig ov Nesen na senis bilong en Yunaitet Nesen, i kamap olsem wanpela god giaman, em wanpela “samting nogut tru” long ai bilong God na lain bilong em.
Ranawe Long Wanem Samting?
16 Taim ol i “lukim” dispela samting, olsem ol i save dispela oganaisesen em i wanem samting, na olsem wanem ol man i lotuim dispela oganaisesen, ol man i laikim stretpela pasin ol i mas ranawe i go long ples hait. Ranawe long wanem samting? Ol i mas ranawe lusim ol lotu i holim nating nem Kristen, em piksa bilong Jerusalem bilong bipo i lusim Jehova, na ol i mas lusim Bikpela Babilon, em olgeta lotu giaman.—KTH 18:4.
17 Na tingim, long taim bilong ol aposel, taim ol ami bilong Rom i holim ol mak bilong kantri i olsem samting bilong lotu na ol i kam insait long taun holi bilong ol Juda, ol i stap long dispela hap bilong kamapim bagarap long Jerusalem na long lotu bilong ol Juda. Long taim bilong yumi bagarap i no ken painim wanpela taun tasol, na i no ken painim ol lotu i holim nating nem Kristen tasol, nogat; bagarap bai painim olgeta lotu giaman wantaim.—KTH 18:5-8.
18 Kamapim Tok Hait 17:16 i tok profet olsem wanpela retpela wel animal—ol samting i makim olsem em Yunaitet Nesen—em bai birua long dispela pamukmeri Bikpela Babilon na bagarapim em. Baibel i stori long en olsem: “Ol dispela 10-pela kom yu bin lukim, ol dispela kom wantaim dispela wel animal ol bai i birua long pamukmeri. Ol bai i bagarapim em tru na rausim olgeta klos samting bilong en. Na ol bai i kaikai mit bilong bodi bilong en, na kukim em olgeta long paia.” Man! Samting nogut tru bai painim em! Olgeta lotu giaman bai pinis long olgeta hap bilong graun. Dispela bai makim stret olsem bikpela hevi tru i kirap pinis.
19 Yumi ken tingim tu, taim Yunaitet Nesen i kirap mekim wok long 1945 na i kam inap nau, planti kantri i no save bilip long God, na ol i daunim ol lotu, ol i kisim namba insait long Yunaitet Nesen. Inap sampela taim long olgeta hap bilong graun, sampela kantri olsem i bin go pas long pasim ol man long lotu o ol i tambuim lotu olgeta. Tasol inap sampela yia pinis, long planti kantri ol gavman i no bin givim bikpela hevi tumas long ol lotu. Olsem na ating sampela man i ting, i no gat wanpela hevi inap painim ol lotu.
20 Ol lotu bilong Bikpela Babilon ol i wok yet long kamapim ol bikpela hevi long graun. Planti taim ol nius i kolim nem bilong lotu em ol lain bilong pait na ol paitman i stap long en. Ol rait-skwot na soldia i mas strong long go insait long ol tempel bilong pasim ol lain bilong lotu ol i pait. Sampela lain bilong lotu ol i bin givim mani bilong helpim sampela lain politik long pait bilong daunim gavman. Pasin birua em lotu i as bilong en i mekim na Yunaitet Nesen i no inap long kamapim pasin isi namel long sampela lain. Olsem na bilong kamapim bel isi na gutpela sindaun, sampela lain insait long Yunaitet Nesen i laik pinisim olgeta lotu i save pasim ol long mekim olsem.
21 Na i gat narapela bikpela samting yumi mas tingim. Tru, ol 10-pela kom, olsem ol lain bilong Yunaitet Nesen i gat ami, ol bai bagarapim Bikpela Babilon, tasol dispela i olsem God i givim strafe long em. Na strafe bai painim em long taim stret God i bin makim. (KTH 17:17) Tasol inap long taim dispela samting i kamap, yumi mas mekim wanem? Baibel i tok: “Yupela i mas lusim dispela ples”—lusim Bikpela Babilon.—KTH 18:4.
22 Bilong ranawe i go long ples hait, i no olsem yu mas ranawe i go long wanpela ples tru, olsem ol Juda Kristen i bin mekim taim ol i bin lusim Jerusalem. Nogat. Yu mas ranawe lusim ol lotu i holim nating nem Kristen, na ranawe long olgeta lotu bilong Bikpela Babilon. Yu mas klia olgeta long olgeta lotu giaman, na long ol pasin na tingting bilong ol tu. Yu mas ranawe i go long ples hait insait long oganaisesen Jehova i bosim.—Efesus 5:7-11.
23 Bihain long Namba Wan Pait, taim ol wokman Jehova i bin makim long spirit holi ol i kisim save olsem “dispela samting nogut tru” i makim Lig ov Nesen, orait ol Witnes i bin mekim wanem? Ol i bin lusim pinis olgeta lotu i holim nating nem Kristen. Tasol ol i luksave olsem ol i holim yet sampela pasin bilong ol dispela lotu, olsem ol i mekim wok yet long kruse na ol i mekim Krismas na ol holide bilong ol haiden. Taim ol i kisim save long tok tru bilong ol dispela samting, kwiktaim ol i lusim. Ol i bin tingim gut tok bilong Aisaia 52:11, em i tok: “Yupela olgeta i mas lusim Babilon na i kam. Na lukaut gut, nogut yupela i pas long ol samting i no klin long ai bilong God. Na yupela ol lain bai i karim ol dis na plet samting bilong haus bilong Bikpela, yupela i mas bihainim pasin bilong mekim yupela yet i kamap klin long ai bilong God. Yupela olgeta i mas i stap klin na i kam.”
24 Kirap long 1935, wanpela bikpela lain, em ol man i gat tingting long i stap oltaim long graun, ol tu i bin kirap long mekim kain pasin olsem. Ol tu i “lukim dispela samting nogut tru . . . i sanap i stap long haus bilong God yet,” na ol i save em i makim wanem samting. Taim ol i pasim tok pinis long bel olsem ol bai ranawe i go, ol i rausim nem bilong ol long ol oganaisesen i insait long Bikpela Babilon.—2 Korin 6:14-17.
25 Tasol bilong lusim Bikpela Babilon, ol man i no ken ting ol i mas lusim ol lotu giaman tasol, nogat; ol man i lusim Bikpela Babilon, ol i mas mekim sampela samting moa. Na sapos ol i go long sampela miting tasol long Haus Kingdom, o sapos long sampela taim, olsem wanpela o tupela taim long mun, ol i go autim gutnius bilong Kingdom, dispela tu i no inap. Ating wanpela man inap lusim Bikpela Babilon long skin, tasol olsem wanem? Em i lusim tru Bikpela Babilon? Em i lusim tru pasin bilong dispela graun, wanpela bikpela hap bilong en, em Bikpela Babilon? O em i pas yet long ol samting i kamapim tingting na pasin bilong dispela graun—em dispela kain tingting na pasin i save kirapim ol man long kalapim ol stretpela lo bilong God? Olsem wanem? Em i ting stretpela pasin bilong marit na stap gut long poroman marit em i no bikpela samting? O em i save tingim em yet na mani kago tasol, winim ol samting bilong spirit? Em i no ken larim ol pasin bilong dispela graun i bosim em.—Matyu 6:24; 1 Pita 4:3, 4.
No Ken Larim Samting i Pasim Yu Long Ranawe!
26 Taim yumi ranawe i go long ples hait, yumi no ken lukluk i go bek na ting ol samting yumi lusim pinis i gutpela moa. (Luk 9:62) Tingting na bel bilong yumi i mas pas strong long Kingdom bilong God na stretpela pasin bilong em. Olsem wanem? Yumi wok long painim ol dispela samting pastaim na long dispela rot yumi kamapim long ples klia bilip bilong yumi, na yumi bilip tru olsem Jehova bai blesim yumi sapos yumi stap gut long dispela rot? (Matyu 6:31-33) Bilip bilong yumi em Baibel i as bilong en, dispela i mas kirapim yumi long mekim olsem taim yumi wetim ol bikpela samting i kamap.
27 Bikpela kot bilong God bai kirap taim God i bagarapim Bikpela Babilon. Olgeta lotu giaman em ol i olsem pamukmeri, ol bai pinis olgeta inap long olgeta taim bihain. Dispela taim i klostu pinis! Yumi olgeta wan wan bai stap olsem wanem taim dispela bikpela samting i kamap? Na long pinis bilong bikpela hevi tru, taim ol narapela hap bilong dispela graun bilong Satan i kisim bagarap, bai yumi bihainim husat? Sapos nau yumi mekim ol samting yumi mas mekim, bai yumi inap abrusim bagarap. Jehova i tokim yumi olsem: “Tasol ol manmeri i putim yau gut long tok bilong mi, bai ol i stap gut.” (Sindaun 1:33) Sapos nau long taim bilong pinis yumi stap gut long wok bilong Jehova na yumi amamas long mekim, bai yumi winim mak bilong mekim wok bilong Jehova inap oltaim oltaim.
[Futnot]
a Lukim buk Insight on the Scriptures, em Sosaiti Wastaua bilong Nu Yok i wokim, Volyum 1, pes 634-635.
Yu Tingim Yet?
◻ “Dispela samting nogut tru” i makim wanem samting long nau?
◻ Olsem wanem “dispela samting nogut tru . . . i sanap i stap long ples bilong God yet”?
◻ Bilong ranawe i go long ples hait, yumi mas mekim wanem long nau?
◻ Bilong wanem yumi mas ranawe hariap?
[Askim Bilong Stadi]
1. Bilong wanem ol manmeri i insait yet long pasin bilong dispela graun ol i mas ranawe hariap?
2, 3. Bai yumi skelim wanem ol askim bilong ol tok bilong Jisas i stap long Matyu 24:15-22?
4. (a) Daniel 9:27 i tok, wanem samting bai kamap bihain long taim ol Juda i givim baksait long Mesaia? (b) Taim Jisas i toktok long dispela, bilong wanem em i tok, “Man i ritim dispela tok, em i mas tingim gut”?
5. (a) Taim yumi skelim tok bilong Matyu na Luk, olsem wanem dispela i helpim yumi long save husat “dispela samting nogut tru” long taim bilong ol aposel? (b) Bilong wanem Sestius Galus i kisim ol ami bilong Rom i go hariap long Jerusalem long yia 66 C.E.?
6. Olsem wanem “dispela samting nogut tru” inap “sanap i stap long haus bilong God yet”?
7. Ol ami bilong Rom i mekim wanem?
8. Ol Kristen i bihainim tok profet bilong Jisas na ol i kirap kwik na mekim wanem?
9. Ol ami bilong Rom i kam bek long wanem taim, na wanem samting i bin kamap?
10. Sapos yumi tingim gut taim yumi ritim dispela tok, bai yumi kisim save long wanem samting moa?
11. Long wanem tupela narapela skripsa Daniel i stori long “dispela samting nogut tru”? Na em i stori long wanem hap taim?
12, 13. Bilong wanem i stret long tok olsem Lig ov Nesen em i “dispela samting nogut tru” long nau?
14, 15. Olsem wanem Lig ov Nesen na bihain Yunaitet Nesen i “sanap i stap long haus bilong God yet”?
16. Ol man i laikim stretpela pasin ol i mas ranawe lusim wanem samting long nau?
17, 18. “Dispela samting nogut tru” bilong nau bai bagarapim wanem ol samting?
19. Kirap long taim Yunaitet Nesen i kamap inap nau, wanem ol kantri i insait long Yunaitet Nesen? Bilong wanem dispela em i bikpela samting?
20. Ol lotu giaman i kisim wanem nem long ol wok ol i bin mekim?
21. (a) Husat i makim taim bilong Bikpela Babilon i mas bagarap? (b) Paslain long Bikpela Babilon i bagarap yumi mas hariap long mekim wanem?
22, 23. Ol man i mas mekim wanem bilong ranawe?
24. Kirap long 1935, husat moa i ranawe?
25. Man i mas lusim ol lotu giaman, na em i mas mekim wanem samting moa?
26. Wanem samting bai helpim yumi long ranawe i go long ples hait na kamap gut long en, na yumi no kirap tasol long mekim?
27. Bilong wanem i bikpela samting yumi mas tingim gut ol askim i kamap long dispela paragraf?
[Piksa long pes 16]
Bilong abrusim bagarap, ol disaipel bilong Jisas i mas ranawe hariap