God i Ting Olsem Wanem Long Lotu Bilong Ol Man i Gat Nem Kristen?
KRAIS JISAS i tok: “Yupela i no ken ting, olgeta manmeri i save kolim mi, ‘Bikpela, Bikpela,’ ol bai i go insait long kingdom bilong heven. Nogat. Man i bihainim laik bilong Papa bilong mi i stap long heven, em tasol bai i go insait long kingdom. Long de bilong bikpela kot bilong God, planti manmeri bai i tokim mi olsem, ‘Bikpela, Bikpela, . . . long nem bilong yu mipela i bin wokim planti mirakel.’ Na long dispela taim mi bai tokaut long ol olsem, ‘Mi no save liklik long yupela. Yupela ol man bilong mekim pasin nogut, yupela klia long mi.’ ”—Matyu 7:21-23.
Long rot bilong Baibel Holi, em Tok Bilong God, God i bin kamapim klia laik bilong em. Olsem wanem? Ol lotu i gat nem Kristen ol i save bihainim laik bilong God? O ol i dispela lain Jisas i bin kolim ol olsem “man bilong mekim pasin nogut”?
Bagarapim Man
Long nait paslain long taim Bikpela bilong Pita i dai, klostu Pita i kirapim wanpela pait wantaim wanpela lain soldia ol i kam bilong holim Jisas. (Jon 18:3, 10) Tasol Jisas i mekim dai kros na em i toksave long Pita olsem: “Putim bainat bilong yu i go bek long paus bilong en. Olgeta man i pait long bainat, bainat bai i bagarapim ol.” (Matyu 26:52) Dispela toksave i kamap gen long Kamapim Tok Hait 13:10. Orait, yu ting ol lotu i gat nem Kristen ol i harim dispela tok? O ol i gat hap asua long ol pait i wok long kamap long ol narapela narapela hap bilong graun?
Long taim bilong Namba 2 Pait, planti handet tausen Serbia na Kroesia ol i bin kisim bagarap long nem bilong lotu. Wanpela buk i tok: “Long Kroesia, gavman fasis bilong dispela hap i kamapim wanpela lo bilong pinisim wanpela lain ol i no laikim, na dispela pasin nogut i winim pasin em ol Natsi i bin mekim. . . . Gavman i brukim lain Serbia i go 3-pela hap, na em i tokaut olsem em bai rausim wanpela hap lain bilong ol, na wanpela hap lain ol i mas kamap Katolik, na wanpela hap em bai kilim ol i dai. . . . Ol pris bilong Misin Katolik i helpim gavman long mekim dispela pasin, na dispela i mekim na bihain long pait Misin wantaim gavman i no stap wanbel.” (The New Encyclopædia Britannica) Ol i subim planti planti manmeri moa yet long kamap Katolik, na sapos ol i no laik, ol bai kilim ol i dai; na ol i kilim i dai planti tausen manmeri moa na ol i no givim rot long ol pastaim long kamap Katolik sapos ol i laik na bai ol i ken i stap laip. Ol i kisim olgeta man, meri, pikinini bilong sampela ples na subim ol i go insait long ol haus lotu bilong Misin Otodoks na kilim ol i dai. Orait, olsem wanem long ol ami Komyunis, em ol birua bilong dispela gavman? Ol pris i bin helpim ol tu?
Wanpela buk i stori long dispela na i tok, ‘Sampela pris i go insait long pait na helpim ami bilong ol lain i laik daunim gavman.’ (History of Yugoslavia) Na narapela buk i tok, bihain ‘i gat sampela pris bilong lotu Otodoks bilong Serbia na bilong lotu Katolik ol i insait long ami i pait long gavman.’ (Yugoslavia and the New Communism) Long nau kros i stap yet namel long ol lotu long hap bilong Bolkan, na dispela i mekim na pait i stap yet.
Na olsem wanem long Ruanda? Ian Linden, em jeneral-seketeri bilong wanpela lain bilong Misin Katolik (Catholic Institute for International Relations), em i tokaut long wanpela nius (The Month) olsem: “Lain African Rights long Landon i skelim samting i bin kamap na ol i kisim save olsem sampela bikman bilong lotu Katolik na Angliken na Baptis i no gat tok long dispela pait, na sampela i tokim lain bilong ol long go insait long ami na kilim i dai ol birua. . . . Yumi save tru olsem planti Kristen i gat nem insait long lotu ol i insait long pait na kilim i dai sampela man.” Sori tru, long hap bilong sentral Afrika pait i stap yet namel long ol lain i holim nem Kristen.
Pasin Pamuk
Olsem Baibel i tok, maritpasin em i samting bilong ol marit tasol i ken mekim, na i no stret long ol narapela i mekim. Baibel i tok: “Marit em i gutpela samting tru, na yupela ol marit i mas lukautim gut marit bilong yupela, bai em i stap klin tru long ai bilong God. Yupela i save, God bai i bekim pe nogut long ol manmeri i mekim ol kain kain pasin pamuk.” (Hibru 13:4) Olsem wanem? Ol bikman bilong lotu i bihainim dispela tok bilong God?
Long 1989 Misin Angliken long Ostrelia i tokaut long wanpela pepa bilong ol olsem i no gat rong long man na meri i mekim maritpasin taim ol i no marit yet sapos tupela i tok promis long i stap wantaim. Na long nau nambawan bilong Misin Angliken long Skotlan i tok: “Sapos wanpela marit i prenim narapela poroman na mekim maritpasin wantaim em, Misin i no ken tok, dispela em i wanpela sin na i gat rong long mekim olsem, nogat. Pasin bilong ol marit long slip wantaim narapela i no poroman marit bilong ol, Misin i mas bilip olsem dispela pasin i stap pinis long skin bilong yumi taim yumi stap yet long bel bilong mama, na dispela i as na ol i mekim olsem.”
Long Saut Afrika planti pris pasto i tokaut olsem em i orait long man i slip wantaim man. Long 1990, wanpela nius bilong Saut Afrika (You) i kamapim tok bilong wanpela pris Angliken i gat nem, olsem: “Tok bilong Baibel i no bilong ol man i mas bihainim inap oltaim oltaim. . . . Mi ting Misin bai i senisim tingting na lo bilong en long ol man i save slip wantaim man.”—Skelim dispela tok wantaim Rom 1:26, 27.
Wanpela yiabuk bilong 1994 (1994 Britannica Book of the Year) i tok, long nau bikpela tok i kamap long ol lotu long Amerika long ol samting bilong maritpasin, na ol i mekim bikpela tok moa long pasin bilong “larim ol man i slip wantaim man na meri i slip wantaim meri ol i kamap pris o pasto insait long Misin, na Misin i mas tingim ol samting i stret ol dispela kain man i ken mekim, na givim blesing long tupela man i marit o tupela meri i marit, na tokaut olsem pasin bilong man i slip wantaim man i orait o em i pasin nogut.” Planti bikpela misin i no gat tok long ol pris pasto bilong ol i mekim wok bilong helpim ol man long kamap fri long mekim maritpasin long laik bilong ol yet. Na yiabuk bilong 1995 (1995 Britannica Book of the Year) i tok, 55 bisop bilong Misin Episkopelian i raitim nem bilong ol long wanpela pepa i tokaut olsem ol i “orait long ol man i slip wantaim man ol i ken kamap pris, na ol i ken mekim dispela pasin.”
Sampela pris pasto i save tok pait bilong helpim pasin olsem man i slip wantaim man, na ol i tok, Jisas i no bin tokaut olsem dispela pasin i nogut. Tasol yu ting dispela tok bilong ol i stret? Krais Jisas i bin tok, Tok Bilong God i tru. (Jon 17:17) Olsem na em i bihainim tingting bilong God long man i slip wantaim man, olsem God i tok long Wok Pris 18:22: “Wanpela man bilong yupela i no ken goapim narapela man. Dispela pasin i nogut tru, na mi no laik tru long en.” Na taim Jisas i kolim ol kain kain “pasin nogut em i stap insait long man na i kam ausait na i mekim man i doti,” em i kolim pasin pamuk tu. (Mak 7:21-23) Dispela tok “pamuk,” long tok Grik em i karamapim planti samting. Em i makim olgeta kain maritpasin ol manmeri i mekim wantaim ol narapela i no poroman marit bilong ol, na pasin bilong man i slip wantaim man tu. (Jut 7) Krais Jisas i toksave tu long lain bilong em olsem ol i no ken larim wanpela i stap namel long ol sapos em i tok em i tisa Kristen tasol em i mekim olsem pasin pamuk i no bikpela rong.—KTH 1:1; 2:14, 20.
Taim ol bikman bilong lotu i strong long larim ol man i slip wantaim man na ol meri i slip wantaim meri ol i kamap pris o pasto, yu ting dispela pasin i save mekim wanem long lain bilong ol dispela lotu, na ol yangpela namel long ol? Dispela inap kirapim ol long mekim maritpasin wantaim narapela i no poroman marit bilong ol, a? Tasol tok bilong Baibel i narapela kain—em i tok ol Kristen i mas “i stap longwe long pasin pamuk.” (1 Korin 6:18) Sapos wanpela wanbilip i pundaun na mekim wanpela rong olsem, ol bai mekim pasin sori na helpim em bambai God i ken orait gen long em. (Jems 5:16, 19, 20) Tasol olsem wanem sapos em i sakim dispela helpim ol i givim long em? Baibel i tok, sapos kain man olsem i no tanim bel, bai em “i no inap i go insait long kingdom bilong God.”—1 Korin 6:9, 10.
‘Tambuim Ol Manmeri Long Marit’
Baibel i tok, “pasin pamuk i wok long kamap bikpela,” olsem na “mobeta ol i marit. Nogut bel bilong ol i skrap long mekim pasin pamuk.” (1 Korin 7:2, 9) Tasol maski Baibel i mekim dispela gutpela savetok, planti pris i mas i stap singel, olsem ol i no ken marit. Long buk bilong em, Nino Lo Bello i tok, “Sapos wanpela pris, o bruder, o sister, i mekim maritpasin wantaim narapela, em i no brukim tok promis bilong em long i stap singel. . . . Taim em i mekim konpesio na em i tokaut stret long dispela samting em i bin mekim, ol bai lusim rong bilong em; tasol sapos wanpela pris i marit, Misin i no ken orait long en.” (The Vatican Papers) Yu ting dispela lo bilong misin i kamapim gutpela kaikai o kaikai nogut?—Matyu 7:15-19.
Tru, planti pris i save stap stret, tasol planti ol i no mekim olsem. Wanpela yiabuk bilong 1992 (1992 Britannica Book of the Year) i tok: “Ol i tok, Misin Katolik i bin tromoi 300 milion dola bilong baim kot bilong ol pris i bin mekim pasin sem long sampela.” Na bihain dispela yiabuk bilong 1994 i tok: “Planti pris i dai long sik AIDS, na dispela i kamapim long ples klia olsem i gat sampela pris em ol i man bilong slip wantaim man, na i gat planti . . . man bilong slip wantaim man ol i bin kamap pris.” Olsem na Baibel i tok, lo bilong “tambuim ol manmeri long ol i no ken marit,” em i ‘tok bilong ol spirit nogut.’ (1 Timoti 4:1-3) Peter de Rosa i raitim tok long buk bilong em olsem: “Sampela man bilong raitim stori bilong ol samting i bin kamap bipo ol i ting, [lo i tok ol pris i mas i stap singel] em i bin bagarapim tru pasin bilong ol manmeri long hap bilong Wes, winim [lo bilong] ol narapela lain, na winim pasin bilong pamuk na kisim mani long en. . . . Dispela i bin bagarapim nem bilong lotu Kristen. . . . Dispela lo olsem ol pris i mas i stap singel, long olgeta taim dispela i bin kamapim pasin giaman namel long ol pris. . . . I orait long wanpela pris i ken pundaun planti taim, tasol lo bilong Misin i tambuim em long marit wanpela taim.”—Vicars of Christ.
Yumi skelim pinis tingting bilong God long pasin bilong lotuim Bal, olsem na yumi no hatwok long save long tingting bilong God long ol lotu i gat nem Kristen na ol i bruk bruk. Laspela buk bilong Baibel i bungim olgeta kain lotu giaman wantaim na i kolim ol olsem “Bikpela taun Babilon, em mama tru bilong olgeta pamukmeri na bilong olgeta pasin nogut tru i stap long graun.” Na Baibel i tok moa olsem: “God i lukim dispela taun i gat asua bilong kilim i dai ol profet na ol manmeri bilong en. Na olgeta man bilong graun ol birua i bin kilim ol i dai, asua bilong dispela tu em i stap long Babilon tasol.”—KTH 17:5; 18:24.
Olsem na God i tok strong long olgeta man i laik lotuim em: “Yupela ol manmeri bilong mi, yupela i mas lusim dispela ples na i kam ausait. Nogut yupela i poroman wantaim em long ol sin em i save mekim. Na nogut yupela bai i poroman wantaim em tu long taim em i kisim pe nogut bilong ol dispela sin. . . . Ol kain kain samting nogut tru bai i kamap long em long wanpela de tasol. Planti sik bai i kamap, na planti man bai i krai nogut, na bikpela hangre bai i kamap. Na paia bai i kukim Babilon olgeta. God, Bikpela em i gat bikpela strong na em i skelim pinis pasin bilong Babilon na em i tok long em i mas bagarap.”—KTH 18:4, 8.
Olsem na i gat wanpela askim i kamap, olsem: Taim man i lusim pinis lotu giaman, em i mas i go we? God i orait long wanem kain lotu?
[Blok/Piksa long pes 5]
Lotuim Ol Imis
Ol lain bilong lotuim Bal ol i bin mekim wok long ol imis. Ol Israel i wok long bungim lotu bilong Jehova wantaim lotu bilong Bal. Na tu, ol i kisim ol imis i kam insait long haus bilong Jehova. God i kamapim klia tingting bilong em long pasin bilong lotuim imis taim em i kirapim ol narapela lain long bagarapim Jerusalem wantaim haus lotu bilong en.
Ol imis i pulap long ol haus lotu bilong planti lain i gat nem Kristen, maski ol i kruse, o piksa, o ol imis bilong Maria. Na planti lain bilong go long lotu ol i save brukim skru, o wokim mak bilong kruse long han, long ai bilong ol dispela imis. Tasol Baibel i tokim ol Kristen tru long ol “i mas i stap longwe long pasin bilong lotu long ol giaman god [olsem ol imis].” (1 Korin 10:14) Ol i no laik lotuim God long rot bilong ol samting yumi inap lukim.—Jon 4:24.
[Kredit Lain]
Musée du Louvre, Paris
[Blok long pes 7]
“Bikman Bilong Lotu i Mas i Stap Stret na i No Gat Rong”
DISPELA tok i stap long Taitus 1:7, long Baibel Today’s English Version. Baibel King James Version i kolim dispela tok olsem: “Bisop i mas i stap stret na i no gat asua long wanpela samting.” Dispela tok “bisop,” ol i kisim long wanpela tok Grik, insait bilong en i olsem “wasman.” Olsem na ol man ol i makim bilong go pas long kongrigesen Kristen tru ol i mas bihainim ol lo bilong Baibel. Sapos nogat, kongrigesen i mas rausim ol long wok wasman bilong ol, long wanem, ol i no stap moa olsem gutpela piksa na bai ol narapela “i ken lukim na bihainim.” (1 Pita 5:2, 3) Yu ting ol lotu i gat nem Kristen ol i ting dispela lo i bikpela samting ol i mas bihainim?
Wanpela buk (I Care About Your Marriage, bilong saveman Everett Worthington) i stori long ol i bin skelim 100 pasto long Vejinia, Amerika. Winim 40 pesen i tokaut olsem ol i bin mekim sampela pasin bilong kirapim bel wantaim wanpela i no poroman marit bilong ol. Planti bilong ol i bin mekim pasin pamuk.
Wanpela nius (Christianity Today) i tok: “Insait long 10-pela yia i go pinis, planti taim misin i bin kirap nogut long sampela bikman bilong lotu bilong en ol i gat gutnem insait long misin tasol pasin bilong ol i kamap ples klia, olsem ol i bin mekim pasin pamuk samting.” Wanpela stori bilong en, het-tok i olsem, ‘Ol Pasto i Mekim Pasin Pamuk i No Ken Kisim Bek Wok Bilong Ol,’ i no orait long pasin bilong ol lotu i gat nem Kristen, olsem kwiktaim ol i save larim ol bikman bilong misin i kisim bek wok bilong ol taim kot i tokaut pinis olsem ol i bin mekim pasin pamuk o kain pasin olsem.