I Stap Bilong Mi Olsem Lepraman—Mi Stap Amamas na Kisim Ol Blesing Bilong Spirit
EM STORI BILONG ISAIAH ADAGBONA
Mi kamap bikpela long Akure, Naijiria. Famili bilong mi i save wokim gaden yam, banana, tapiok, na kakau. Papa bilong mi i no laik bai mi go long skul. Em i tokim mi: “Yu man bilong wokim gaden. No gat wanpela man bai askim yu long ritim ol yam.”
TASOL mi laik lain long rit. Long ol apinun, mi save sanap klostu long windo bilong wanpela haus na putim yau long wanpela tisa i wok long skulim ol pikinini. Dispela samting kamap long 1940 taim mi gat 12-pela krismas. Taim papa bilong ol dispela pikinini i lukim mi, em i save singaut na rausim mi i go. Tasol mi save go gen. Sampela taim tisa i no save kam, na mi save hait i go insait na lukim ol buk bilong ol pikinini wantaim ol. Sampela taim ol i larim mi i kisim buk bilong ol. Long dispela rot mi lain long rit.
Mi Bung Wantaim Lain Bilong God
Bihain mi kisim wanpela Baibel na mi save kaunim paslain long mi slip. Long wanpela nait mi kaunim Matyu sapta 10, em i tok olsem ol man bai bel nogut long ol disaipel bilong Jisas na ol bai i mekim nogut long ol.
Nau mi tingim gen ol Witnes Bilong Jehova, ol i bin kam long haus bilong mi na ol man i bin mekim nogut long ol. Mi pilim olsem ating em dispela lain tasol Jisas i bin toktok long ol. Long narapela taim ol Witnes i kam, mi kisim wanpela nius long ol. Taim mi kirap bung wantaim ol, ol man i tok bilas long mi. Taim ol man i tok bilas long mi planti taim, dispela i mekim mi bilip strong na amamas olsem mi painim pinis lotu i tru.
Wanpela samting i mekim na mi amamas long ol Witnes i olsem, ol i no save bungim lotu wantaim pasin bilong ples na ol pasin bilong ol haiden olsem ol narapela lain lotu long hap bilong mi i save mekim. Olsem: Maski famili bilong mi i save go long lotu Angliken, papa bilong mi i gat yet wanpela liklik alta bilong god bilong ol Yoruba, em Ogun.
Taim papa bilong mi i dai, mi mas kisim dispela alta. Mi save olsem Baibel i tambuim pasin bilong lotuim imis, olsem na mi no laik kisim. Jehova i helpim mi na mi kamap strong long ol samting bilong spirit, na long Disemba 1954, mi kisim baptais.
Sik Lepra i Kisim Mi
Long kirap bilong yia 1954, mi lukim lek bilong mi i solap na lek bilong mi i no inap pilim wanpela samting taim mi krungutim. Sapos mi krungutim ol hatpela ston kol, mi no pilim pen. Sampela taim bihain, retpela sua i kamap long pes na maus bilong mi. Mi yet na famili bilong mi i no save long as bilong dispela samting; mipela i ting em sik bilong skin. Mi go long 12-pela man bilong wokim marasin bilong ples bilong painim marasin bilong dispela sik. Wanpela bilong ol i tokim mipela olsem em sik lepra.
Mi kirap nogut! Mi belhevi na mi no slip gut. Mi driman nogut long nait. Tasol save mi kisim long Baibel na pasin bilong putim hevi bilong mi long han bilong Jehova, dispela i helpim mi na mi no tingting planti long ol samting bai kamap long bihain.
Ol manmeri i tokim mama bilong mi olsem sapos mi go long glasman na mekim ofa, bai mi kamap orait. Mi save dispela samting bai i no inap amamasim Jehova, olsem na mi no laik i go. Taim ol pren bilong mama i save olsem mi wokim tingting pinis na mi no inap i go lukim glasman, ol i tokim mama em i mas kisim pikinini bilong diwai kola na putim long pes bilong mi. Na bihain em i ken givim dispela pikinini bilong diwai kola long glasman olsem ofa bilong mi. Mi tokim mama olsem mi no laik mekim dispela samting. Nau em i lusim dispela wok bilong pulim mi i go insait long lotu na tingting bilong ol haiden.
Taim mi go long haus sik, sik lepra i go bikpela pinis. Ol sua i kamap long olgeta hap long skin bilong mi. Long haus sik ol i givim marasin long mi, na isi isi skin bilong mi i kamap orait gen.
Ol i Ting Mi Dai Pinis
Tasol i no olsem dispela sik i pinis olgeta. Sua i bagarapim tru lek sut bilong mi, na long 1962, ol i katim na rausim lek bilong mi. Bihain long ol i katim mi, mi sik nogut tru. Ol dokta i no ting bai mi inap i stap laip. Wanpela pris bilong Yurop, em i mekim wok misineri, em i kam bilong wokim laspela lotu. Mi no gat strong na mi no inap long toktok, tasol wanpela nes i tokim em olsem mi wanpela Witnes Bilong Jehova.
Dispela pris i tokim mi: “Yu laik senis na kamap wanpela Katolik na bai yu inap i go long heven?” Dispela i mekim na long bel mi lap. Mi beten long Jehova long givim strong long mi long bekim tok bilong em. Mi strong na mi tok, “Nogat!” Pris i tanim bek na i wokabaut i go.
Skin bilong mi i bagarap olgeta na ol lain i wok long haus sik ol i ting mi dai pinis. Tasol ol i karamapim pes bilong mi long sitbet. Ol i no kisim mi i go long mog, long wanem, wanpela dokta o wanpela nes i mas skelim gut na tokaut olsem mi dai pinis. I no gat wanpela dokta i wok, na ol olgeta nes i go long wanpela pati. Olsem na ol i lusim mi i stap long wot inap long moning. Taim dokta i raun long moning bilong lukim ol sikman, no gat man i kam long bet bilong mi, long wanem, sitbet ol i karamapim mi long en i stap yet na ol i ting mi dai pinis. Bihain wanpela man i lukim olsem “dispela daiman” i stap aninit long sitbet i wok long meknais!
Mi kamap orait gen, na long Disemba 1963 ol i salim mi i go long kem bilong ol lepraman (Abeokuta Leprosy Hospital Settlement) long hap saut-wes bilong Naijiria. Mi stap yet long dispela hap inap long nau.
Birua Long Wok Autim Tok Bilong Mi
Taim mi kam kamap long dispela setelmen inap olsem 400 manmeri i gat sik lepra i stap long en, na mi wanpela tasol i wanpela Witnes. Mi raitim pas long Sosaiti, na ol i bekim pas bilong mi na toksave long ol brata bilong Kongrigesen Akomoji long kam lukim mi. Long dispela rot mi save bung wantaim ol brata.
Taim mi kamap long setelmen, mi kirap autim tok. Wanpela pasto bilong dispela hap i no amamas long wok mi mekim, na em i kotim mi long ofisa bilong welfe i bosim dispela kem. Dispela ofisa bilong welfe em wanpela lapun man bilong Jemani. Em i tokim mi olsem i no stret mi skulim ol man long Baibel, long wanem, mi no bin skul na mi no gat ol pepa i makim olsem mi inap mekim dispela wok; mi no gat nem long dispela wok, olsem na nogut mi skulim ol man kranki. Sapos mi mekim yet, em inap rausim mi long setelmen na em i no inap givim marasin long mi. Em i no larim mi long bekim wanpela tok.
Nau em i tokim ol narapela olsem, no gat man i ken stadi long Baibel wantaim mi. Olsem na ol man i bin amamas long harim tok ol i no moa kam long mi.
Mi beten na tokim Jehova long dispela hevi, mi askim em long givim gutpela tingting long mi na soim rot long mi. Long Sande long wik bihain, mi go long haus lotu bilong ol Baptis long setelmen, tasol mi no insait wantaim ol long mekim lotu. Long taim bilong lotu ol i makim haptaim bambai ol man inap kamapim sampela askim. Mi putim han na mi askim: “Sapos ol gutpela man bai i go long heven na ol man nogut bai i go long narapela ples, orait bilong wanem Aisaia 45:18 i tok olsem God i wokim graun bilong ol man i ken stap long en?”
Ol manmeri i stap long haus lotu i toktok planti namel long ol yet. Na pasto i tok olsem yumi no inap save long tingting bilong God. Taim em i tok olsem, mi bekim askim bilong mi yet na kaunim ol skripsa i kamapim olsem 144,000 bai i go long heven, na ol man nogut bai pinis, na ol stretpela man bai stap oltaim long graun.—Song 37:10, 11; KTH 14:1, 4.
Olgeta man i amamas long dispela bekim na ol i paitim han. Na pasto i tok: “Paitim han namba 2 taim, long wanem, dispela man i save gut long Baibel.” Bihain long lotu, sampela i kam long mi na i tok: “Yu save gut long Baibel winim pasto!”
Ol i Strong Yet Long Rausim Mi
Dispela samting i mekim na planti man i no birua moa long mi na ol man i kam gen long mi long stadi long Baibel. Tasol sampela birua i stap yet, na ol i kirapim ofisa bilong welfe long rausim mi. Wanpela mun bihain long dispela samting i bin kamap long haus lotu, em i singautim mi na i tok: “Bilong wanem yu wok long autim tok yet? Long kantri bilong mi ol man i no laikim ol Witnes Bilong Jehova, na i wankain tu long hia. Bilong wanem yu givim hevi long mi? Yu save olsem mi inap rausim yu?”
Mi bekim tok: “Papa, i gat 3-pela as na mi amamas long givim biknem long yu. Namba wan, long wanem, yu lapun na mi yangpela, na Baibel i tok yumi mas daun long ol man i gat waitpela gras. Namba 2 as na mi amamas long givim biknem long yu i olsem, yu lusim kantri bilong yu na i kam helpim mipela long hia. Namba 3 as em yu gat gutpela pasin, yu save givim ol samting long ol narapela, na yu save helpim ol man i gat hevi. Tasol yu ting i gat wanem as na yu ken rausim mi? Presiden bilong kantri i no save rausim ol Witnes Bilong Jehova. Ol bikman i bosim dispela hap long bipo yet na i kam inap long nau ol i no save rausim mipela. Maski sapos yu rausim mi long dispela kem Jehova bai lukautim mi yet.”
Mi no bin mekim kain strongpela tok olsem long em, na mi inap lukim em i pilim tru dispela tok. Em i no mekim wanpela tok na em i wokabaut i go. Bihain taim sampela man i toktok planti long em, em i les long ol na i tok: “Mi no laik insait moa long dispela samting. Sapos yupela i gat hevi long wok autim tok bilong em, orait yupela yet i ken toktok wantaim em.”
Skul Bilong Lain Long Rit na Rait
Ol man i save go long lotu Baptis long dispela kem i wok yet long birua long wok autim tok bilong mi. Nau mi kisim wanpela tingting. Mi go long ofisa bilong welfe na askim em sapos mi inap kamapim wanpela skul bilong lain long rit na rait. Taim em i askim mi long hamas em bai baim mi, mi tokim em, bai mi lainim ol man na i no gat pe bilong em.
Ol i givim klasrum, blakbot, na sok, na mi kirap lainim sampela man i gat sik lepra long rit. Mipela skul long olgeta de. Pastaim mi save lainim ol long rit inap 30 minit, na bihain mi kamapim wanpela stori bilong Baibel na stori long insait bilong en. Na bihain, mipela i save kaunim dispela stori long Baibel.
Wanpela bilong ol dispela sumatin em wanpela meri, nem bilong em Nimota. Em i gat bikpela laik long save long ol samting bilong spirit na em i save mekim ol askim bilong lotu long haus lotu bilong ol Kristen na long haus lotu bilong ol Muslim. Ol i no bin bekim ol askim bilong em, olsem na em i save kam askim mi. Bihain em i dediket long Jehova na em i kisim baptais. Long 1966 mitupela i marit.
Planti i stap nau long kongrigesen bilong mipela ol i bin lain long rit na rait long dispela skul. Mi no gat gutpela tingting inap long kamapim dispela skul. Tasol Jehova i bin blesim wok bilong mi. Bihain long dispela no gat man i bin traim long pasim mi long autim tok.
Wanpela Haus Kingdom Long Kem
Long taim mi na Nimota i marit, mipela 4-pela i save bung bilong stadi long Wastaua. Inap wanpela yia samting, mipela i bung long rum ol i save wasim sua bilong ol man i gat sik lepra. Nau dispela ofisa bilong welfe—long dispela taim em i kamap pinis pren bilong mi—i tokim mi: “Em i no gutpela yupela lotu long God bilong yupela long ples bilong wasim sua.”
Em i tok mipela i ken bung long wanpela haus bilong ol kamda i stap nating. Bihain mipela i stretim dispela haus i kamap Haus Kingdom. Ol brata long taun i helpim mipela na mipela i pinisim long 1992. Olsem yu ken lukim long piksa long pes 24, Haus Kingdom bilong mipela em i gutpela haus—mipela simenim na penim banis, na em i gat plua simen na wanpela gutpela rup.
Autim Tok Long Ol Man i Gat Sik Lepra
Inap 33 yia, setelmen bilong ol lepraman i olsem teritori bilong mi. Wok bilong autim tok long ol lepraman i olsem wanem? Hia long Afrika planti man i bilip olsem God i save kamapim olgeta samting. Olsem na taim ol i kisim sik lepra, ol i bilip olsem God i kamapim dispela sik. Sampela i bel hevi tru long sik ol i kisim. Sampela i belhat na i tok: “No ken tok long mipela olsem God i man bilong sori na marimari. Sapos em i kain man olsem, dispela sik bai pinis!” Nau mipela i kaunim Jems 1:13 na kamapim insait bilong en, em i tok: ‘God i no traim ol man na mekim nogut long ol.’ (NW) Na mipela i stori olsem: I gat wanem as na Jehova i larim sik i painim ol man, na mipela i stori long tok promis bilong em long graun bai kamap wanpela paradais na i no gat wanpela man bai sik.—Aisaia 33:24.
Planti i bin amamas long harim gutnius. Kirap long taim mi kam long dispela kem, Jehova i mekim wok long mi long helpim samting olsem 30 manmeri long dediket na baptais, olgeta em ol lepraman tasol. Planti i bin go bek long ples bilong ol taim sik bilong ol i pinis, na wan wan i dai pinis. Nau mipela i gat 18 pablisa bilong Kingdom, na 25 samting i save bung long miting long olgeta taim. Tupela bilong mipela i mekim wok elda, na mipela i gat wanpela wokman bilong kongrigesen na wanpela painia oltaim. Mi amamas tru long lukim olsem nau planti i stap gut long mekim wok bilong Jehova long dispela kem! Taim mi kam long hia, mi pret bai mi stap wanpis, long wanem, mi wanpela, tasol Jehova i mekim gut long mi long wanpela rot i gutpela tru.
Amamas Mi Kisim Long Helpim Ol Brata Bilong Mi
Mi kisim marasin bilong sik lepra kirap long 1960 na i kam inap long 1992 samting. Nau sik bilong mi i pinis olgeta, na i wankain tu long ol narapela insait long kongrigesen. Mak bilong sik lepra i stap yet—mi lusim hap lek bilong mi kirap long skru i go daun, na mi no inap stretim han bilong mi, tasol sik i pinis olgeta.
Sik bilong mi i pinis, olsem na sampela i askim mi bilong wanem mi no lusim kem na i go bek long ples. I gat sampela as na mi stap, tasol nambawan as i olsem: Mi laik helpim yet ol brata bilong mi long kem. Amamas bilong lukautim ol sipsip bilong Jehova i winim ol samting famili bilong mi inap givim mi sapos mi go bek long ol.
Mi amamas olsem mi bin save long Jehova paslain long mi kisim save olsem mi gat sik lepra. Sapos mi no bin save long em, ating mi kilim i dai skin bilong mi yet. I gat planti hatwok na hevi i bin painim mi long ol dispela yia, tasol i no marasin i bin strongim mi, nogat; Jehova i bin strongim mi. Taim mi tingim ol samting mi mekim bipo, mi amamas; na taim mi tingim ol samting bai kamap bihain aninit long Kingdom bilong God, mi amamas moa yet.
[Blok long pes 25]
Sampela Tok Bilong Sik Lepra
Sik Lepra Em Wanem Samting?
Wanpela binatang jem i save kamapim sik lepra bilong nau. Armauer Hansen i bin painim dispela binatang jem long 1873. Ol dokta i kolim sik lepra tu olsem sik bilong Hansen bilong tingim wok em i bin mekim.
Dispela binatang jem i save kaikaim rop wailis, bun, ai, na sampela hap olsem lewa na kidni samting. Planti taim ol man i no inap pilim ol samting long han na lek. Man i no kisim marasin hariap, dispela sik inap bagarapim pes na han lek samting. Sampela taim em inap kilim man.
I Gat Marasin Bilong Pinisim?
Ol man i kisim sik lepra i no strong tumas ol i save kamap orait maski ol i no kisim marasin. Ol man i gat strongpela sik lepra bai ol i orait gen taim ol i kisim marasin.
Namba wan marasin bilong sik lepra, ol i wokim long 1952 samting, em i bin wok isi isi tasol na bihain em i no gat strong moa, long wanem, binatang jem bilong sik lepra inap sakim dispela marasin. Ol i wokim ol nupela marasin, na kirap long 1980 samting, ol i mekim wok long narapela narapela marasin (Multi-Drug Therapy) (MDT) na ol i mekim wok long en long olgeta hap bilong graun. Ol i save mekim wok long 3-pela narapela narapela marasin ol i bungim wantaim—Dapson, Rifampisin, na Klofasimin. Tripela marasin hia i kilim binatang jem bilong sik lepra, tasol em i no inap stretim skin i bagarap pinis.
Tripela marasin hia i gat strong long pinisim dispela sik. Olsem na namba bilong ol man i gat sik lepra i go daun tru. Long 1985 i gat 12 milion lepraman, tasol long Jun 1996 i gat 1.3 milion.
Em Inap Kalap Long Ol Narapela?
I no long olgeta taim sik lepra i kalap long ol narapela man; skin bilong planti man i gat strong inap long sakim dispela sik. Sik lepra i save kalap long ol man i sindaun oltaim wantaim ol man i gat dispela sik.
Ol dokta i no save olsem wanem dispela binatang jem i save go insait long skin bilong man, tasol ol i ting, em i save go insait long rot bilong skin o nus.
Ol Samting Ol Bai Mekim Bihain
Ol i makim yia 2000 bilong “pinisim sik lepra olgeta olsem wanpela sik i save kisim ol man.” Ol i ting long olgeta hap, long olgeta ten tausen ten tausen manmeri wanpela tasol bai i gat sik lepra. Taim Kingdom bilong God i bosim graun em bai pinisim dispela sik olgeta.—Aisaia 33:24.
Ol i Kisim Long: World Health Organization; International Federation of Anti-Leprosy Associations; na Manson’s Tropical Diseases, bilong 1996.
[Blok long pes 27]
Sik Lepra Long Nau i Wankain Olsem Bilong Bipo?
Ol buk bilong ol dokta long nau i tokaut klia long ol samting bilong sik lepra; ol saientis i save kolim liklik binatang jem i kamapim dispela sik olsem maikobakteriam leprae. Baibel i no buk bilong ol dokta. Tok Hibru na tok Grik ol i tanim olsem “sik lepra” long planti Baibel i gat narapela narapela insait bilong en. Baibel i stori long sik lepra olsem, man inap lukim mak bilong dispela sik long ol manmeri na long ol klos na long haus tu, tasol ol binatang jem i no inap kamapim kain samting olsem.—Wok Pris 13:2, 47; 14:34.
Na tu, ol samting i makim olsem man i gat sik lepra long nau i no wankain stret olsem mak bilong sik lepra bilong ol man long bipo. Sampela i ting, as bilong dispela em dispela sik i save senis senis insait long sampela hap taim. Sampela i ting, dispela sik lepra Baibel i stori long en i makim ol narapela narapela sik, na ating binatang m. leprae i as bilong dispela sik o ating em i no as bilong en.
Wanpela buk i tok olsem, tok Grik na tok Hibru ol i tanim olsem sik lepra “i makim wankain sik, o kain sik olsem dispela sik . . . Ating yumi no save gut em i dispela wankain sik em nau yumi save kolim sik lepra o em i narapela sik. Tasol maski ol dokta i ting em i no olsem sik lepra tru, yumi no ting dispela i daunim stori bilong [Jisas na ol disaipel bilong em] long oraitim ol man i gat sik lepra.”—Theological Dictionary of the New Testament.
[Piksa long pes 24]
Kongrigesen i stap long kem bilong ol lepraman ol i sanap klostu long Haus Kingdom
[Piksa long pes 26]
Isaiah Adagbona na meri bilong em, Nimota