Wanpela Jerusalem i Bihainim Tru Nem Bilong En
“Yupela i ken bel gut na amamas oltaim long nupela samting nau mi wokim. Dispela nupela Jerusalem mi laik wokim, em bai i kamap ples ol manmeri i ken laikim tumas na amamas long en.”—AISAIA 65:18.
1. Esra i ting olsem wanem long taun God i bin makim bilong em yet?
ESRA, em wanpela pris Juda, em i man bilong stadi gut long Tok Bilong God, olsem na em i amamas tru long Jerusalem i bin i stap olsem ples bilong lotu tru long Jehova. (Lo 12:5; Esra 7:27) Pasin bilong em long laikim tumas dispela taun bilong God i kamap ples klia long hap bilong Baibel em spirit bilong God i bin kirapim em long raitim—em Namba Wan na Namba 2 Stori na Buk Esra. Long dispela 3-pela hap bilong Baibel, nem Jerusalem i kamap klostu olsem 200 taim; long Baibel olgeta dispela nem i kamap olsem 800 taim samting.
2. Samting dispela nem Jerusalem i makim, i gat wanem insait bilong en i olsem wanpela tok profet?
2 Long tok Hibru bilong Baibel, taim ol i raitim dispela nem “Jerusalem,” ol inap raitim long wanpela kain pasin bilong tok ples Hibru i makim tupela samting—olsem ol samting i gat tupela tupela long en, olsem ai, yau, han, lek. Long dispela pasin, yumi ken tingim nem Jerusalem i makim olsem lain bilong God bai stap bel isi long tupela samting—long ol samting bilong spirit na ol samting bilong skin. Baibel i no stori olsem Esra i kisim gut insait bilong dispela nem o nogat. Tasol em i wanpela pris, olsem na em i wok strong long helpim ol Juda long i stap bel isi wantaim God. Na yumi save em i wok strong tru bambai Jerusalem i ken bihainim gut insait bilong nem bilong en, olsem ‘Em i Stap Bel Isi Long Tupela Samting.’—Esra 7:6.
3. Hamas yia i lus na Baibel i stori gen long ol wok bilong Esra? Em i mekim wanem long dispela taim?
3 Baibel i no stori long ol samting Esra i mekim insait long dispela 12-pela yia namel long taim em i kam long Jerusalem na taim Nehemia i kamap long dispela taun. Long dispela taim lain Juda i no stap gut long ol samting bilong spirit, olsem na yumi ken ting Esra i no stap long Jerusalem long dispela taim. Tasol taim ol i wokim pinis banis bilong Jerusalem, Baibel i stori olsem Esra i mekim gen wok pris bilong em long dispela taun.
Wanpela Gutpela De Kibung
4. Namba wan de bilong namba 7 mun bilong ol Israel em i bikpela samting olsem wanem?
4 Ol i pinisim banis bilong Jerusalem long taim stret bilong mekim bung bilong lotu i save kamap long mun Tisri, em namba 7 mun long kalenda lotu bilong ol Israel. Namba wan de bilong Tisri em i wanpela bikpela de bilong mekim bung bilong nupela mun, ol i kolim Bikpela De Bilong Winim Ol Biugel. Long dispela de ol pris i winim ol biugel taim ol i givim ol ofa long Jehova. (Namba 10:10; 29:1) Dispela de i redim ol Israel long mekim bung bilong Bikpela De Bilong God i Tekewe Sin Bilong Ol, em i kamap wanpela taim long olgeta yia long namba 10 de bilong Tisri, na Bikpela De Bilong Amamas Long Kisim Kaikai Long Gaden, em i save kamap long namba 15 de i go inap long namba 21 de bilong Tisri.
5. (a) Esra na Nehemia i mekim wanem gutpela wok long “de namba wan bilong namba seven mun”? (b) Bilong wanem ol Israel i krai?
5 Long “de namba wan bilong namba seven mun, ol manmeri i kam bung,” na yumi ken ting Nehemia na Esra i kirapim ol long mekim olsem. Ol man, meri, na “ol pikinini inap long putim yau gut na kisim save long tok,” ol i bung. Olsem na ol pikinini tu i stap na ol i putim yau taim Esra i sanap long ples bilong mekim tok na em i kaunim Lo, kirap “long moningtaim tru i go inap long belo kaikai.” (Nehemia 8:1-4) Taim em i wok long kaunim, sampela taim ol Livai i helpim ol manmeri long kisim gut insait bilong ol dispela tok. Olsem na bel bilong ol Israel i pilim tru na ol i krai, long wanem, nau ol i save ol yet wantaim ol tumbuna bilong ol i no bin bihainim Lo bilong God.—Nehemia 8:5-9.
6, 7. Samting Nehemia i mekim na bai ol Juda i no ken krai, em inap skulim ol Kristen long wanem samting?
6 Tasol dispela i no taim bilong bel hevi na krai. Em i bikpela de bilong amamas, na nau tasol ol man i pinisim wok bilong ol long wokim gen banis bilong Jerusalem. Olsem na Nehemia i helpim ol long kisim stretpela tingting. Em i tokim ol: “Yupela go long haus bilong yupela na mekim bikpela kaikai. Na yupela givim sampela kaikai na wain long ol manmeri i sot long kaikai. Nau em i de bilong Bikpela yet, olsem na yupela i no ken bel hevi. Nogat. Yupela i mas amamas long Bikpela na bai em i strongim yupela.” Ol i bihainim tok bilong em na “ol manmeri i go long haus bilong ol na ol i amamas na kaikai na dring. Na ol i givim hap kaikai long ol manmeri i sot long kaikai. Nau ol i save gut long as bilong lo bilong God, olsem na ol i mekim ol dispela samting.”—Nehemia 8:10-12.
7 Dispela stori inap skulim gut lain bilong God long nau. Ol man i gat wok long mekim tok long ol miting na kibung, ol i mas tingim gut dispela samting i bin kamap bipo. Sampela taim ol i mas mekim sampela tok bilong stretim lain bilong God, na tu, long ol dispela miting na kibung ol i save toktok long ol gutpela samting yumi save kisim taim yumi bihainim ol lo bilong God. Ol i save givim gutpela tok amamas long lain bilong God long ol gutpela wok ol i bin mekim, na strongim bel bilong ol bambai ol i ken sanap strong na no ken les. Taim ol i lusim miting, bel bilong ol i mas amamas long ol gutpela tok bilong Baibel ol i bin kisim bilong strongim ol.—Hibru 10:24, 25.
Narapela Bung Bilong Amamas
8, 9. Wanem bikpela miting i bin kamap long namba 2 de bilong namba 7 mun? Dispela i mekim wanem long lain bilong God?
8 Long namba 2 de bilong dispela bikpela mun, “ol hetman bilong ol wan wan lain wantaim ol pris na ol Livai, i go lukim Esra. Ol i laik bai em i skulim ol gut long ol tok bilong lo.” (Nehemia 8:13) Esra em inap tru long lukautim dispela miting, long wanem, em i “man bilong wok strong long kisim save long lo bilong Bikpela na long bihainim gut dispela lo. Na tu em i wok long skulim gut ol Israel long olgeta tok bilong lo bai ol tu i ken bihainim.” (Esra 7:10) Ating dispela miting i kamapim sampela samting em lain bilong God i mas stretim bambai ol i ken bihainim gut kontrak bilong Lo. Wanpela bikpela samting ol i mas mekim kwik, em ol i mas stretim gut ol samting bilong mekim bung bilong Ol Bikpela De Bilong i Stap Long Haus Win, em liklik taim bai kamap.
9 Dispela bung i gat wanpela wik olgeta bilong en, na ol i mekim stret ol samting bilong en. Ol manmeri i slip long ol haus win ol i wokim long han bilong ol kain kain diwai. Ol i wokim ol dispela haus win antap long haus bilong ol, em i stret olsem plua, na insait long banis bilong ol, na insait long banis bilong haus lotu, na long ples ol man i save bung long en long Jerusalem. (Nehemia 8:15, 16) Dispela em i gutpela rot tru bilong bungim ol manmeri na kaunim Lo bilong God long ol! (Skelim wantaim Lo 31:10-13.) Ol i mekim olsem long olgeta de, kirap long namba wan de bilong dispela bung i go inap long laspela de bilong en, olsem na lain bilong God “ol i amamas tru.”—Nehemia 8:17, 18.
No Ken Lusim Wok Bilong Lukautim Haus Bilong God
10. Bilong wanem ol i stretim rot bilong kamapim wanpela bikpela bung long namba 24 de bilong namba 7 mun?
10 I gat taim na ples stret bilong stretim ol rong i stap namel long lain bilong God. Ating Esra na Nehemia i pilim olsem dispela em i taim stret bilong mekim olsem. Olsem na ol i makim wanpela de ol manmeri i mas i stap tambu long kaikai, long namba 24 de bilong mun Tisri. Long dispela taim tu ol i kaunim Lo bilong God, na ol manmeri i kamapim ol rong bilong ol. Orait nau ol Livai i stori long pasin marimari God i bin mekim long lain bilong em ol i no bin bihainim lo bilong em, na ol Livai i mekim ol gutpela gutpela tok bilong litimapim nem bilong Jehova. Na ol i “raitim wanpela kontrak” na ol hetman wantaim ol Livai na ol pris ol i raitim nem bilong ol long dispela kontrak bilong strongim dispela tok.—Nehemia 9:1-38.
11. Ol Juda i mekim wanem strongpela tok promis?
11 Ol manmeri i mekim wanpela strongpela tok promis long ol bai bihainim tok bilong dispela “kontrak.” Ol i tok, bai ol i “bihainim lo bilong God oltaim.” Na ol i wanbel long tok ol i no ken marit long ‘ol haiden i stap long kantri bilong ol.’ (Nehemia 10:28-30) Na tu, ol Juda i tok promis long bihainim lo bilong de Sabat, na long olgeta yia bai ol i givim mani bilong baim ol samting bilong haus bilong God, na givim paiawut bilong kukim ol ofa long alta, na givim ol namba wan pikinini man bilong olgeta bulmakau na sipsip na meme bilong mekim ofa, na kisim ol namba wan kaikai i mau long gaden na bringim i kam long ol rum bilong putim kaikai long haus bilong God. Em nau, ol i strong tru long ol i “no ken lusim wok bilong lukautim haus bilong God.”—Nehemia 10:32-39.
12. Long nau yumi mas mekim wanem na bai yumi no ken lusim wok bilong lukautim haus bilong God?
12 Long nau lain bilong Jehova i mas was gut, nogut ol i lusim pasin bilong ‘mekim wok bilong God’ insait long banis bilong haus lotu spirit bilong em. (KTH 7:15) Olsem na ol i mas beten long olgeta taim bambai lotu bilong Jehova i ken kamap strong. Bilong mekim ol samting i stret wantaim dispela beten, yumi mas redim gut ol tok bai kamap long ol miting, na bekim tok long miting, na insait long wok bilong kongrigesen long autim gutnius, na go bek lukim ol man i gat laik long harim tok, na sapos inap, yumi stadi wantaim ol long Baibel. Planti manmeri em ol i no laik lusim wok bilong lukautim haus bilong God, ol i save givim mani bilong helpim wok bilong autim tok na lukautim haus bilong lotuim Jehova long en. Na ating yumi inap helpim wok bilong wokim ol haus bilong mekim miting long en, na klinim gut na bai ol samting i stap stret. Wanpela bikpela rot bilong soim olsem yumi laikim tumas haus spirit bilong God, em yumi mas wok long strongim pasin bilong bel isi namel long ol wanbilip, na helpim ol man i sot long ol samting bilong skin o bilong spirit.—Matyu 24:14; 28:19, 20; Hibru 13:15, 16.
Amamas Long Ol i Wokim Pinis Banis
13. Wanem bikpela samting ol i mas stretim pastaim na bihain ol i ken mekim bung bilong makim banis bilong Jerusalem i bilong God? Planti ol i bin mekim wanem na ol i stap olsem gutpela piksa yumi ken bihainim?
13 Dispela “kontrak” ol i bin wokim long taim bilong Nehemia, em i redim lain bilong God long mekim bung bilong makim banis bilong Jerusalem i bilong God. Tasol i gat wanpela bikpela samting ol i no stretim yet. Nau i gat wanpela bikpela banis tru i banisim Jerusalem na banis i gat 12-pela dua bilong en, olsem na i mas i gat planti manmeri moa i sindaun long Jerusalem. Tru, i gat sampela Israel i sindaun long en, tasol “Jerusalem i bikpela taun tru” na “i no gat planti manmeri i stap long en.” (Nehemia 7:4) Bilong stretim dispela hevi, ol man i “pilai satu bilong makim wanpela wanpela famili namel long olgeta 10-pela famili bilong ol long i go stap long Jerusalem, dispela taun bilong God yet.” Long laik bilong ol yet sampela lain i go sindaun long Jerusalem, olsem na ol Israel i amamas tru long ol. (Nehemia 11:1, 2) Ol i stap olsem gutpela piksa tru bilong ol manmeri i lotuim Jehova long nau em ol inap i go sindaun long ol hap i no gat planti strongpela Kristen bilong helpim ol!
14. Wanem samting i bin kamap long de ol i makim banis bilong Jerusalem i bilong God?
14 Orait i no longtaim na ol i kirap stretim wok bilong redim ol samting bilong dispela bikpela de bilong makim banis bilong Jerusalem i bilong God. Ol i bungim ol lain bilong mekim musik na ol lain bilong singsing, em ol i sindaun long ol narapela taun bilong Juda, na ol i bringim ol i kam. Ol i brukim ol i go long tupela lain bilong mekim ol singsing bilong tok tenkyu long God, na narapela narapela lain i gat wanpela lain i bihainim ol. (Nehemia 12:27-31, 36, 38) Dispela tupela lain bilong singsing na tupela lain bilong bihainim ol i go, ol i kirap long wanpela hap antap long banis i stap longwe long haus lotu—ating ol i kirap long Dua Bilong Ples Daun—na narapela lain i tanim long han sut na narapela lain i tanim long han kais, na ol i wokabaut antap long banis i raunim taun na bihain tupela lain i bung long haus bilong God. “Long dispela de ol i mekim planti ofa long God na ol i gat bikpela amamas, long wanem, God yet i bin mekim ol i amamas. Na ol meri na ol pikinini i amamas tu. Na ol manmeri i stap longwe, ol i ken harim bikpela singaut na amamas bilong ol.”—Nehemia 12:43.
15. Olsem wanem na bung bilong makim banis bilong Jerusalem i bilong God, em i no samting ol i amamas long en inap oltaim oltaim?
15 Baibel i no kolim de stret ol i bin mekim dispela bung i gat bikpela amamas long en. Em i bikpela de bilong makim olsem Jerusalem i kamap gutpela gen. Yumi save, ol i gat bikpela wok tru bilong wokim ol haus insait long taun. Bihain ol lain bilong Jerusalem i no stap gutpela moa long ol samting bilong spirit. Olsem: Taim Nehemia i kam long Jerusalem long namba 2 taim, em i lukim olsem ol i bin lusim gen wok bilong lukautim haus bilong God, na ol Israel i kirap gen long maritim ol meri haiden. (Nehemia 13:6-11, 15, 23) Rait bilong profet Malakai i stori long ol dispela wankain pasin nogut i bin stap. (Malakai 1:6-8; 2:11; 3:8) Olsem na dispela bung bilong makim banis i bilong God, em i no samting ol i amamas long en inap oltaim oltaim, nogat.
Samting Bilong Amamas Oltaim Long En
16. Lain bilong God i wetim wanem ol bikpela samting i kamap?
16 Long nau, lain bilong Jehova ol i gat bikpela laik tru long lukim taim God bai daunim olgeta birua bilong em. Dispela taim bai kirap long taim em i bagarapim “Bikpela Taun Babilon”—em i tok piksa olsem wanpela taun i gat olgeta kain lotu giaman insait long en. (KTH 18:2, 8) Taim olgeta lotu giaman i bagarap, dispela i makim namba wan hap bilong “bikpela hevi tru” em bai kamap. (Matyu 24:21, 22) Na i gat narapela samting tu bai kamap, na em i wanpela bikpela taim tru—em marit bilong Bikpela bilong yumi Krais Jisas long heven, em bai maritim meri bilong em, em 144,000 manmeri bilong i stap long “nupela Jerusalem.” (KTH 19:7; 21:2) Yumi no save wanem taim tru olgeta bilong dispela lain meri bilong Krais bai bung wantaim em long dispela marit, tasol bai em i taim bilong bikpela amamas tru.—Lukim Wastaua, Februeri 1, 1991, pes 30, 31.
17. Yumi gat wanem save long pinis bilong dispela wok bilong wokim Nupela Jerusalem?
17 Tasol yumi save pinis, wok bilong wokim Nupela Jerusalem, klostu nau bai i pinis. (Matyu 24:3, 7-14; KTH 12:12) Em i no ken kamap olsem samting bilong bel hevi long en olsem taun Jerusalem bilong graun, nogat. Long wanem, olgeta manmeri bilong Nupela Jerusalem em ol disaipel bilong Krais Jisas, em God i bin makim long spirit holi, na em i traim ol pinis na ol i kamap klin pinis. Taim olgeta wan wan i stap gut long God i go inap long ol i dai, long dispela taim ol i kamapim klia olsem ol i stap gut oltaim long King bilong heven na graun, em God Jehova. Dispela bai mekim bikpela samting tru long olgeta narapela man bilong graun—ol man i stap laip yet na ol man i dai pinis!
18. Bilong wanem yumi mas “bel gut na amamas oltaim”?
18 Tingim samting bai kamap taim Nupela Jerusalem i kirap long helpim ol manmeri em ol i bilip long ofa bilong Krais bilong baim bek ol man. Aposel Jon i raitim tok olsem: “Harim. Nau haus bilong God i stap wantaim ol manmeri. Em bai i stap namel long ol, na ol bai i stap ol lain manmeri bilong em. . . . Em bai i mekim drai wara i stap long ai bilong olgeta bilong ol. Na ol manmeri bai i no i dai moa, na ol bai i no bel hevi moa na krai moa, na ol bai i no inap kisim pen gen. Ol dispela samting bilong bipo ol i pinis olgeta.” (KTH 21:2-4) Na tu, God bai mekim wok long dispela samting i olsem taun bambai em i ken helpim ol man long kamap gutpela olgeta. (KTH 22:1, 2) Em nau, i gat ol gutpela as tru na yumi ken ‘bel gut na amamas long nupela samting nau God i wokim’!—Aisaia 65:18.
19. Wanem dispela paradais bilong spirit em God i bin bungim ol Kristen insait long en?
19 Tasol ol man i tanim bel pinis, i no olsem ol i mas wetim dispela taim na bai God i ken helpim ol, nogat. Long yia 1919, Jehova i bin kirap long bungim ol laspela manmeri bilong lain 144,000 i go insait long wanpela paradais bilong spirit—long dispela ples ol kaikai em spirit bilong God i save kamapim, olsem pasin bilong laikim tru ol narapela, amamas, na bel isi, ol i pulap tru. (Galesia 5:22, 23) Wanpela bikpela samting tru bilong dispela paradais bilong spirit, em strongpela bilip bilong ol manmeri i stap long en, em God i bin makim ol long spirit holi, na ol i bin go pas long wok bilong autim gutnius bilong Kingdom long olgeta hap bilong graun na ol i kamapim planti kaikai tru. (Matyu 21:43; 24:14) Olsem na klostu olsem 6 milion manmeri bilong “ol arapela sipsip” em ol i wet long kisim laip i stap oltaim long graun, God i larim ol tu i go insait long dispela paradais bilong spirit na mekim ol wok i kamapim planti kaikai. (Jon 10:16) Bilong inapim ol long mekim olsem, ol i bilip long ofa bilong Pikinini bilong em Krais Jisas long baim bek ol man, na ol i dediket long God Jehova. Ol i save bung wantaim ol manmeri ol i bilong kamap lain bilong Nupela Jerusalem, na ol i kisim gutpela samting tru long en. Olsem na ol samting Jehova i bin mekim long ol Kristen em i bin makim ol, dispela i olsem as bilong “nupela graun”—em wanpela lain manmeri ol i save pret long God na ol bai stap long graun aninit long Kingdom bilong heven.—Aisaia 65:17; 2 Pita 3:13.
20. Olsem wanem Nupela Jerusalem bai i bihainim tru insait bilong nem bilong em?
20 Lain bilong Jehova ol i stap bel isi insait long dispela paradais bilong spirit, na liklik taim bai ol i stap bel isi olsem long wanpela paradais tru bai kamap long graun. Dispela samting bai kamap taim Nupela Jerusalem i lusim heven na kam daun bilong mekim gut long ol man. Long tupela samting lain bilong God bai kisim dispela bel isi em Aisaia 65:21-25 i tok promis long en. Ol manmeri God i bin makim na ol i no kamap yet long Nupela Jerusalem long heven, na ol manmeri bilong “ol arapela sipsip” em ol i stap wanbel wantaim ol long lotuim Jehova long paradais bilong spirit, nau ol i kisim dispela bel isi God i save givim long yumi. Na dispela bel isi bai stap tu long Paradais tru bai kamap long graun, taim laik bilong God i kamap long graun olsem i stap long heven. (Matyu 6:10) Tru tumas, dispela gutpela taun bilong God long heven bai bihainim tru dispela nem Jerusalem, olsem ‘Em i Stap Bel Isi Long Tupela Samting.’ Inap long olgeta taim bihain, em bai stap olsem samting bilong litimapim nem bilong Bikpela Man i bin wokim, em God Jehova, na King Krais Jisas, em Man bilong en.
Yu Inap Tingim?
◻ Taim Nehemia i bungim ol manmeri long Jerusalem, dispela i mekim wanem gutpela wok?
◻ Ol Juda bilong bipo ol i mas mekim wanem na bai ol i no ken lusim wok bilong lukautim haus bilong God? Yumi mas mekim wanem?
◻ Olsem wanem “Jerusalem” i insait long wok bilong kamapim amamas na bel isi bilong i stap oltaim oltaim?
[Mep long pes 23]
(Bilong save ol dispela rait i stap we long pes, lukim buk o magasin)
OL DUA BILONG JERUSALEM
Ol namba i makim ol dispela ples i stap antap inap hamas mita long nau
DUA BILONG PIS
DUA BILONG OLPELA TAUN
DUA BILONG EFRAIM
DUA BILONG KONA
Bikpela Banis
Ples Bung
DUA BILONG PLES DAUN
NIUTAUN
Banis Bilong Hap Not
TAUN BILONG DEVIT
DUA BILONG RAUSIM PIPIA
Ples Daun Bilong Hinom
Strongpela Haus Bilong Ol Soldia
DUA BILONG SIPSIP
DUA BILONG OL KALABUS
Hap Arere Long Haus Bilong God
DUA BILONG OL WASMAN
DUA BILONG HOS
OFEL
Ples Bung
DUA BILONG KISIM WARA
Hul Wara Gihon
DUA BILONG HUL WARA
Gaden Bilong King
Enrogel
Tairofon (Sentral) Ples Daun
Ples Daun Bilong Wara Kidron
740
730
730
750
770
770
750
730
710
690
670
620
640
660
680
700
720
740
730
710
690
670
Ating dispela em i mak bilong banis bilong Jerusalem long taim Jerusalem i bagarap na taim Nehemia i go pas long wokim gen banis