Famili i Gat Nupela Papa o Mama Ol Inap i Stap Amamas
OLSEM WANEM? FAMILI I GAT NUPELA PAPA O MAMA OL INAP I STAP AMAMAS? TRU TUMAS, OL inap! Na ol i amamas moa yet sapos olgeta wan wan insait long famili i tingim dispela samting: “Spirit bilong God yet i bin kamapim olgeta tok i stap long buk bilong God. Na dispela tok em i gutpela samting tru bilong skulim yumi long tok tru na bilong stretim ol manmeri tingting bilong ol i no stret na bilong stretim wokabaut bilong yumi na bilong skulim yumi long ol pasin i stret long ai bilong God.” (2 Timoti 3:16) Sapos olgeta wan wan insait long famili i bihainim ol lo bilong Baibel, bai famili i stap amamas.
Nambawan Gutpela Pasin
Baibel i kamapim sampela lo tasol bilong helpim ol man long sindaun gut wantaim ol narapela. Ol dispela lo i kirapim yumi long kisim ol gutpela pasin na tingting bilong stiaim yumi long mekim stretpela pasin. Kain gutpela tingting na pasin olsem em i as na famili inap i stap amamas.
Yumi save pinis, tasol i gutpela long tokaut gen long dispela samting, olsem: Nambawan gutpela pasin i mas i stap long famili na em inap i stap amamas, em pasin bilong laikim tru narapela. Aposel Pol i tok: “Yupela i mas givim bel bilong yupela tru long ol arapela. Yupela i no ken giaman. Nogat. Yupela i mas laikim ol tru. . . . Yupela i mas givim bel bilong yupela long ol arapela manmeri bilong God, na laikim ol tru olsem ol brata bilong yupela stret.” (Rom 12:9, 10) Ol man i save mekim nabaut long dispela tok ‘laikim tru narapela,’ tasol dispela pasin Pol i toktok long en em i narapela kain. Em pasin bilong laikim tru narapela olsem God i save mekim, na dispela pasin “i no inap pinis.” (1 Korin 13:8) Baibel i tok olsem man i kamapim dispela pasin em i no save tingim em yet tasol na em i redi long helpim narapela. Em i mekim ol samting bilong mekim gut long ol narapela. Em i save mekim gutpela pasin long olgeta man, em i no save les kwik, na em i no save bel nogut, o litimapim nem bilong em yet, o tingting tumas long em yet. Em i no save ting long helpim em yet tasol. Long olgeta taim em i redi long isi long ol narapela, na bilip long narapela, na wetim gutpela samting i kamap, na sanap strong maski wanem hevi i kamap.—1 Korin 13:4-7.
Pasin bilong laikim tru narapela i save helpim famili long i stap wanbel, maski sindaun na pasin bilong wan wan insait long famili i narapela kain tru. Taim marit i bin bruk o papa o mama tru i dai, dispela pasin i save helpim famili long karim bikpela bel hevi i bin kamap long dispela. Wanpela man em i bin kamap nupela papa, em i stori long ol hevi bilong em olsem: “Planti taim mi bin tingting tumas long bel na tingting bilong mi yet, olsem na mi no tingim bel na tingting bilong ol nupela pikinini o bilong meri bilong mi. Mi bin lain olsem mi no ken tingim tumas ol samting i stap long bel bilong mi. Nambawan bikpela samting mi mas lain long en em pasin bilong daunim mi yet.” Pasin bilong laikim tru narapela i bin helpim em long senisim pasin bilong em.
Papa o Mama Tru
Sapos ol pikinini i pas gut wantaim papa o mama tru bilong ol, pasin bilong laikim tru narapela inap helpim nupela papa o mama long bihainim gutpela tingting. Wanpela nupela papa i tok: “Mi laik ol pikinini bilong meri bilong mi ol i mas laikim tru mi, winim papa tru bilong ol. Taim ol i stap wantaim papa tru bilong ol, mi hatwok long bosim bel bilong mi na mi laik mekim sampela tok nogut long em. Taim ol pikinini i go lukim papa tru bilong ol na ol i raun gut na amamas, bel bilong mi i bagarap. Taim ol i no raun gut, mi amamas tru. Mi pret, nogut ol i no laikim mi moa. Wanpela bikpela samting mi bin lain long en i olsem: Papa tru bilong ol pikinini em i bikpela samting long i stap bilong ol pikinini bilong nupela poroman bilong mi.”
Pasin bilong laikim tru narapela i bin helpim dispela nupela papa long save olsem em i no ken ting olsem “wantu” tasol ol pikinini bai laikim em. Taim ol i no laikim em wantu tasol, em i no ken pilim olsem ol pikinini i sakim em. Em i kisim save olsem ating em i no inap kisim ples bilong papa tru bilong ol—long olgeta taim ol bai laikim em moa. Ol pikinini i bin save long papa tru bilong ol kirap long taim ol i bebi yet, tasol long nupela papa ol i save nau tasol na em i mas wok strong bambai ol pikinini i ken laikim em. Savemeri Elizabeth Einstein i kamapim samting em planti man i save pinis long en. Em i tok: “I no gat wanpela man inap kisim ples bilong papa o mama tru—nogat tru. Maski papa o mama i dai o em i lusim ol pikinini, em bai stap yet olsem bikpela samting long i stap bilong ol.”
Stretim Pikinini
Baibel i makim olsem papamama i mas stretim ol pikinini long gutpela pasin, maski ol i pikinini tru bilong ol o nogat. (Sindaun 8:33) Sampela saveman tu i wanbel long tok bilong Baibel long dispela samting. Profesa Ceres Alves de Araújo i tok: “I no gat wanpela man i save laikim ol lo, tasol ol i bikpela samting. Dispela tok ‘Nogat’ em wanpela tok bilong lukautim man.”
Tasol long ol famili i gat nupela papa o mama, tingting bilong ol long pasin bilong stretim pikinini inap kamapim ol bikpela hevi. Wanpela man i bikpela pinis—olsem papa o mama tru bilong ol—em i bin stiaim ol pikinini na nau em i no stap. Ating ol pikinini i gat sampela pasin i skrapim bel bilong nupela papa o mama. Na ating ol i no save long as na nupela papa o mama i gat strongpela tingting long sampela samting. Ol i ken mekim wanem bilong winim dispela hevi? Pol i tokim ol Kristen: “Wok long kisim . . . pasin bilong laikim tru ol arapela na pasin bilong sanap strong na karim olgeta hevi na pasin bilong isi long ol manmeri.” (1 Timoti 6:11) Sori Kristen i helpim nupela papa o mama na ol pikinini tu long mekim pasin isi na no ken les kwik taim narapela i wok long pilim tru tingting bilong narapela. Sapos nupela papa o mama i save les kwik, pasin bilong ‘kros na belhat na tok bilas’ inap bagarapim pasin pren i stap pinis namel long nupela papa o mama na ol pikinini.—Efesus 4:31.
Profet Maika i kamapim sampela tok na dispela i gutpela long helpim famili long pas gut wantaim. Em i tok: “[Bikpela] i laik bai yumi mekim pasin olsem tasol. Yumi mas bihainim stretpela pasin, na laikim tru ol arapela man, na daunim tingting bilong yumi yet na i stap wanbel wantaim God bilong yumi, na bihainim em wanpela tasol.” (Maika 6:8) Taim papamama i stretim ol pikinini, em i bikpela samting long ol i mas stretim ol long stretpela pasin. Tasol olsem wanem long mekim gutpela pasin long narapela? Wanpela elda Kristen i stori olsem planti taim i bin hatwok long kirapim ol pikinini bilong nupela poroman long Sande long moningtaim bilong go long miting bilong kongrigesen. Em i no krosim ol—em i mekim gutpela pasin long ol. Long moningtaim tru em i kirap na redim kaikai bilong moning, na nau em i karim ti samting i go long olgeta wan wan pikinini. Olsem na ol pikinini i amamas long bihainim tok bilong em long kirap hariap long moningtaim.
Profesa Ana Luisa Vieira de Mattos i tok: “Famili i gat papa na mama tru o famili i gat nupela papa o mama, dispela i no bikpela samting—famili i pren gut wantaim o nogat, dispela i bikpela samting. Long ol wok bilong mi, mi kisim save olsem ol yangpela i gat hevi long tingting na bel, klostu olgeta ol i kam long ol famili em papamama i no bosim gut ol, na i no gat planti lo bilong stiaim ol na famili i no toktok gut wantaim.” Na em i tok moa: “Bilong mekim gut wok long mekim bikpela long ol pikinini, sampela taim em i bikpela samting long yumi mas tok, nogat.” Na dokta Emily na John Visher i tok: “Bilong wok long stretim pikinini i ken kamap gutpela, pikinini i mas pilim tru tingting bilong man i stretim em, na em i pas gut wantaim dispela man.”
Ol dispela tok i kamapim askim olsem husat insait long famili i gat nupela papa o mama i mas stretim ol pikinini. Husat i mas tok, nogat? Sampela papa na mama i bin toktok wantaim na ol i bin pasim tok olsem pastaim papa o mama tru bai go pas long stretim pikinini bambai nupela papa o mama i gat hap taim bilong kamap pren moa wantaim ol pikinini. Em i gutpela sapos ol pikinini i lain long pilim tru olsem nupela papa o mama i laikim tru ol, na bihain nupela papa o mama i ken stretim ol.
Olsem wanem sapos ol pikinini i kisim nupela papa? Baibel i tok papa em i het bilong famili, a? (Efesus 5:22, 23; 6:1, 2) Tasol ating inap sampela hap taim nupela papa i laik givim dispela wok bilong stretim pikinini long mama, na em i laik mekim olsem moa yet sapos pikinini i mas kisim strafe. Ating em bai larim ol pikinini i bihainim tok bilong mama bilong ol, na em yet i ken mekim ol samting na bai i gat gutpela as long ol i ken bihainim tok bilong em. (Sindaun 1:8; 6:20; 31:1) Ol samting i bin kamap i soim olsem dispela i no abrusim lo olsem papa em i het bilong famili. Na wanpela nupela papa i tok: “Mi bin tingim olsem bilong stretim pikinini papamama i mas givim tok long ol, na stretim ol. Sapos ol i mekim olsem long stretpela pasin, na long pasin sori na gutpela pasin, na ol papamama i stap olsem gutpela piksa, wok bilong stretim ol pikinini bai kamap gutpela.”
Papa na Mama i Mas Toktok Gut Wantaim
Sindaun 15:22 i tok: “Sapos yu laik mekim sampela wok, orait pastaim yu mas kisim tingting long planti arapela man . . . Sapos yu no mekim olsem, bai yu hatwok nating.” Long famili i gat nupela papa o mama, em i bikpela samting long papa na mama i mas toktok gut wantaim. Wanpela niusman long nius O Estado de S. Paulo i tok: “Long olgeta taim ol pikinini i save traim papamama—ol i mas bihainim lo bilong ol i go inap long wanem mak.” Ating dispela i tru moa yet long famili i gat nupela papa o mama. Olsem na papamama i mas pasim tok wantaim long ol samting ol pikinini i mas mekim na bai ol pikinini i ken lukim olsem papamama i wanbel. Tasol olsem wanem sapos nupela papa o mama i mekim wanpela samting na papa o mama tru i pilim olsem dispela i no stret? Long kain taim olsem, tupela yet i mas stretim dispela samting, na ol i no ken mekim olsem long ai bilong ol pikinini.
Wanpela mama em i bin marit gen i tok: “Em i hatwok tru long wanpela mama long lukim olsem nupela papa i stretim ol pikinini bilong em, na i hatwok moa sapos em i pilim olsem nupela papa i no tingting gut na mekim hariap na em i no mekim long stretpela pasin. Dispela i bagarapim tru bel bilong mama, na em i laik helpim ol pikinini bilong em. Long kain taim olsem em i hatwok long stap daun long man bilong em na helpim em.
“Wanpela taim, tupela pikinini man bilong mi, ol i gat 12 na 14 krismas, ol i askim nupela papa bilong ol long em i orait long ol i ken mekim wanpela samting. Wantu nupela papa i tok nogat na em i lusim rum—em i no givim rot long ol manki long kamapim as na dispela samting ol i laik mekim em i bikpela samting long ol. Ol manki i laik krai, na mi sanap na lukluk tasol. Bikpela pikinini i lukluk long mi na em i tok: ‘Mama, yu lukim samting em i bin mekim?’ Mi bekim tok olsem: ‘Yes, mi lukim. Tasol em i het bilong famili, na Baibel i tok yumi mas daun long em.’ Ol i gutpela manki na ol i wanbel long dispela, na ol i daunim hevi bilong ol. Long apinun mi kamapim dispela samting long man bilong mi, na em i luksave olsem em i no mekim gut wok bos bilong em. Wantu em i go long rum bilong ol manki na tok sori long ol.
“Dispela samting i bin lainim mipela long planti samting. Man bilong mi i lain long putim gut yau pastaim, na bihain em i ken pasim tok long mekim wanpela samting. Mi lain long bihainim lo olsem man em i het bilong famili, maski i hatwok long bihainim dispela lo. Ol manki i lain olsem pasin bilong stap daun long papa em i bikpela samting. (Kolosi 3:18, 19) Na pasin bilong man bilong mi long tok sori i lainim mipela olsem pasin daun em i bikpela samting. (Sindaun 29:23) Long nau, tupela pikinini man ol i elda Kristen.”
Olgeta bai mekim sampela popaia. Ol pikinini bai mekim sampela tok o sampela samting i bagarapim bel bilong nupela papa o mama. Ol hevi nupela papa o mama i mas karim bai mekim na sampela taim bai ol i no bihainim gutpela tingting. Tasol tok “Mi sori, plis lusim tingting long rong bilong mi,” em inap mekim gut bel i bagarap.
Strongim Famili Long Pas Gut Wantaim
Bikpela hap taim liklik i mas lus pastaim bambai famili i gat nupela papa o mama ol inap pas gut wantaim. Sapos yu wanpela nupela papa o mama, yu mas pilim tru hevi bilong narapela. Bihainim gutpela tingting, na lusim hap taim bilong poromanim ol. Pilai wantaim ol liklik pikinini. Toktok gut wantaim ol bikpela pikinini. Wok long painim rot bilong lusim hap taim bilong poromanim ol—olsem, askim ol long helpim yu long mekim sampela wok long haus, olsem redim kaikai o wasim ka. Askim ol long kam wantaim yu na helpim yu taim yu go long stua samting. Na mekim ol samting i makim olsem yu laikim ol tumas, olsem holim ol o givim kis long ol. (Tasol ol nupela papa i mas was gut, olsem ol i no ken holim tumas pikinini meri bilong nupela poroman na em bai sem. Na ol nupela mama i mas tingim, i gat sampela samting ol i no ken mekim long ol pikinini man.)
Ol famili i gat nupela papa o mama ol inap i stap amamas. Planti ol i amamas. Ol famili i amamas tru, em ol famili em olgeta wan wan insait long en ol i kisim stretpela tingting na putim stret mak long ol samting ol i laik mekim—na papamama i mas mekim moa yet dispela samting. Aposel Jon i tok: “Ol pren, yumi wan wan i mas laikim tru ol arapela, long wanem, pasin bilong laikim ol arapela em i pasin bilong God.” (1 Jon 4:7) Tru tumas, pasin bilong laikim tru narapela i as bilong famili i stap amamas.
[Ol Piksa long pes 7]
OL FAMILI I GAT NUPELA PAPA O MAMA NA I STAP AMAMAS OL I
poroman wantaim . . .
stadi wantaim long Baibel. . .
toktok wantaim . . .
wok wantaim . . .