Stori Bilong Wanpela Man
Kirap Long Taim Mipela Yangpela Yet Mipela i Tingim Man Bilong Wokim Mipela
STORI BILONG DAVID Z. HIBSHMAN
“Sapos nau bai mi dai, bikpela laik bilong mi, em mi bin stap gut long Jehova. Mi askim em long lukautim David bilong mi. Tenkyu Jehova long David, na marit bilong mipela. Marit bilong mipela i gutpela, na mipela i bin stap amamas tru!”
TINGIM bel bilong mi taim mi planim pinis meri bilong mi long Mas 1992, na mi painim dispela laspela tok em i bin raitim long notbuk bilong em. Faipela mun tasol paslain long dispela, mipela i bin amamas long Helen i mekim wok bilong Jehova long olgeta de inap 60 yia pinis.
Mi tingim yet wanpela de long 1931 na mitupela Helen i bin sindaun wantaim long wanpela kibung long Kolambas, Ohaio, Amerika. Helen i gat klostu 14 krismas, tasol em i tingim tru dispela kibung, olsem em i bikpela samting, winim tingting bilong mi long en. Helen i amamas tru long mekim wok autim tok, na dispela i kamap ples klia bihain liklik taim em na mama bilong em ol i kirap mekim wok painia, em nem ol Witnes Bilong Jehova i save kolim long ol man bilong autim tok long olgeta de. Man bilong mama bilong Helen i dai pinis. Tupela i lusim gutpela haus bilong ol bilong ol i ken autim tok long ol liklik ples long hap saut bilong Amerika.
Bilip Kristen Bilong Mi
Long 1910, papamama bilong mi wantaim tupela liklik pikinini bilong ol, ol i lusim hap is bilong Pensilvenia na ol i go sindaun long biktaun Grov, long hap wes bilong Pensilvenia. Long dispela hap ol i putim hap mani bilong baim wanpela haus, na ol i insait long Misin Rifom na mekim sampela wok bilong en. Bihain liklik, William Evans i kam lukim ol. Em i wanpela Sumatin Bilong Baibel, em nem bilong ol Witnes Bilong Jehova long dispela taim. Long dispela taim papa i gat 25 krismas tasol na mama i gat 20 krismas. Tupela i harim tok bilong dispela man bilong Wels na askim em long kaikai wantaim famili. I no longtaim na ol i bilip long tok i tru ol i wok long kisim save long en.
Bilong ol i ken stap klostu long kongrigesen, papa i kisim famili i go sindaun long Saron, em wanpela taun i stap 40 kilomita longwe long Grov. Sampela mun bihain, long 1911 o 1912, papa na mama ol i kisim baptais. Charles Taze Russell, em namba wan presiden bilong Sosaiti Was Taua, em i mekim tok bilong baptais. Mi kamap long Disemba 4, 1916, taim papamama i gat 4-pela pikinini pinis. Mama i karim mi na ol i tok: “Narapela brata bilong laikim em.” Olsem na mi kisim nem David, insait bilong en i olsem “Laikim Tumas.”
Taim mi gat 4-pela wik pinis, ol i kisim mi i go long namba wan kibung bilong mi. Long dispela taim bipo, papa na ol bikbrata bilong mi, ol i save wokabaut inap sampela kilomita bilong i go long ol miting bilong kongrigesen, na mama i kisim mitupela susa bilong mi i go long wanpela kain tren. Ol miting i bin kamap long moningtaim na long belo bek. Long haus, planti taim mipela i toktok long ol stori long Wastaua na Golden Age, em nem bilong Kirap! long bipo.
Ol Man i Stap Olsem Gutpela Piksa i Helpim Mi
Planti pilgrim, em bipo ol i kolim dispela nem long ol brata i raun mekim pablik-tok, ol i kam lukim kongrigesen bilong mipela. Ol i save stap wanpela o tupela de wantaim mipela. Wanpela brata mi tingim yet, em Walter J. Thorn, em i bin tingim Bikpela Man bilong wokim em ‘taim em i yangpela yet.’ (Saveman 12:1) Taim mi manki, mi bin go wantaim papa bilong soim piksa “Photo-Drama of Creation” long ol man. Dispela piksa i gat 4-pela hap bilong en na i stori long ol samting i bin kamap bipo.
Maski Brata Evans na meri bilong em, Miriam, ol i no gat pikinini, ol i kamap olsem papamama na bubu bilong mipela long spirit. Long olgeta taim, William i bin kolim papa olsem “Pikinini,” na em tupela Miriam i bin skulim gut famili bilong mipela long givim bel long autim gutnius. Bihain long yia 1900, Brata Evans i bin go bek long Wels sampela taim bilong autim tok i tru long ol hap klostu long Swonsi. Long dispela hap em i gat nem olsem man i kam long Amerika na autim tok.
Long 1928, Brata Evans i lusim wok mani bilong em na em i kirap autim tok long ol hap maunten bilong Wes Vejinia. Tupela bikbrata bilong mi, em Clarence i gat 21 krismas, na Carl i gat 19 krismas, ol i bin go wantaim em. Mipela 4-pela manki i bin mekim wok painia inap planti yia. Na taim mipela i yangpela yet, mipela olgeta i bin mekim wok wasman bilong raun bilong ol Witnes Bilong Jehova. I no longtaim i go pinis na liklik susa bilong mama, em Mary, em i winim pinis 95 krismas samting, em i salim pas long mi. Pas i tok: “Yumi olgeta i tenkyu tru long Brata Evans i strong long mekim wok autim tok na em i bin kam long biktaun Grov!” Anti Mary tu i bin tingim Man bilong wokim em kirap long taim em i yangpela yet.
Go Long Ol Kibung
Papa na Clarence tasol inap go long kibung i bin kamap long Sida Poin, Ohaio, long 1922. Tasol long 1924, mipela i gat ka, na mipela famili olgeta i go long kibung i kamap long Kolambas, Ohaio. Mipela pikinini i mas mekim wok long liklik mani mipela i bin bungim pinis bilong baim kaikai bilong mipela long taim bilong kibung i gat 8-pela de bilong en. Tingting bilong papamama i olsem, mipela olgeta long famili i mas lain long lukautim mipela yet. Olsem na mipela i mekim bikpela long ol kakaruk na rabit na lukautim haus bilong ol binen, na mipela ol manki i kisim ol niuspepa na salim long ol man long haus samting.
Long taim bilong kibung long Toronto, Kanada, long 1927, mipela i gat wanpela liklik brata i gat 6-pela mun, nem bilong em Paul. Papamama i makim mi long stap long haus wantaim wanpela anti i marit pinis na lukautim em, na ol i go long Toronto wantaim ol narapela pikinini bilong ol. Papamama i praisim mi long 10 dola, na mi mekim wok long dispela mani bilong baim wanpela nupela saket na trausis. Papamama i skulim mipela long bilas gut bilong go long ol miting na long lukautim klos bilong mipela.
Long taim bilong gutpela kibung long 1931, long Kolambas, Ohaio, Clarence na Carl ol i marit pinis na ol i mekim wok painia wantaim meri bilong ol. Ol i sindaun long haus-ka bilong ol yet. Carl i maritim Claire Houston bilong Wiling, Wes Vejinia, olsem na mi sindaun wantaim Helen, liklik susa bilong Claire, long kibung long Kolambas.
Wok Painia
Mi winim haiskul long 1932 taim mi gat 15 krismas, na long yia bihain mi kisim wanpela ka i olpela liklik i go long Clarence, em i mekim wok painia long Saut Karolaina. Mi wokim pepa bilong insait long wok painia na mi kirap mekim wok wantaim Clarence na meri bilong em. Long dispela taim, Helen i mekim wok painia long Hopkinsvil, Kentaki, na mi raitim pas long em—em namba wan taim mi bin mekim olsem. Taim em i bekim pas em i askim olsem: “Yu wanpela painia?”
Long pas bilong mi—Helen i bin holim dispela pas i go inap long taim em i dai klostu 60 yia bihain—mi tok: “Yes, na mi laik stap olsem long olgeta taim.” Long dispela pas, mi tokim Helen long wok mi mekim long tilim wanpela buklet (The Kingdom, the Hope of the World) long ol pris pasto na long ol loya samting.
Long 1933, papa i wokim wanpela haus-ka bilong mi. Longpela bilong en inap 2.4 mita na braitpela bilong en inap 2 mita. Banis bilong haus em strongpela laplap olsem sel na em i gat tupela windo. Dispela em haus bilong mi inap 4-pela yia mi mekim wok painia.
Long Mas 1934, Clarence na Carl, na meri bilong ol, Helen na mama bilong em, na tambu meri bilong Clarence, na mi—mipela 8-pela olgeta—mipela i go long hap bilong wes bilong go long kibung long Los Enjeles, Kalifonia. Sampela ol i sindaun long haus-ka bilong mi taim mipela ran long rot, na ol i slip long en. Mi slip long ka, na ol narapela i slip long haus pasindia ol i baim. Mipela i kisim sampela hevi long ka, olsem na mipela i kamap long Los Enjeles long de namba 2 bilong kibung i gat 6-pela de bilong en. Long dispela kibung, long Mas 26, mi na Helen i kisim baptais long wara bilong makim olsem mipela i dediket pinis long Jehova.
Long kibung, Joseph F. Rutherford, em presiden bilong Sosaiti Was Taua long dispela taim, em i bung wantaim ol painia. Em i strongim mipela, na tokaut olsem mipela ol strongpela man bilong pait long sambai long tok i tru. Long dispela taim, Sosaiti i stretim rot bilong ol painia i ken kisim liklik mani bilong helpim ol long skin inap long ol i ken mekim yet wok painia bilong ol.
Skul Bilong Kisim Laip
Taim mipela i lusim kibung long Los Enjeles na kam bek long ples, mipela i autim tok bilong Kingdom long ol manmeri long provins bilong Saut Karolaina, Vejinia, Wes Vejinia, na Kentaki. Sampela yia bihain, Helen i raitim tok long dispela taim olsem: ‘I no gat kongrigesen o ol pren bilong helpim mipela, long wanem, mipela ol manmeri bilong narapela hap. Tasol nau mi save, dispela i skulim mi. Mi wok long kisim planti samting long God.’
Em i askim olsem: “Yangpela meri i save mekim wanem long taim bilong em taim em i stap longwe long ol pren na em i no stap long ples bilong em? I orait. Mi no inap tingim wanpela taim na mi les. Planti taim mi bin kaunim buk. Long olgeta taim mipela i bin kaunim ol buk samting bilong Baibel na stadi. Mi bin stap klostu long mama, na mi lain long skelim gut mani mipela i holim, na long baim kaikai samting, na long senisim taia bilong ka i slek, na long kukim kaikai, na samapim laplap, na autim tok. Mi no bel hevi long wanpela samting na mi bai amamas long mekim gen olgeta dispela samting.”
Long dispela taim, Helen na mama bilong em ol i amamas long sindaun long wanpela liklik haus-ka, maski mama i gat wanpela naispela haus. Bihain long kibung long Kolambas, Ohaio, long 1937, sik bilong mama bilong Helen i go bikpela moa, na em i mas slip long haus sik. Em i dai long Filipai, Wes Vejinia, long Novemba 1937.
Marit na Mekim Yet Wok
Long Jun 10, 1938, mitupela Helen i marit long haus mama i bin karim em long en long Elm Grov, klostu long Wiling, Wes Vejinia. Brata Evans, em dispela brata i bin helpim famili bilong mi long save long tok i tru inap sampela yia paslain long mi kamap, em i mekim tok bilong marit. Bihain long marit, mitupela Helen i laik go bek long hap is bilong Kentaki bilong mekim wok painia, tasol mipela kirap nogut taim Sosaiti i askim mipela long mekim wok son. Bilong mekim dispela wok, mipela i mas go lukim ol liklik lain Witnes Bilong Jehova long hap wes bilong Kentaki na long sampela hap bilong Tenesi bilong helpim ol long wok autim tok bilong ol. Long dispela taim inap olsem 75 manmeri tasol i autim tok bilong Kingdom long olgeta hap mipela i go long en.
Pasin bilong litimapim kantri i paulim tingting bilong planti man long dispela taim, na mi ting i no longtaim na ol bai kalabusim mi, long wanem, mi bihainim pasin Kristen na klia long ol samting bilong pait. (Aisaia 2:4) Tasol inap longtaim mi bin mekim wok bilong God long olgeta de, olsem na lain bilong bosim wok bilong singautim ol man i go insait long ami, ol i orait long mi ken mekim yet wok bilong mi.
Taim mipela kirap raun long lukim ol liklik lain Witnes, klostu olgeta man i tok mipela i yangpela. Long Hopkinsvil, Kentaki, wanpela sista Kristen i holimpas Helen na askim em olsem: “Yu tingim mi?” Long 1933, Helen i bin autim tok long em long wanpela stua man bilong em i bosim. Dispela meri em wanpela tisa bilong Sande-skul, tasol bihain long em i kaunim pinis wanpela buk Helen i bin lusim long em, em i sanap long ai bilong klas na tok sori long em i bin skulim ol long ol bilip i no stret wantaim ol tok bilong Baibel. Bihain long em i lusim misin, em i kirap autim tok i tru bilong Baibel long ples bilong em. Mitupela Helen i mekim wok long hap wes bilong Kentaki inap 3-pela yia, na planti taim mipela i slip long haus bilong dispela sista na man bilong em.
Long dispela taim bipo, mipela i mekim ol liklik kibung, na A. H. Macmillan i kam long wanpela bilong ol dispela kibung na mekim tok. Em i bin slip long haus bilong papamama bilong Helen taim Helen em i liklik pikinini, olsem na long taim bilong kibung, em i laik stap wantaim mipela long haus-ka bilong mipela, longpela bilong en i olsem 5 mita. Em tu i bin tingim Bikpela Man bilong wokim em taim em i yangpela yet, na em i dediketim laip bilong em long Jehova long 1900, taim em i gat 23 krismas.
Long Novemba 1941, wok bilong ol brata bilong raun i pinis inap sotpela taim, na ol i salim mi long mekim wok painia long Hasat, Kentaki. Orait mipela i mekim wok gen wantaim Carl, brata bilong mi, na Claire, meri bilong em. Joseph Houston, em pikinini man bilong brata bilong Helen, em tu i kam long dispela hap na kirap mekim wok painia. Em i mekim wok bilong God long olgeta de inap olsem 50 yia. Wantu tasol em i dai long hat-atek long 1992 taim em i mekim wok long hetkota bilong ol Witnes Bilong Jehova long Bruklin, Nu Yok.
Long 1943, ol i salim mipela long Rokvil, Konektikat. Long dispela hap i narapela kain long mitupela Helen, long wanem, mipela i lain pinis long mekim wok autim tok long hap bilong saut. Long Rokvil, Helen i bin mekim 20 Baibel-stadi long olgeta wik. Bihain mipela i rentim wanpela rum olsem Haus Kingdom, na wanpela liklik kongrigesen i kamap.
Taim mipela mekim wok long Rokvil, ol i singautim mipela long go long namba 5 klas bilong Wastaua Baibel Skul Bilong Gileat long Saut Lansing, Nu Yok. Mipela i amamas long kisim save olsem Aubrey na Bertha Bivens, ol pren bilong mipela taim mipela mekim wok painia long Kentaki, bai ol i wanklas bilong mipela.
Skul na Nupela Ples Wok Bilong Mipela
Maski mipela i yangpela yet, klostu olgeta wanklas bilong mipela ol i yangpela long mipela. Tru tumas, ol i tingim Bikpela Man bilong wokim ol taim ol i yangpela yet. Mipela i winim skul long Julai 1945, klostu long pinis bilong Namba Tu Pait. Taim mipela i wet long kisim wok olsem misineri, mipela i wok wantaim Kongrigesen Fletbus long Bruklin, Nu Yok. Orait, long Oktoba 21, 1946, mipela wantaim 6-pela wanklas, em Aubrey na Bertha Biven ol i insait long dispela namba tu, mipela olgeta i kisim balus na go long nupela ples sindaun bilong mipela long Guatemala Siti, Guatemala. Long dispela taim, inap 50 Witnes Bilong Jehova tasol i stap long dispela kantri olgeta bilong Sentral Amerika.
Long Epril 1949, ol i salim sampela bilong mipela ol misineri i go long Ketsaltenango, em i namba tu bikpela taun long kantri. Dispela taun i stap inap 2,300 mita antap long mak bilong solwara na win bilong ples maunten i gutpela na klinpela. Helen i stori long wok bilong mipela long dispela hap na raitim tok olsem: “Mipela amamas tru long autim tok long planti taun na liklik ples. Mipela i kirap long bikmoning yet long 4 klok samting na kisim bas i go long wanpela longwe taun. Long dispela hap mipela i autim tok inap 8-pela aua samting na kam bek long haus long apinun.” Long nau i gat kongrigesen long planti bilong ol dispela hap, na 6-pela kongrigesen long Ketsaltenango.
I no longtaim na ol i laik salim ol misineri long mekim wok long Pueto Barios long nambis bilong Karibian, em namba 3 biktaun long Guatemala. Tupela gutpela poroman bilong mipela, em Aubrey na Bertha Biven, em mipela i bin wok wantaim ol inap 5-pela yia pinis long Guatemala, ol i insait long dispela lain misineri ol i salim long nupela ples wok. Taim mipela i mas tok gutbai, mipela i bel hevi stret. Nau mitupela Helen tasol i stap long haus misineri, olsem na mipela i go sindaun long wanpela liklik flet. Long 1955, mitupela Helen i orait long kisim nupela ples wok long Masatenango. Liklik brata bilong mi, Paul, na meri bilong em, Dolores, ol i bin winim Gileat long 1953, na ol i bin mekim wok long dispela taun inap sotpela taim paslain long mipela i kamap.
Long 1958, winim 700 Witnes i stap long Guatemala, na 20 kongrigesen, na 3-pela sekit. Mitupela Helen i insait gen long mekim wok bilong raun, na mipela i go lukim ol liklik lain Witnes na sampela kongrigesen, na kongrigesen long Ketsaltenango tu. Orait, long Ogas 1959, ol i singautim mipela long go bek long Guatemala Siti, na mipela sindaun long brens-ofis. Ol i makim mi long mekim wok long brens, na Helen i mekim yet wok misineri bilong em inap 16 yia moa. Bihain em tu i kirap mekim wok long brens-ofis.
Sampela Blesing Moa
Inap planti yia i go pinis, i olsem mi tasol i yangpela long ol narapela i mekim wok bilong Jehova. Nau krismas bilong mi i winim krismas bilong planti narapela, olsem long taim mi bin go long skul bilong ol komiti bilong brens long Patesen, Nu Yok, long 1996. Taim mi yangpela yet, mi bin kisim planti helpim long ol man i gat bikpela krismas liklik, olsem na inap planti yia nau mi amamas long helpim planti yangpela i gat laik long tingim Man bilong wokim ol taim ol i yangpela yet.
Jehova i wok yet long mekim gut long lain bilong em hia long Guatemala. Long 1999, winim 60 kongrigesen i stap long Guatemala Siti. Na long hap not, saut, is, na wes, i gat planti kongrigesen moa na planti tausen man i autim gutnius bilong Kingdom bilong God. Taim mipela i kamap long dispela hap inap 53 yia i go pinis, i gat olsem 50 manmeri i autim tok bilong Kingdom, tasol dispela lain i go bikpela tru, winim tru 19,000!
Mipela Tenkyu Long Planti Samting
I no gat wanpela man i no save kisim hevi, tasol long olgeta taim yumi inap putim hevi bilong yumi long han bilong Jehova. (Song 55:22) Em i save strongim yumi long rot bilong ol gutpela poroman, em ol i save sambai long yumi. Olsem: Sampela yia paslain long taim Helen i dai, Helen i givim wanpela liklik hap plang long mi i gat tok bilong Hibru 6:10 long en, olsem: ‘God em i no man nogut na bai em i lusim tingting long ol gutpela wok yu bin mekim. Nogat. Yu bin givim bel bilong yu long God, na dispela i bin kirapim yu long helpim ol manmeri bilong em. Na yu save mekim olsem yet.’
Liklik pas em i givim wantaim hap plang i tok: “Lewa bilong mi, i no gat planti samting mi ken givim long yu, BEL BILONG MI OLGETA, em tasol . . . Dispela tok i makim stret yu, na mi laik askim yu long putim dispela long tebol bilong yu. Tasol yu no ken putim, long wanem, mi givim dispela samting long yu, nogat. Yu mas putim, long wanem, dispela tok i makim yu long ol planti planti yia yu bin mekim wok bilong God.” Inap long nau, dispela liklik hap plang i sindaun long tebol long ofis bilong mi long brens bilong Guatemala.
Kirap long taim mi yangpela yet mi bin mekim wok bilong Jehova, na nau mi lapun na mi tok tenkyu long Jehova long mi no save sik tumas, olsem na mi inap mekim ol wok mi kisim. Taim mi kaunim Baibel long olgeta taim, planti taim mi kaunim ol skripsa mi ting Helen bai makim long Baibel bilong em sapos em i stap. Mi tingim dispela taim mi kaunim gen Song 48:14: “Dispela God i lukautim mipela, em i God bilong yumi oltaim oltaim. Na oltaim em bai i go pas na soim rot long yumi.”
Mi amamas long stori wantaim ol narapela long nupela taim na ol manmeri, em bipo ol i bruk bruk long narapela narapela lain, ol bai kisim bek ol famili bilong ol i dai pinis. Em gutpela samting tru yumi inap tingim na wet long en! Bikpela aiwara bilong amamas tru bai kamap na bai yumi pilim tru olsem Jehova em i God bilong “mekim isi bel bilong ol manmeri i stap bel hevi”!—2 Korin 7:6.
[Piksa long pes 25]
Kirap long han kais i go long han sut: Mama, Papa, Anti Eva, na ol brata bilong mi, em Clarence na Carl, 1910
[Ol Piksa long pes 26]
Mi wantaim Helen long 1947 na long 1992