Sanap Strong na Bilip Tru
Ol Man Bilong Holimpas Bilip i Winim Pasin Birua Bilong Ol Natsi
“PIKININI bilong mi, yu mas kisim gutpela tingting na save na bai mi belgut tru. Na sapos wanpela man i sutim tok long mi, bai mi inap bekim tok long em.” (Sindaun 27:11) Dispela gutpela tok i kamapim olsem ol manmeri i gat tingting ol inap mekim bel bilong Jehova i amamas, long wanem, ol i stap gut long em. (Sefanaia 3:17) Tasol Satan, em dispela man bilong sutim tok, em i save wok strong long bagarapim pasin bilong ol man long stap gut long Jehova na bai ol i no mekim wok bilong em.—Jop 1:10, 11.
Kirap long 1914 samting, taim ol i rausim Satan long heven i kam daun long graun, em i bin belhat moa yet long lain bilong Jehova. (KTH 12:10, 12) Tasol ol Kristen tru i bin “sanap strong . . . na i save gut tru long olgeta laik bilong God,” na ol i stap gut long God. (Kolosi 4:12) Yumi ken skelim wanpela stori bilong ol man i bin holimpas stretpela pasin—em stori bilong ol Witnes Bilong Jehova long Jemani paslain long Namba Tu Pait na long taim bilong dispela pait.
Givim Bel Long Wok na Ol Samting Bilong Traim Bilip i Kamap
Long 1925 i go inap long 1931 samting, lain Bibelforscher, em nem bilong ol Witnes Bilong Jehova long Jemani long dispela taim bipo, ol i tilim planti buk bilong Baibel. Long 1919 i go inap long 1933, ol i tilim inap olsem 8-pela buk, liklik buk, na magasin long olgeta wan wan famili long Jemani.
Long dispela taim, long Jemani i gat planti manmeri bilong lain Kristen em God i bin makim ol long spirit holi, winim ol narapela kantri. Long 1933, inap 83,941 manmeri i bin kisim bret na wain long Kaikai Bilong Bikpela, na 30 pesen bilong ol dispela lain i stap long Jemani. I no longtaim bihain na ol samting bilong traim tru bilip bilong ol Witnes bilong Jemani i kamap. (KTH 12:17; 14:12) Ol i rausim ol Witnes long wok, ol i sekim ol samting long haus bilong ol, ol i rausim ol pikinini long skul, na bihain ol i kirap paitim ol, holim ol na putim ol long kalabus. (Piksa 1) Olsem na long ol yia paslain long Namba Tu Pait, 5 i go inap 10 pesen bilong ol man i stap long banis kalabus nogut em ol Witnes Bilong Jehova.
Bilong Wanem Ol Natsi i Birua Long Ol Witnes?
Tasol bilong wanem ol Witnes Bilong Jehova i kirapim gavman Natsi long birua long ol? Long buk bilong em (Hitler—1889-1936: Hubris) saveman Ian Kershaw i tok ol Natsi i birua long ol Witnes, long wanem, ol i no laik “mekim ol samting gavman Natsi i tokim ol long mekim.”
Saveman bilong ol samting bilong bipo, Robert P. Ericksen, na savemeri bilong ol samting bilong ol Juda, Susannah Heschel, ol i bin redim tok bilong wanpela buk (Betrayal—German Churches and the Holocaust), na buk i tok olsem ol Witnes “i no laik insait long pait o helpim wok bilong ol ami. . . . Ol Witnes i no save insait long wok politik, olsem na ol i no laik vot long Hitler o salut long em.” Buk i tok moa olsem, dispela samting i mekim na ol Natsi i belhat long ol Witnes na ol i birua long ol, long wanem, dispela “gavman Soselis i no orait long ol man i sakim ol samting gavman i tokim ol long mekim.”
Wanpela Tokaut Long Olgeta Hap na Pait
Long Februeri 9, 1934, long rot bilong wanpela man bilong bringim tok, Joseph F. Rutherford, em man i go pas long wok long bipo, em i salim wanpela pas i go long Hitler i tokaut long pasin nogut ol Natsi i mekim. (Piksa 2) Bihain long pas bilong Rutherford, long Oktoba 7, 1934, ol Witnes Bilong Jehova long 50 kantri na long Jemani tu, ol i raitim 20,000 pas na telegram i kamapim kros bilong ol i go long Hitler.
Dispela i mekim na ol Natsi i kirap mekim nogut moa long ol Witnes. Long Epril 1, 1935, ol i tambuim wok bilong ol Witnes long kantri olgeta. Na long Ogas 28, 1936, lain Gestapo i kirap pait long ol. Buk (Betrayal—German Churches and the Holocaus) i tok, ol Witnes “i wok yet long tilim ol liklik nius na ol i holimpas bilip bilong ol.”
Ol lain Gestapo inap lukim wok ol i mekim, tasol ol i no lukim. Long Disemba 12, 1936, inap 3,500 Witnes i tilim planti tausen pepa i tokaut long ol samting nogut i wok long painim ol. Nius Wastaua i stori long wok bilong tilim dispela pepa olsem: “Dispela gutpela lain wokman i win na ol i amamas tru, long wanem, dispela nius i bin kamapim klia samting nogut ol birua i mekim.”—Rom 9:17.
Pasin Birua Bilong Ol i Pundaun!
Ol Natsi i mekim yet wok bilong painim ol Witnes Bilong Jehova. Long 1939 ol i kalabusim 6,000 Witnes na ol i putim planti tausen long ol banis kalabus nogut. (Piksa 3) Olsem wanem long ol Witnes long pinis bilong Namba Tu Pait? Inap 2,000 Witnes i stap long kalabus ol i dai, na inap 250 bilong dispela lain ol i bin kilim i dai. Tasol saveman Ericksen na Heschel i tok: “Klostu olgeta Witnes Bilong Jehova i strong tru long holimpas bilip bilong ol long taim bilong hevi.” Olsem na taim gavman bilong Hitler i pundaun, winim 1000 Witnes i stap long ol haus kalabus ol i win na lusim kalabus.—Piksa 4; Aposel 5:38, 39; Rom 8:35-37.
Wanem samting i bin strongim ol manmeri bilong Jehova long sanap strong taim ol man i birua long ol? Adolphe Arnold, em wanpela man i bin abrusim bagarap long banis kalabus nogut, em i tok: “Taim strong bilong yu i pinis olgeta, Jehova i save lukim yu, em i save long ol samting i painim yu, na em bai givim strong long yu bilong yu inap karim hevi na stap gut long em. Jehova i gat strong bilong kisim bek yumi.”
Tok bilong profet Sefanaia i makim stret ol dispela gutpela Kristen! Em i tok: “God, Bikpela bilong yupela i stap wantaim yupela. Strong bilong en i helpim yupela na yupela i winim pait. Bikpela bai i amamas long yupela na mekim song olsem ol manmeri i amamas long bikpela de bilong lotu.” (Sefanaia 3:17) Olgeta manmeri i lotu long trupela God long nau ol i ken bihainim pasin bilong ol gutpela Witnes i bin stap gut long God long taim lain Natsi i mekim nogut long ol, na ol tu i ken mekim bel bilong Jehova i amamas.—Filipai 1:12-14.
[Piksa Kredit Lain long pes 8]
Państwowe Muzeum Oświȩcim-Brzezinka, courtesy of the USHMM Photo Archives