Ol Lo i Senis Pasin Bilong Bilip Long Narapela i Pinis
Long taim bilong King Henri Namba 1 bilong Inglan (1100-1135), taim ol man i laik metaim wanpela samting, ol i mekim wok long yard. Mak tru bilong wanpela yard em olsem: “King i save taitim han bilong em i go na ol i kirap metaim long nus bilong em i go inap long arere bilong bikpela pinga.” Olsem wanem ol manmeri i stap aninit long King i ken save mak bilong ol yardstick ol i yusim i stret, o nogat? I luk olsem ol i mas lukim King na bai ol i ken save tru tru mak bilong yardstick bilong ol i stret.
LONG nau i gat ol lo i helpim wok bilong metaim stret ol samting. I gat wanpela masin i kamapim mak stret bilong wanpela mita, na dispela i olsem lo ol narapela i ken bihainim. Sapos man i gat dispela masin em i ken save mita em i mekim wok long en i wankain stret long ol mita ol narapela man i yusim.
Sapos lo bilong metaim ol samting i senis, maski em i liklik senis, dispela inap paulim ol samting. Olsem na ol man i strong long lukautim gut ol dispela lo. Olsem: Long Briten wanpela blok ain i olsem lo bilong makim hevi bilong wanpela kilogram. Dispela blok i stap long ples wok bilong sampela saientis (National Physical Laboratory). Ol pipia bilong win na balus i mekim na long olgeta de dispela blok i go hevi moa. Tasol em i kopi tasol bilong blok ain tru tru i stap insait long 3-pela botol glas long wanpela haus (International Bureau of Weights and Measures) aninit long graun long Sèvres, Frans. Tasol ol binatang jem samting i mekim na hevi bilong dispela blok tu i save senis liklik. I kam inap long nau, ol saveman i no bin kamapim yet wanpela samting em hevi bilong en i no save senis liklik.
Ating liklik senis i no mekim bikpela samting long ol man, tasol ol bai paul sapos ol lo bilong metaim o skelim ol samting i senis olgeta. Long Briten senis bilong pasin bilong skelim ol samting—ol i lusim paun na auns na yusim ol kilogram na gram—dispela i mekim na planti man i no bilipim skel ol man i mekim wok long en. I gat as na ol man i tingting planti, long wanem, sampela stuakipa i pulim nating mani bilong ol man i no save gut long nupela pasin bilong skelim ol samting.
Ol Lo i Bosim Famili na Ol Lo Bilong Stretpela Pasin
Olsem wanem long senis i kamap long ol lo i bosim sindaun bilong famili na ol lo bilong stretpela pasin? Senis bilong ol dispela lo inap kamapim bikpela hevi moa. Planti man i bel hevi nogut tru long ol ripot bilong nau long ol famili i bruk, ol kain kain pasin pamuk, na pasin bilong mekim nogut long ol pikinini na mekim pasin sem long ol, ol dispela ripot i kamapim klia olsem ol lo i bosim stretpela pasin i no gat strong olsem bipo. Sampela famili i gat papa o mama tasol, o tupela man i stap olsem tupela marit na ol i lukautim pikinini, na i gat ol pikinini em gavman i lukautim tasol ol man i mekim pasin sem nogut tru long ol. Ol dispela hevi i kamap, long wanem, ol manmeri i sakim ol lo em bipo ol i orait long en. Planti manmeri moa i ‘laikim ol yet tasol, . . . ol i no save long pasin bilong stap pren bilong ol arapela, . . . ol i birua long olgeta gutpela pasin, . . . ol i laikim tumas ol kain kain pasin bilong amamas bilong dispela graun, na ol i no laikim God.’ Inap 2 tausen yia i go pinis, Baibel i tokaut olsem ol dispela pasin bai kamap.—2 Timoti 3:1-4.
Pasin bilong sakim lo i mekim na ol man i no bilip moa olsem ol narapela bai bihainim pasin i stret. I no longtaim i go pinis na pasin bilong sakim ol stretpela lo bilong wok dokta i kamap ples klia long Haid, em wanpela taun long hap not bilong Inglan. Ol manmeri long dispela ples i bin “bilip na rispek” long ol dokta bilong ol. Tasol sori tru wanpela dokta ol i bin bilip long en, em i mekim pasin nogut tru. Em i mekim wanem? Kot i tokaut olsem dispela dokta i gat asua long indai bilong 15 meri i kam lukim em. Dispela i mekim na ol polis i mas skelim gen indai bilong 130 narapela manmeri, ol tu i dai taim dispela dokta i lukautim ol. Pasin bilong dispela dokta long mekim nogut tru long ol man i bilip long em i kamap ples klia taim kot i tokaut olsem man hia i gat asua na ol i kalabusim em. Ating em i bin kilim i dai mama bilong tupela man i wok long haus kalabus, olsem na ol i givim narapela wok long ol na bai ol i no gat wok long lukautim dispela man nogut. Ol man i no kirap nogut taim wanpela nius (The Daily Telegraph) i stori long dispela dokta na i kolim em “Satan.”
Planti man i no bihainim ol stretpela lo bilong bipo, olsem na yu inap bilip tru long husat? Stretpela lo bilong husat i no save senis? Na husat i gat namba na strong bilong kirapim ol man long bihainim? Stori i kamap bihain long dispela bai bekim ol dispela askim.