Yu Laik Holimpas Mani o Laip Bilong Yu?
Ating yu bin harim stori bilong raskol i holim gan na hansapim man na tok: “Givim mani bilong yu o laip bilong yu!” Em wanpela tok planti man i save long en, tasol long nau dispela tok i stret long wanpela hevi i save painim yumi olgeta—na i stret moa long ol man i stap long ol kantri i gat planti mani samting. Tasol long nau i no wanpela raskol i kamapim kain tok olsem, nogat. Em pasin bilong ol manmeri long laikim moa yet mani na ol samting bilong skin.
DISPELA pasin i kamapim ol nupela kain hevi na ol samting bilong was gut long en. Yu ting man i ken lusim hamas taim na strong bilong kisim mani na ol samting bilong skin? Yu ting yumi inap stap belgut sapos yumi no gat planti samting tumas? Olsem wanem? Ol manmeri i wok long lusim “laip tru” bilong kisim planti samting bilong skin? Yu ting mani em i rot bilong stap amamas?
Pasin Bilong Laikim Tumas Mani
Taim yumi skelim ol samting ol man i laikim—em ol gutpela laik na laik nogut—pasin bilong laikim tumas mani i wok long winim ol narapela laik. Dispela i no olsem laik bilong mekim maritpasin o laik bilong kisim kaikai—laik bilong kisim mani i no gat pinis bilong en. I luk olsem pasin bilong go lapun i no daunim dispela laik. Planti taim bikpela krismas i mekim na man i tingim moa yet mani na ol samting em inap kisim long rot bilong mani.
I olsem pasin bilong mangal long mani i wok long go bikpela. Long wanpela piksa wokabaut planti i lukim, man i tok: “Mangal long mani i helpim man. Em i gutpela samting.” Planti man i kolim ol yia namel long 1980 na 1990 olsem Taim Bilong Pasin Mangal, tasol pasin bilong ol man paslain long dispela hap taim na bihain long en i kamapim klia olsem tingting ol man i holim long mani i no senis tumas.
Tasol ating samting i kamap nupela long nau em planti man i tingim kain kain rot bilong inapim hariap laik bilong kisim bikpela mani moa. I luk olsem planti manmeri bilong graun i tromoi bikpela hap taim na strong bilong ol long wokim na kisim planti samting moa. Ating yu wanbel olsem planti man long nau i givim bel long bungim planti samting bilong skin, na ol i amamas tru long tromoi mani long baim ol samting, na bilong mekim olsem ol i bihainim kain kain rot.
Tasol olsem wanem? Dispela i mekim na ol man i amamas moa? Saveman King Solomon i gat planti mani, na em bekim dispela askim inap 3,000 yia i go pinis, em i tok: “Sapos bel bilong man i skrap long kisim planti mani, orait oltaim bai em i ting em i sot long mani. Sapos man i tingting long kamap maniman, orait olgeta samting em i kisim i no inapim em. Olsem na dispela pasin bilong laikim tumas mani samting, em i no gat as bilong en.” (Saveman 5:10) Tingting bilong ol saveman i skelim sindaun bilong ol man long nau i wankain olsem bilong Solomon.
Mani na Amamas
Wanpela samting ol dispela saveman i kirap nogut tru long en i olsem: Planti mani moa na planti samting moa bilong skin, dispela i no makim olsem amamas bilong man bai i bikpela moa. Planti saveman bilong skelim ol dispela samting i kisim save olsem taim man i holim mani samting inap long skel bilong em, ol samting moa em i ken baim i no as bilong amamas bilong em.
Olsem na pasin bilong givim bel olgeta long kisim mani na ol samting bilong skin i kirapim planti man long ting olsem: ‘Mipela i amamas long ol wan wan nupela samting mipela baim, tasol bilong wanem pasin bilong kisim planti samting moa i no save mekim amamas i go bikpela moa?’
Long buk bilong em (Happy People), Jonathan Freedman i tok: “Taim man i gat fotnait mani bilong baim ol samting em i mas i gat, orait sampela mani moa i no bikpela samting bilong mekim em i amamas. Taim man i no stap rabis olgeta, mani i no bikpela samting bilong mekim em i stap amamas.” Planti i kisim save pinis olsem man bai amamas tru taim em i stap gut long ol samting bilong spirit, na em i gat gutpela wok bilong mekim, na em i bihainim stretpela pasin. Na tu, pasin bilong poroman gut wantaim ol narapela na stap fri long ol hevi samting i pasim yumi long stap amamas, em i bikpela samting.
Planti man i ting as bilong planti hevi bilong ol man long nau em pasin bilong mekim wok long mani samting bilong traim pinisim sampela hevi em bel na tingting bilong man yet i as bilong en. Sampela saveman i tok planti man i ting gutpela samting i no inap kamap, na bel bilong ol i no stap amamas. Na ol i tok tu olsem planti manmeri moa bilong ol kantri i gat planti mani ol i go lukim ol dokta bilong tingting, o ol i traim kisim bel isi na painim as bilong i stap bilong ol long sampela tisa bilong lotu, o liklik lain lotu i bihainim wanpela man, o kain lain olsem. Ol dispela samting i kamapim klia olsem mani kago i no inap helpim man na i stap bilong em i gat as tru bilong en.
Mani i Gat Hap Strong Tasol
Tru, mani i gat strong. Em inap baim gutpela haus, naispela klos, na ol kain kain gutpela samting bilong haus. Na mani inap mekim na ol man i givim biknem long man, daun long em, grisim em, na tu, long rot bilong mani man inap kisim sampela pren i bihainim laik bilong em inap sotpela taim. Em tasol i mak bilong strong bilong mani. Samting tru tru yumi mas i gat na mani i no inap baim—em wanpela pren i laikim yumi tru, bel isi, na wanpela man i mekim gut bel bilong yumi taim yumi laik dai. Na long ol man i laik pas gut wantaim Man bilong wokim yumi, mani i no inap mekim na God i orait long ol.
King Solomon i bin holim ol gutpela samting mani inap baim long taim bilong em, tasol em i luksave olsem pasin bilong givim bel long ol samting bilong skin i no inap mekim na man i stap amamas oltaim. (Saveman 5:12-15) Mani inap lus taim wok bilong beng i bagarap, o strong bilong mani i pinis. Bikpela win na ren inap bagarapim ol haus samting. Insurens inap helpim man long kisim bek sampela samting i lus, tasol i no inap daunim bel hevi man i kisim long ol samting i lus. Strong bilong ol sea samting bilong kampani inap pinis wantu tasol sapos bagarap i kamap long ol wok bisnis. Na maski man i holim gutpela wok mani, kain kain samting inap mekim na wantu wok mani i lus.
Olsem na yumi ken mekim wanem bilong holim stretpela tingting long mani? Mani na ol gutpela samting bilong skin i gat wanem wok stret long i stap bilong yumi? Plis, skelim sampela tok moa long dispela samting na kisim save long olsem wanem yu inap holim samting i dia tumas—em “laip tru.”
[Ol Piksa long pes 4]
Ol mani kago samting i no inap kamapim amamas bilong oltaim