Laip Stori
Jehova i Skulim Mi Kirap Long Taim Mi Liklik Yet
STORI BILONG RICHARD ABRAHAMSON
“God, yu bin skulim mi long taim mi liklik yet na i kam inap long nau, na mi save tokaut yet long ol gutpela gutpela samting yu bin mekim.” Mi laik tokim yupela long as na dispela tok bilong Song 71:17 i bikpela samting long mi.
LONG yia 1924, ol Sumatin Bilong Baibel, em nem bilong ol Witnes Bilong Jehova bipo, i bin toktok wantaim mama bilong mi, Fannie Abrahamson. Long dispela taim mi gat wanpela krismas tasol. Taim ol i wok long skulim Mama long ol tok i tru bilong Baibel, em i save go long ol neiba na tokim ol long ol samting em i lainim, na tu em i skulim mi na bikpela brata na susa bilong mi. Paslain long mi save long rit, em i helpim mi long tingim planti skripsa i stori long ol blesing bilong Kingdom bilong God.
Long 1928 samting, grup bilong mipela ol Sumatin Bilong Baibel long La Grande, provins Oregon, Amerika, em ples mama i bin karim mi na mekim bikpela long mi—i gat ol meri na pikinini tasol long en. Maski mipela i stap longwe, ol wasman raun bipo ol i kolim ol pilgrim, i save kam lukim mipela wanpela o tupela taim long wanpela yia. Ol i mekim ol gutpela tok bilong strongim mipela, na poromanim mipela long autim tok long ol haus, na ol i tingim ol pikinini. Sampela bilong ol dispela gutpela brata em Shield Toutjian, Gene Orrell, na John Booth.
Long 1931 i no gat wanpela long grup bilong mipela inap go long kibung i kamap long Columbus, Ohio, we ol Sumatin Bilong Baibel i kisim nem Witnes Bilong Jehova. Tasol ol kongrigesen em bipo ol i kolim olsem kampani, na ol grup i stap longwe, em ol i no bin go long dispela kibung, ol i bung long mun Ogas bilong pasim tok long orait long kisim dispela nem. Liklik grup bilong mipela long La Grande i mekim olsem. Long 1933 long taim bilong tilim buklet The Crisis, mi redim wanpela tok bilong Baibel na putim long tingting, na em namba wan taim mi wanpela tasol i bin go long ol haus na autim tok.
Long 1930 i go 1939, ol i birua tru long wok bilong mipela. Bilong karim dispela hevi, ol i bungim sampela kongrigesen wantaim, na ol i mekim ol liklik kibung, na ol i mekim bikpela wok autim tok wanpela o tupela taim long wanpela yia. Long ol dispela kibung, ol i skulim mipela long rot bilong autim tok na olsem wanem mipela inap toktok gut wantaim ol polis long pasin rispek taim ol i traim long pasim wok bilong mipela. Planti taim ol i kisim ol Witnes i go long jas o long kot, olsem na mipela i save ritim wanpela pepa (Order of Trial) i stori long ol tok mipela i mas mekim. Dispela i helpim mipela long karim ol hevi bilong pasin birua.
Save Long Tok i Tru Bilong Baibel Taim Mi Liklik Yet
Mi wok long laikim ol tok i tru bilong Baibel na tok promis bilong Baibel long stap oltaim long graun aninit long Kingdom bilong God i stap long heven. Long dispela taim, ol i no strong long ol man husat i no inap wok king wantaim Krais long heven long kisim baptais. (KTH 5:10; 14:1, 3) Tasol ol i tokim mi olsem sapos mi gat strongpela tingting long bel bilong mi long mekim laik bilong Jehova, em bai i gutpela long mi ken kisim baptais. Olsem na mi kisim baptais long Ogas 1933.
Taim mi gat 12-pela krismas, tisa bilong mi i ting mi save mekim gut tok long ai bilong ol man, olsem na em i tokim Mama long stretim rot bilong mi ken kisim sampela skul moa. Mama i ting dispela inap helpim mi long mekim gut moa wok bilong Jehova. Olsem na em i baim skul bilong mi long rot bilong wasim klos inap wanpela yia bilong tisa husat i skulim mi long pasin bilong toktok. Skul mi kisim i bin helpim mi long wok autim tok bilong mi. Taim mi gat 14 krismas, mi kisim sik rumetik fiva, dispela i mekim na mi lusim skul winim wanpela yia.
Long 1939 wanpela man bilong autim tok fultaim nem bilong em Warren Henschel i kam long hap bilong mipela.a Long samting bilong spirit, em i olsem bikbrata bilong mi, em i save kisim mi i go autim tok inap planti aua. Em i helpim mi long kirap mekim painia haptaim. Long dispela taim ol i stretim rot na grup bilong mipela i kamap wanpela kongrigesen. Ol i makim Warren olsem wasman bilong kongrigesen, na ol i makim mi bilong lukautim Stadi Wastaua. Taim Warren i go mekim wok long Betel long hetkota bilong ol Witnes Bilong Jehova long Brooklyn, New York, ol i makim mi i kamap wasman bilong kongrigesen.
Mi Kirap Autim Tok Fultaim
Olsem wasman bilong kongrigesen, i gat planti wok mi mas mekim na dispela i strongim moa laik bilong mi long insait long wok autim tok fultaim, em mi kirap mekim long taim mi gat 17 krismas bihain long mi pinisim namba 3 yia bilong mi long haiskul. Papa i no gat wankain bilip olsem mipela, tasol em i save lukautim gut famili na em i man bilong bihainim gutpela pasin. Em i laik bai mi go long skul koles. Tasol em i tokim mi olsem, sapos mi mekim samting mi laikim, orait mi no ken go long em bilong helpim mi long samting bilong haus na kaikai. Olsem na mi kirap wok painia long Septemba 1, 1940.
Taim mi laik lusim haus, mama i tokim mi long ritim Sindaun 3:5, 6, em i tok: “Yu mas bilip strong long Bikpela. Yu no ken ting save bilong yu yet inap helpim yu. Long olgeta samting yu mekim, yu mas tingting strong long Bikpela na yu mekim, na em bai i soim yu stretpela rot long bihainim.” Na tru tumas, oltaim mi putim laip bilong mi long han bilong Jehova na dispela i bin helpim mi tru.
Bihain liklik, mi bung wantaim Joe na Margaret Hart long mekim wok autim tok long hap not-sentral bilong provins Washington. I gat kain kain samting i stap long dispela hap—hap bilong lukautim ol bulmakau na sipsip, na hap ol Indian bilong Amerika i stap, na i gat planti liklik taun na ples. Long 1941, ol i makim mi long kamap wasman bilong kongrigesen long Wenatchee, Washington.
Long wanpela bilong ol kibung bilong mipela long Walla Walla, Washington, mi mekim wok atendan, na mi tok welkam long ol man i kam insait long haus kibung. Mi lukim wanpela yangpela brata i hat wok long mekim bikmaus i wok gut, tasol nogat. Olsem na mi tokim em long em i ken mekim wok bilong mi na mi mekim wok bilong em. Taim wasman sekit, Albert Hoffman, i kam na i lukim olsem mi bin lusim wok bilong mi, em i smail na long pasin pren em i tokim mi olsem em i bikpela samting long mekim yet asainmen bilong mi i go inap ol i tokim mi long mekim narapela wok. Kirap long dispela taim mi bin tingim dispela tok kaunsel bilong em.
Long Ogas 1941, ol Witnes Bilong Jehova i stretim rot bilong mekim wanpela bikpela kibung long St. Louis, Missouri. Brata na Sista Hart i putim wanpela sel samting i karamapim trak bilong ol na ol i putim ol fom long trak bilong sindaun long en. Mipela nainpela painia i raun inap 2,400 kilomita bilong i go long St. Louis long dispela trak. Em i olsem wanpela wik bilong i go na wanpela wik bilong i kam bek. Long kibung, ol polis i ting inap 115,000 manmeri i kam long kibung. Ating namba bilong ol manmeri i bung i no bikpela olsem, tasol em i winim namba bilong ol Witnes long Amerika, em 65,000 long dispela taim. Dispela kibung i bin strongim gut mipela long samting bilong spirit.
Wok Long Betel Long Brooklyn
Taim mi go bek long Wenatchee, mi kisim wanpela pas i askim mi long go wok long Betel long Brooklyn. Taim mi go kamap long Oktoba 27, 1941, ol i kisim mi go long ofis bilong Nathan H. Knorr, em i lukautim faktori. Em i stori gut long mi long Betel em i wanem kain ples na em i tok pasin bilong stap klostu long Jehova em i bikpela samting long stap na mekim gut wok long dispela hap. Bihain ol i kisim mi go long dipatmen bilong salim ol buk samting i go na ol i givim mi wok bilong taitim ol katon buk bilong salim long sip.
Long Janueri 8, 1942, Joseph Rutherford, em i bin go pas long wok bilong ol Witnes Bilong Jehova long olgeta hap, i dai. Faipela de bihain ol dairekta bilong Sosaiti i makim Brata Knorr long kisim ples bilong em. Taim W. E. Van Amburgh, em i mekim wok seketeri bilong lukautim mani inap longtaim, i toksave long famili Betel long dispela samting, em i tok: “Mi inap tingim taim C. T. Russell i dai [long 1916] na J. F. Rutherford i kisim ples bilong em. Bikpela i wok yet long stiaim na mekim wok bilong Em i go bikpela. Nau, mi tingim dispela wok bai go bikpela taim Nathan H. Knorr i stap olsem presiden, long wanem, dispela em wok bilong Bikpela na i no wok bilong man.”
Long Februeri 1942, ol i toksave olsem wanpela skul (Advanced Course in Theocratic Ministry) bai kirap. Dispela skul em bilong skulim ol lain i stap long Betel long kisim pasin bilong stadi long Baibel, stretim na redim gut ol tok ol i laik mekim, na pasin bilong mekim gut tok. Mi bin kisim skul long pasin bilong toktok long ai bilong ol man, olsem na mi inap mekim gut hariap dispela skul.
I no longtaim, ol i makim mi long wok long Dipatmen Bilong Wok Autim Tok, em ol i lukautim wok autim tok bilong ol Witnes long Amerika. Bihain long dispela yia, ol i pasim tok long mekim gen wanpela wok we ol wasman i ken raun lukim ol kongrigesen bilong ol Witnes. Bihain, ol dispela wasman raun, em ol i kolim ol olsem wokman bilong ol brata, nau ol i kisim nem wasman sekit. Long 1942, ol i kamapim wanpela skul long Betel bilong skulim ol brata long mekim dispela kain wok, na mi wanpela bilong ol lain i kisim dispela kain skul. Mi tingim moa yet tok bilong Brata Knorr em wanpela bilong ol tisa i skulim mipela, em i kamapim strong dispela tok long mipela olsem: “No ken traim long amamasim ol man. Bai yu no inap amamasim wanpela man. Amamasim Jehova, na bai yu amamasim olgeta lain i laikim Jehova.”
Ol i kirapim wok bilong wasman raun long Oktoba 1942. Mipela sampela i wok long Betel i insait long dispela wok long sampela wiken, na mipela i go lukim ol kongrigesen em ol i stap klostu long New York City na i no abrusim 400 kilomita. Mipela i skelim gen ol ripot bilong wok autim tok bilong kongrigesen na hamas man i kam long miting, na toktok wantaim ol brata i gat wok insait long kongrigesen, na mipela i mekim wanpela o tupela tok, na autim tok wantaim kongrigesen.
Long 1944, mi wanpela bilong ol lain long Dipatmen Bilong Wok Autim Tok em ol i salim long mekim wok wasman raun inap sikspela mun, na mi lukim ol kongrigesen long Delaware, Maryland, Pennsylvania, na Virginia. Bihain, inap sampela mun, mi lukim ol kongrigesen long Connecticut, Massachusetts, na ailan Rhode. Taim mi go bek long Betel, mi wok haptaim long ofis bilong Brata Knorr na seketeri bilong em Milton Henschel, na long dispela hap mi kisim save long wok bilong yumi long olgeta hap bilong graun. Na tu, mi wok haptaim long ofis bilong lukautim mani aninit long lukaut bilong W. E. Van Amburgh na helpim bilong em, Grant Suiter. Long 1946, ol i makim mi long lukautim planti narapela ofis long Betel.
Bikpela Senis i Kamap Long Laip Bilong Mi
Taim mi bin raun lukim ol kongrigesen long 1945, mi kisim save long Julia Charnauskas long Providence, ailan Rhode. Long Jun 1947, mitupela i tingting long marit. Mi laikim tru wok bilong Betel, tasol long dispela taim, ol i no bin stretim rot bilong kisim poroman marit i kam wok long Betel. Olsem na long Janueri 1948, mi lusim Betel, na mitupela Julia (Julie) i marit. Mi kisim wok haptaim long wanpela stua long Providence, na mitupela i kirap mekim wok painia.
Long Septemba 1949, ol i singautim mi long mekim wok sekit long hap not-wes bilong Wisconsin. Em i wanpela bikpela senis long i stap bilong mi na Julie long autim tok long ol liklik taun na ol hap we ol i lukautim ol bulmakau. Taim bilong kol i save stap longpela taim, na inap planti wik ples i kol tru—inap olsem 20 digri daunbilo long mak Selsias na i gat planti sno. Mipela i no gat ka. Tasol oltaim i gat man i save kisim mipela long ka bilong em i go long narapela kongrigesen.
Liklik taim bihain long mi kirap mekim wok sekit, mipela i mekim wanpela kibung sekit. Mi tingim bek taim mi go na sekim sekim olgeta wok ol brata i mekim na dispela i mekim sampela i pret liklik. Olsem na long gutpela pasin wasman distrik, Nicholas Kovalak, i tokim mi olsem ol asples i save long lukautim ol samting long pasin ol yet i save long en na mi no gat wok long stretim ol liklik liklik samting. Kirap long dispela taim, dispela tok i bin helpim mi long taim mi mekim planti ol asainmen bilong mi.
Long 1950, ol i givim mi wanpela asainmen i bilong sotpela taim—long lukautim wok bilong painim ples slip bilong ol man i kam long kibung. Em namba wan bilong ol planti bikpela kibung bilong mipela long Yankee Stediam long New York City. Mipela i bin amamas long dispela kibung long kirap i go inap long pinis bilong en, wantaim ol man i kam long kibung em ol i bilong 67 narapela kantri na inap 123,707 i bung! Bihain long kibung mi na Julie i mekim gen wok sekit. Mipela i amamas long dispela wok. Tasol mipela i pilim olsem mipela i mas redi long mekim olgeta kain wok fultaim. Olsem na long olgeta yia, mipela i putim aplikesen bilong wok long Betel na wok misineri. Long 1952, mipela i amamas long kisim pas i singautim mipela long go long namba 20 klas bilong Wastaua Baibel Skul Bilong Gileat, na mipela i kisim skul bilong mekim wok misineri.
Mekim Wok Long Narapela Kantri
Taim mipela i greduet long 1953, mipela i kisim asainmen bilong i go long Briten, we mi mekim wok wasman distrik long hap saut bilong Inglan. Mi na Julie i amamas tru long mekim dispela wok inap sampela mun, na bihain mipela i kirap nogut long kisim asainmen bilong i go long Denmak. I gat wok bilong lukautim brens-ofis long Denmak. Mi bin kisim skul long kain wok olsem long Brooklyn na mi stap long Inglan em klostu long Denmak, olsem na ol i salim mi i go helpim. Mipela i kisim sip i go long Netelan, na long dispela hap mipela i kisim tren i go long Copenhagen, Denmak. Mipela i go kamap long Ogas 9, 1954.
Wanpela hevi mipela i mas wok long stretim em sampela brata i holim ol bikpela wok ol i no bihainim ol tok i kam long hetkota long Brooklyn. Na tu, tripela bilong ol 4-pela brata husat i tanim ol tok bilong ol buk na nius bilong tok Inglis i go long tok ples Denmak, i lusim Betel na bihain ol i no bung moa wantaim ol Witnes Bilong Jehova. Tasol Jehova i harim ol beten bilong mipela. Tupela painia Jørgen na Anna Larsen, em ol i bin mekim sampela wok bilong tanim tok haptaim, i redi long mekim wok fultaim. Olsem na wok bilong tanim tok bilong ol nius long tok ples Denmak i go het yet na mipela i no lus long kisim wanpela nius. Brata na Sista Larsen i wok yet long Betel long Denmak, na Jørgen i stap olsem kodineta bilong Komiti Bilong Brens.
Wanpela samting i strongim mipela tru long ol dispela yia, em Brata Knorr i save kam lukim mipela long olgeta taim. Em i save lusim taim bilong sindaun na toktok wantaim mipela wan wan, na stori long sampela ekspiriens bilong helpim mipela long rot bilong stretim ol hevi. Long taim em i kam lukim mipela long 1955, ol i pasim tok long wokim wanpela nupela brens i gat masin bilong prinim ol magasin bilong Denmak. Ol i baim graun long hap not bilong Copenhagen, na long 1957, mipela i go long nupela haus ol i wokim. Harry Johnson, em wantaim meri bilong em, Karin, i bin greduet long namba 26 klas bilong Gileat na ol i kam long Denmak, em i bin helpim long mekim dispela masin i wok.
Wok bilong stretim ol bikpela kibung long Denmak i kamap gutpela moa, na ol save mi bin kisim taim mi wok long ol kibung long Amerika i helpim mi tru. Long 1961 kibung intenesenel bilong mipela long Copenhagen, ol manmeri bilong 30 kantri i kam. Namba bilong ol manmeri i bung em inap 33,513. Long 1969, mipela i mekim bikpela kibung winim ol narapela kibung mipela i bin mekim long Skandinevia, namba bilong ol manmeri i bung em inap olsem 42,073!
Long 1963, ol i singautim mi long go long namba 38 klas bilong Skul Gileat. Dispela skul ol i bin stretim bilong i stap inap 10-pela mun bilong skulim mipela long wok bilong brens. Mi amamas long stap gen wantaim famili Betel bilong Brooklyn na kisim sampela helpim long ol ekspiriens bilong ol lain husat i bin mekim wok planti yia bilong lukautim wok bilong hetkota.
Bihain long dispela skul, mi go bek long Denmak, long lukautim ol wok long hap. Na tu, mi mekim wok olsem wanpela wasman son, mi raun lukim ol brens long hap wes na not bilong Yurop long strongim na helpim ol brata long mekim ol wok bilong ol. I no longtaim i go pinis mi bin mekim dispela wok long Wes Afrika na long Karibian.
Long 1978 samting, ol brata long Denmak i wok long painim wanpela hap we ol inap wokim wanpela bikpela haus bilong mekim wok bilong tanim tok na wok bilong prinim ol nius i go bikpela. Wanpela gutpela hap graun i stap longwe inap 60 kilomita long hap wes bilong Copenhagen. Mi wok wantaim ol narapela long wokim plen na piksa bilong dispela nupela haus, na mi na Julie i tingting long i stap wantaim famili Betel long dispela nupela haus. Tasol ol samting i no kamap olsem mipela i bin ting.
Go Bek Long Brooklyn
Long Novemba 1980, ol i singautim mi na Julie long go mekim wok long Betel long Brooklyn, na mipela i kamap long Janueri 1981. Long dispela taim mitupela i gat 58 krismas samting, mitupela i bin mekim wok planti yia wantaim ol gutpela brata sista long Denmak, na em i hatwok long mipela long go bek long Amerika. Tasol mipela i no tingting long stap long ples mipela i laikim—mipela i putim tingting long nupela asainmen bilong mipela na ol samting em bai kamapim.
Mipela i kamap long Brooklyn na i stap. Ol i makim Julie long mekim wok akaun, em wankain wok em i bin mekim long Denmak. Ol i makim mi long wok long Dipatmen Bilong Raitim Tok bilong helpim long stretim sediul bilong wokim ol nius bilong yumi. Long 1982 samting em wanpela taim bilong senis long ol wok bilong mipela long Brooklyn, mipela i kirap yusim ol kompiuta na ol nupela masin bilong prinim hariap ol buk na mipela i no mekim wok moa long taipraita samting. Mi no gat save long kompiuta, tasol mi gat sampela save long wok bilong oganaisesen, na pasin bilong wok wantaim ol manmeri.
Bihain liklik, i bin i gat wok bilong stretim Dipatmen Bilong Wokim Piksa, long wanem, nau bai mipela i prinim ol nius long kala kala na mekim wok long ol. Maski mi no gat save long droim piksa, tasol mi inap helpim long stretim ol wok. Mi amamas long lukautim dispela dipatmen inap 9-pela yia.
Long 1992, ol i makim mi bilong helpim wok bilong Komiti Bilong Wokim Ol Buk Samting bilong Gavening Bodi na bihain mi wok long ofis bilong lukautim mani. Long dispela hap mi wok yet long helpim wok bilong lukautim mani bilong ol Witnes Bilong Jehova.
Mekim Yet Wok Kirap Long Taim Mi Yangpela
Kirap long taim mi yangpela na long 70 yia bilong mi long mekim wok bilong Jehova, Jehova i bin mekim pasin isi long mi na skulim mi long rot bilong tok bilong em long Baibel na ol gutpela brata i stap long gutpela oganaisesen bilong em. Mi amamas long mekim wok autim tok fultaim winim 63 yia, na 55 yia samting bilong ol dispela yia wantaim gutpela meri bilong mi, Julie. Tru tumas, Jehova i bin blesim mi tru.
Long 1940 taim mi lusim papamama bilong mekim wok painia, papa i bin tok bilas long wok mi laik mekim na i tok: “Pikinini, taim yu lusim haus na i go bilong mekim dispela wok, yu no ken ting olsem yu ken kam bek long mi bilong kisim sampela helpim. Nogat.” Long ol dispela yia, mi no gat wok long mekim olsem. Jehova i bin givim ol samting mi mas i gat, planti taim long rot bilong ol gutpela wanbilip Kristen. Bihain, papa i rispektim wok bilong yumi, na em i kisim sampela save long tok i tru bilong Baibel paslain long em i dai long 1972. Mama, em i bilip na wet long kisim laip long heven, em i stap gut na mekim yet wok bilong Jehova i go inap em i dai long 1985, taim em i gat 102 krismas.
Maski sampela hevi inap kamap long wok autim tok, mi na Julie i no bin tingting long lusim asainmen bilong mipela. Oltaim Jehova i strongim mipela long mekim yet wok. Taim papamama bilong mi i wok long go lapun na ol i mas kisim helpim, susa bilong mi, Victoria Marlin, i tok em bai lukautim ol. Mipela i pilim tru dispela gutpela helpim bilong em, dispela i mekim na mipela inap mekim yet wok bilong autim tok fultaim.
Julie i bin sapotim mi long olgeta asainmen bilong mipela, em i tingim dispela wok em i mekim i bilong truim dediket bilong em yet long Jehova. Na maski mi gat 80 krismas nau na helt bilong mi i no gutpela, mi pilim olsem Jehova i bin blesim mi tru. Tok bilong man bilong raitim song i strongim mi tru, em i bin tokaut olsem God i bin skulim em kirap long taim em i liklik yet, na bihain em i tok: ‘Nau mi lapun pinis, tasol God, yu no ken lusim mi. Bai mi autim tok bilong bikpela strong bilong yu long ol lain manmeri i kamap bihain.’—Song 71:17, 18.
[Futnot]
a Warren em i bikbrata bilong Milton Henschel, Milton i bin mekim wok inap planti yia olsem wanpela memba bilong Gavening Bodi bilong ol Witnes Bilong Jehova.
[Piksa long pes 20]
Wantaim Mama long 1940, taim mi kirap mekim wok painia
[Piksa long pes 21]
Wantaim ol wanwok painia, Joe na Margaret Hart
[Piksa long pes 23]
Long de mitupela i marit long Janueri 1948
[Piksa long pes 23]
Long 1953, wantaim ol wanskul long Gileat. Kirap long han kais i go long han sut: Don na Virginia Ward, Geertruida Stegenga, Julie, na mi
[Piksa long pes 23]
Wantaim Frederick W. Franz na Nathan H. Knorr long Copenhagen, Denmak, long 1961
[Piksa long pes 25]
Wantaim Julie long nau