Ol Gutpela Tok Bilong Mekim Bikpela Long Ol Pikinini

RUTH i toktok long namba wan taim em i gat bel olsem: “Mi gat 19 krismas na mi stap longwe long ol famili bilong mi, na mi no redi.” Ruth, em wanpela pikinini tasol long famili bilong em, na em i no bin tingting tumas long wok bilong mama. Em bai kisim we gutpela tok bilong helpim em long mekim bikpela long pikinini?

Tasol Jan i gat tupela pikinini i bikpela pinis, em i tok: “Pastaim mi bilip tru olsem mi inap long mekim gut wok bilong mekim bikpela long pikinini. Tasol i no longtaim na mi luksave olsem mi no gat save long mekim gut dispela wok.” Maski pastaim ol papamama i no save long gutpela rot bilong mekim bikpela long pikinini o bihain ol i paul long rot ol i bihainim, ol inap kisim we tok bilong helpim ol long mekim bikpela long ol pikinini bilong ol?

Long nau TV na redio i kamapim planti tok bilong helpim ol papamama long mekim bikpela long ol pikinini. Tasol ating yu laik save, ol samting TV na redio i kamapim i gutpela bilong helpim ol o nogat. I gat as na yu mas was gut. Yu save husat tru i wok long kamapim ol tok long Intenet? Olsem wanem? Ol i bin mekim gut wok bilong ol long mekim bikpela long ol pikinini bilong ol yet? Ating yu laik was gut long ol samting i painim famili bilong yu, a? Olsem stori i kamap paslain long dispela i kamapim, sampela taim tok bilong ol saveman i no bin helpim ol papamama. Olsem na yu ken painim we tok bilong helpim yu?

God Jehova, em i As bilong famili, na em i nambawan Man bilong givim tok bilong mekim bikpela long ol pikinini. (Efesus 3:15) Em tasol i gat save long dispela samting. Long Baibel em i kamapim gutpela tok bilong helpim man. (Song 32:8; Aisaia 48:​17, 18) Tasol em wok bilong yumi long bihainim ol dispela tok.

Ol i bin askim sampela papamama long stori long ol samting ol yet i bin lainim taim ol i skulim ol pikinini bilong ol long gutpela pasin na long daun long God. Ol i tok ol inap mekim gut dispela wok, long wanem, ol i bihainim ol stiatok bilong Baibel. Ol i luksave olsem tok bilong Baibel i gutpela long nau wankain olsem long taim ol i bin raitim Baibel long bipo.

Lusim Haptaim Long Stap Wantaim Ol

Taim ol i askim Catherine, em wanpela meri i gat tupela pikinini, wanem tok i bin helpim em, em i kolim tok bilong Lo 6:7. Dispela skripsa i tok: “Yupela i mas lainim ol pikinini bilong yupela long ol dispela lo. Na tokim ol long taim yupela i stap long haus na long taim yupela i wokabaut long rot, na long taim yupela i malolo na long taim yupela i wok.” Catherine i luksave olsem bilong bihainim dispela tok, em i mas lusim haptaim bilong i stap wantaim ol pikinini bilong em.

Ating yu bai ting olsem, ‘I hatwok long mekim olsem.’ Long ol famili we papa na mama wantaim i mas mekim wok mani bilong lukautim famili, olsem wanem ol inap lusim haptaim moa wantaim ol pikinini bilong ol? Torlief, em pikinini man bilong em i gat ol pikinini bilong em yet, em i tok olsem pasin bilong bihainim ol tok bilong Buk Lo i bikpela samting. Kisim ol pikinini bilong yu i go wantaim yu long wanem wanem hap yu go long en, na nau rot bai op long yu ken toktok wantaim ol. Torlief i tok: “Mi na pikinini man bilong mi i mekim ol wok bilong haus wantaim. Mipela famili olgeta i raun wantaim. Na mipela i kaikai wantaim.” Dispela i mekim na Torlief i tok, “oltaim pikinini man bilong mipela i save pilim olsem em inap long toktok wantaim mipela.”

Tasol olsem wanem sapos papamama na ol pikinini i no toktok gut wantaim? Dispela samting inap kamap taim ol pikinini i wok long kamap bikpela. Long kain taim olsem, papamama i mas lusim bikpela haptaim moa long i stap wantaim ol pikinini. Ken, em man bilong Catherine, em i tingim taim pikinini meri bilong ol i yangpela na i komplein olsem Ken i no putim yau taim em i toktok. Dispela em wanpela samting planti yangpela i save komplein long en. Orait Ken i mekim wanem? Ken i tok: “Mi kirap lusim sampela haptaim moa long i stap wantaim em, na toktok wantaim em long ol tingting, laik, na ol samting em i tingting planti long en. Dispela i bin kamapim gutpela samting.” (Sindaun 20:5) Ken i ting olsem dispela pasin em i bihainim i wok gut, long wanem, em pasin bilong mipela famili long toktok gut wantaim. Em i tok: “Mi na pikinini meri bilong mi i pas gut wantaim, olsem na em i pilim olsem i no hatwok long toktok wantaim mi.”

Long wanpela wok painimaut, ol i kisim save olsem planti pikinini, winim ol papamama, i tok olsem ol papamama na ol pikinini i no save lusim bikpela haptaim tumas long i stap wantaim. Olsem na i gutpela long bihainim tok bilong Baibel na lusim bikpela haptaim long i stap wantaim ol pikinini bilong yu​—long taim yupela i malolo na long taim yupela i wok, long taim yupela i stap long haus na long taim yupela i raun, long moning taim yupela i kirap na long nait paslain long yupela i slip. Sapos inap, kisim ol pikinini i go wantaim yu long wanem wanem hap yu go long en. Olsem Lo 6:7 i kamapim, ol i no ken larim narapela samting i kisim ples bilong haptaim em yu mas lusim bilong i stap wantaim ol pikinini bilong yu.

Skulim Ol Long Ol Stretpela Pasin

Mario, wanpela papa bilong tupela pikinini, em tu i tok: “Yu mas laikim tru ol pikinini bilong yu, na ritim ol buk long ol.” Tru yu mas kirapim pikinini long wokim tingting bilong em, tasol i no dispela samting tasol, nogat. Yu mas skulim ol tu long skelim wanem pasin i stret na wanem pasin i no stret long mekim. Mario i tok moa: “Stadi wantaim ol long Baibel.”

Dispela i as na Baibel i tokim ol papamama olsem: “Yupela i no ken bagarapim tingting bilong ol pikinini bilong yupela na mekim ol i belhat long yupela. Nogat. Yupela i mas mekim gutpela pasin long ai bilong Bikpela, na stretim gut ol pikinini bilong yupela na skulim ol long tok bilong Bikpela.” (Efesus 6:4) Long planti famili long nau, ol papamama i no skulim ol pikinini long bihainim stretpela pasin. Sampela man i ting taim ol pikinini i go bikpela, orait nau ol yet i ken makim wanem pasin ol i laik bihainim. Olsem wanem? Yu ting dispela i gutpela? Yumi save olsem taim ol pikinini i liklik yumi mas givim gutpela kaikai long ol na bai skin bilong ol i kamap gutpela na ol i no gat sik, na olsem tasol, ol pikinini i mas kisim gutpela tok bilong stiaim bel na tingting bilong ol. Sapos yu no skulim ol pikinini bilong yu long stretpela lo long haus, ol bai kisim tingting bilong ol wanskul na tisa o long TV samting.

Baibel inap helpim ol papamama long skulim ol pikinini bilong ol long save long wanem samting i stret na wanem samting i no stret. (2 Timoti 3:​16, 17) Jeff, em wanpela strongpela elda Kristen husat i bin mekim bikpela long tupela pikinini, em i tok i gutpela long mekim wok long Baibel bilong skulim ol pikinini long ol stretpela pasin. Em i tok: “Taim papamama i mekim wok long Baibel, dispela i helpim ol pikinini long kisim tingting bilong Man Bilong Wokim olgeta samting, na i no tingting bilong papamama tasol. Mipela i luksave olsem Baibel i save mekim bikpela samting long tingting na bel bilong ol. Taim mipela i laik stretim wanpela pikinini long pasin i no stret em i mekim o tingting kranki bilong em, mipela i bin lusim haptaim long painim wanpela skripsa i stret long em. Orait long taim mipela tasol i stap wantaim pikinini, mipela i save tokim em long ritim dispela skripsa. Planti taim em i save krai. Mipela i save kirap nogut. Baibel i gat strong moa, winim ol tok bilong mipela yet na ol samting mipela inap mekim.”

Hibru 4:12 i tok: “Tok bilong God em i gat laip, na em i wok strong i stap. . . . Em i save gut tru long olgeta tingting na laik bilong bel bilong yumi.” Olsem na ol tok bilong Baibel i no kamapim tasol tingting bilong ol man i bin raitim Baibel na ol samting i bin painim ol, nogat. Baibel i kamapim tingting bilong God long ol samting bilong stretpela pasin. Dispela i mekim na ol tok bilong Baibel i narapela kain long ol narapela buk. Taim yu mekim wok long Baibel bilong skulim ol pikinini bilong yu, yu helpim ol long kisim tingting bilong God long ol samting. Skul yu givim ol bai i gat strong, na yu inap long putim tok i go daun long bel bilong ol.

Catherine, em pastaim yumi stori long em, i wanbel long dispela tok. Em i tok: “Taim i gat bikpela hevi, mipela i wok strong moa long bihainim ol stiatok bilong Baibel​—na dispela i helpim tru ol pikinini!” Olsem wanem? Yu inap mekim bikpela wok moa long Baibel bilong skulim ol pikinini long save long wanem samting i stret na wanem samting i no stret?

Isi Long Ol

Aposel Pol i stori long narapela gutpela stiatok em papamama i ken mekim wok long en bilong mekim bikpela long ol pikinini. Em i tokim ol Kristen: “Yupela i mas isi isi long olgeta man na larim ol i lukim dispela gutpela pasin bilong yupela.” (Filipai 4:5) Dispela i makim olsem ol pikinini i mas lukim olsem yumi save mekim pasin isi long ol narapela. Na tingim, dispela pasin isi bilong yumi i kamapim klia olsem yumi bihainim “gutpela tingting na save i kam long God.”​—Jems 3:17.

Olsem wanem pasin isi i insait long wok bilong skulim ol pikinini? Tru, yumi save mekim olgeta samting yumi inap mekim bilong helpim ol, tasol yumi no bosim olgeta samting ol i mekim. Olsem: Mario, em yumi stori long em long pastaim, em i wanpela Witnes Bilong Jehova, na em i tok: “Mipela i save toktok wantaim ol pikinini long baptais, mekim wok autim tok fultaim, na long putim ol mak long mekim ol narapela wok bilong God. Tasol mipela i tokaut stret long ol olsem samting ol i laik mekim em samting ol yet i mas makim.” Wanem samting i kamap? Nau tupela pikinini bilong ol i mekim wok autim tok fultaim.

Long Kolosi 3:21 Baibel i mekim tok lukaut long ol papa: “Yupela i no ken mekim ol pikinini bilong yupela i kros.” Catherine i save laikim tok bilong dispela skripsa. Taim pasin isi bilong papa o mama i no strong moa, ol inap long belhat long pikinini. Tasol em i tok, “no ken subim pikinini bilong yu long mekim olgeta samting em yu yet i save mekim.” Catherine tu i wanpela Witnes Bilong Jehova, na em i tok moa: “Mekim wok bilong Jehova i kamap olsem samting bilong amamas long en.”

Jeff, em pastaim yumi stori long em, em i tok: “Taim ol pikinini bilong mipela i go bikpela, wanpela gutpela pren bilong mipela i tokim mipela olsem em i luksave olsem planti taim em i bin tok nogat long ol samting ol pikinini bilong em i askim em long mekim. Dispela i mekim na ol pikinini bilong em i no amamas. Bilong abrusim dispela pasin, em i tok olsem i gutpela sapos mipela i painim rot bilong tok orait long ol samting ol pikinini i askim mipela long en.”

Jeff i tok: “Mipela i pilim olsem dispela tok i gutpela. Mipela i kirap painim rot bilong ol pikinini bilong mipela i ken mekim ol samting wantaim ol narapela, em ol samting mipela i orait long en. Olsem na mipela i save tokim ol: ‘Yu save olsem dispela ol lain i mekim ol dispela samting? I gutpela yu tu i go long dispela bung?’ O sapos ol pikinini i askim mipela long kisim ol i go long sampela hap, mipela i save go maski skin bilong mipela i les. Mipela i mekim olsem bambai mipela i ken orait long ol long samting ol i laik mekim.” Long dispela rot mipela i isi long ol​—mipela i tingim ol, larim ol, tasol taim mipela i mekim olsem, mipela i no lusim ol stiatok bilong Baibel.

Kisim Helpim i Kam Long Baibel

Planti bilong ol dispela lain yumi stori long ol, nau ol i gat ol tumbuna pikinini bilong ol yet. Ol i save amamas long lukim ol dispela stiatok bilong Baibel i helpim ol pikinini bilong ol long mekim gut wok bilong ol olsem papa o mama. Olsem wanem tok bilong Baibel inap helpim yu yet?

Taim Ruth, pastaim yumi stori long em, i kamap wanpela mama, sampela taim em na man bilong em i pilim olsem i no gat wanpela samting bilong helpim ol. Tasol i no olsem. Tupela i gat helpim long rot bilong tok bilong God long Baibel. Ol Witnes Bilong Jehova i bin wokim planti buk bilong Baibel em ol inap helpim ol papamama. Ol dispela buk em, Kisim Skul Long Bikpela Tisa, Baibel Stori Buk Bilong Mi, Sampela Askim Bilong Ol Yangpela​—Ol Gutpela Bekim, na Nambawan Man Tru i Winim Olgeta Narapela Man. Torlief, em man bilong Ruth, em i tok: “Long nau i gat planti buk bilong Baibel bilong helpim papamama. Sapos ol i mekim wok long ol dispela buk, ol bai kisim gutpela helpim long mekim bikpela long ol pikinini bilong ol.”

[Box/​Picture on page 5]

OL SAVEMAN i Tok Wanem . . . BAIBEL i Tok Wanem

Long Pasin Laikim:

Long buk The Psychological Care of Infant and Child (1928), saveman John Broadus Watson i tokim ol papamama: “No ken holimpas na kis” long ol pikinini bilong yupela. “No ken larim ol i sindaun long lek bilong yupela.” Tasol i no longtaim i go pinis tupela savemeri Vera Lane na Dorothy Molyneaux i tok long magasin Our Children (Mas 1999), olsem: “Ol wok painimaut ol i mekim i soim olsem sapos ol papamama i no holim ol liklik pikinini na soim olsem ol i laikim ol, dispela inap mekim na ol pikinini i no kamap gut.”

Tasol God i no olsem. Aisaia 66:12 i stori long God i laikim lain bilong em, olsem ol gutpela mama i save laikim tru ol pikinini bilong ol. Na i wankain long Jisas tu, taim ol disaipel bilong em i laik pasim ol manmeri long bringim ol pikinini i go long em, em i stretim ol disaipel na i tok: “Yupela larim ol pikinini i kam long mi. Yupela i no ken pasim ol.” Na ‘em i holim ol pikinini long han bilong em na askim God long mekim gut long ol.’​—Mak 10:​14, 16.

Long Skulim Ol Long Stretpela Pasin:

Long 1969, long New York Times Magazine, saveman Bruno Bettelheim i tok pikinini “i gat rait long wokim tingting bilong em yet long ol samting, na save em yet i bin kisim long ol samting i painim em i mas stiaim em na i no save bilong papamama.” Tasol klostu 30 yia bihain, Dokta Robert Coles, em man i bin raitim buk The Moral Intelligence of Children (1997), i tok: “Ol pikinini i mas pilim olsem i stap bilong ol i gat as bilong en, na i mas i gat samting bilong stiaim ol, na ol i mas i gat ol lo” em ol papamama bilong ol na ol narapela man i bikpela pinis i orait long en.

Sindaun 22:6 i tokim ol papamama: “Skulim pikinini bilong yu long bihainim gutpela pasin, na em bai i wokabaut long dispela rot inap long em i lapun tru.” Tok Hibru ol i tanim olsem “skulim” inap makim tu “kirap” na long dispela ves em i makim kirap bilong wok bilong skulim pikinini taim em i bebi yet. Olsem na Baibel i kirapim ol papamama long kirap skulim ol pikinini bilong ol long ol stretpela pasin long taim ol i bebi yet. (2 Timoti 3:​14, 15) Ol samting ol i lainim taim ol i liklik yet, dispela bai stap wantaim ol long bihain tu.

Long Pasin Bilong Stretim Ol:

Long buk The Strong-Willed Child (1978), saveman James Dobson i tok: “Taim papa o mama i laikim tumas pikinini i givim kanda long pikinini, dispela em i wanpela gutpela rot bilong skulim pikinini na helpim em long lusim pasin kranki bilong em.” Tasol long wanpela stori em i bin kisim long buk Baby and Child Care (1998), Saveman Benjamin Spock i tok: “Pasin bilong stikim pikinini i skulim pikinini olsem man i bikpela pinis em i gat strong long mekim wanem samting em i laik mekim, maski dispela i stret o nogat.”

Long samting bilong stretim pikinini, Baibel i tok: “Sapos yu stretim pikinini na givim kanda long em, orait em bai i kisim gutpela tingting na save.” (Sindaun 29:15) Tasol i no olsem yu mas givim kanda long olgeta pikinini. Sindaun 17:10 i tok: “Sapos yu laik stretim man i gat gutpela tingting, bai yu tokim em wanpela taim tasol na bai em i kisim bikpela save. Tasol sapos yu laik stretim man i no gat gutpela tingting, bai yu inap stikim em 100 taim, na em bai i no senisim pasin bilong en.”

[Piksa]

Mekim wok long Baibel long putim tok i go daun long bel bilong pikinini

[Piksa long pes 7]

Ol papamama i gat savepasin ol bai stretim rot bilong ol amamas bilong ol pikinini bilong ol