Harim Tok Em Maus Bilong Bel i Kamapim
“Ol arapela lain ol i no gat lo [bilong God], tasol long tingting bilong ol yet sampela bilong ol i save bihainim pasin bilong lo.”—ROM 2:14.
1, 2. (a) Sampela i bin mekim wanem bilong helpim ol arapela? (b) Baibel i stori long husat i bin mekim wok bilong helpim ol arapela?
PLANTI taim yumi save harim stori bilong ol man i helpim ol arapela long abrusim bagarap. Planti taim ol dispela man i redi long helpim narapela maski ol yet inap kisim bagarap. Sampela man bai apim nem bilong ol kain man olsem. Tasol wanpela man husat i bin helpim narapela man maski em yet inap kisim bagarap, em i tok: “Yumi mas mekim samting i stret. Mi laik helpim dispela man olsem na mi mekim. Mi no mekim olsem bilong kisim biknem o namba.”
2 Ating yu save long wanpela husat i bin helpim ol arapela maski em yet inap kisim bagarap. Planti i bin mekim olsem long taim bilong Wol Woa 2, ol i bin haitim ol man bilong narapela kantri na bai ol i no ken kisim bagarap, em ol man ol i no save long ol. Tingim tu samting i bin painim Pol na 275 man em sip ol i stap long en i bagarap long Malta klostu long Sisili. Ol asples i helpim ol dispela man na “mekim gutpela pasin” long ol, maski ol i no save long ol. (Aposel 27:27–28:2) Tingim wanpela yangpela meri Israel—maski em yet i no inap kisim bagarap—em i bin helpim wanpela man bilong Siria, em lain i bin kisim em i go kalabus. (2 King 5:1-4) Na tingim tok piksa bilong Jisas long wanpela gutpela man Samaria. Wanpela pris na wanpela Livai i no helpim wanpela wantok bilong tupela, em i bin kisim bagarap na klostu em i laik dai. Tasol wanpela man Samaria i mekim bikpela samting bilong helpim dispela man i kisim bagarap. Insait long planti handet yia nau ol manmeri bilong kain kain ples ol i save pilim tru dispela tok piksa.—Luk 10:29-37.
3, 4. Olsem wanem pasin bilong man long helpim narapela i daunim tingting bilong evolusen?
3 Tru, yumi stap long taim bilong “planti hevi nogut tru” we planti man i gat pasin bilong “pait na bagarapim ol man” na “birua long olgeta gutpela pasin.” (2 Timoti 3:1-3) Tasol yumi bin lukim sampela man i bin mekim gutpela pasin long ol narapela, ating kain samting olsem i bin painim yumi yet tu, a? Planti man i save helpim ol narapela maski ol yet inap kisim bagarap, olsem na yumi ken ting olsem dispela pasin em i pasin bilong yumi man.
4 Ol man i redi long helpim ol narapela maski ol yet inap kisim bagarap, dispela pasin i stap long ol man, maski ol i bilong wanem wanem lain na skin. Dispela pasin bilong man long helpim narapela i daunim wanpela tingting planti man i gat em ol i ting olsem ol man i bin kamap long rot bilong evolusen. Wanpela saveman nem bilong em Francis S. Collins, em i go pas long wok em gavman bilong Amerika i mekim long skelim DNA bilong ol man, na em i tok: “Pasin bilong ol man long helpim ol arapela na i no tingim ol yet tasol, dispela em wanpela samting ol man i bilip long evolusen i no inap kamapim as bilong en. Ol i ting olsem bilong ol wan wan jin i ken i stap laip na wok long kamap planti ol i mas mekim wok long lukautim ol yet tasol. . . . Olsem na ol man i bilip long evolusen i no save dispela pasin bilong man long helpim narapela i kam long we.” Na em i tok moa: “Sampela manmeri i redi long helpim ol arapela em ol i no save long ol na ol i no gat wankain laik olsem bilong ol. . . Olsem na dispela tingting bilong evolusen i no sapotim dispela pasin we ol man i redi long helpim ol arapela.”
“Maus Bilong Bel”
5. Planti taim ol man i save mekim wanem?
5 Saveman Collins i stori long pasin bilong man long helpim narapela na i tok: “Maus bilong bel i save kirapim yumi long helpim ol arapela maski yumi yet i no inap kisim wanpela samting long dispela pasin yumi mekim.” Em i stori long “maus bilong bel” na dispela i kirapim yumi long tingim tok bilong aposel Pol, em i tok: “Ol arapela lain ol i no gat lo, tasol long tingting bilong ol yet sampela bilong ol i save bihainim pasin bilong lo. Ol i no gat lo, tasol sapos ol i bihainim pasin bilong lo, orait tingting bilong ol yet i stap olsem lo bilong ol. Long dispela pasin bilong ol, tok bilong lo God i bin raitim long bel bilong ol em i kamap ples klia. Na tingting i stap insait tru long bel bilong ol, dispela tu i soim olsem lo i stap long bel bilong ol. . . . Tingting bilong ol dispela man bai i kotim ol long pasin ol i bin mekim. Na sampela taim ating em bai i orait long pasin ol i bin mekim.”—Rom 2:14-16.
6. Bilong wanem Man Bilong Wokim ol samting bai skelim pasin bilong olgeta man?
6 Long pas Pol i raitim long ol Rom, em i kamapim klia olsem “stat long taim God i mekim kamap olgeta samting na i kam inap nau,” ol man inap lukim ol samting God i bin wokim na long dispela rot ol inap lukim olsem i gat God i stap na ol inap luksave long ol pasin bilong em. Olsem na i stret God i skelim ol man long pasin ol i bin mekim. (Rom 1:18-20; Song 19:1-4) Tasol planti man i givim baksait long Man Bilong Wokim ol na ol i bihainim pasin nogut. Maski i olsem, God i laik bai ol man i luksave long stretpela pasin bilong em na tanim bel na lusim ol pasin nogut bilong ol. (Rom 1:22–2:6) God i givim Lo long ol Israel long rot bilong Moses olsem na i gat as tru na ol i mas bihainim tok bilong em. Na ol man em ‘God i no bin givim tok bilong en long ol,’ ol tu inap luksave olsem God i stap tru.—Rom 2:8-13; 3:2.
7, 8. Olsem wanem pasin bilong skelim wanem pasin i stret em pasin bilong planti man? Dispela i kamapim klia wanem samting?
7 Wanpela bikpela as na ol man inap luksave olsem God i stap na ol i mas bihainim gutpela pasin em i olsem, ol inap skelim wanem pasin i stret na wanem pasin i no stret. Yumi ol man i laik mekim pasin i stret na dispela i soim olsem yumi gat maus bilong bel. Piksaim long tingting dispela samting: Sampela pikinini i sanap long lain na bai ol i ken siso. Orait wanpela pikinini i abrusim olgeta i sanap long lain na em i go sanap long fran. Klostu olgeta pikinini bai tok, ‘Em no fea!’ Orait nau askim yu yet, ‘Olsem wanem wantu ol pikinini i soim olsem ol i save wanem pasin i stret?’ Taim ol pikinini i mekim olsem dispela i kamapim klia pasin bilong ol long skelim wanem pasin i stret na wanem pasin i no stret. Pol i tok: “Ol arapela lain ol i no gat lo, tasol long tingting bilong ol yet sampela bilong ol i save bihainim pasin bilong lo.” Long dispela ves Pol i kolim dispela tok “i save” na dispela i makim samting man i mekim planti taim. Long tingting bilong ol manmeri yet ol i save “bihainim pasin bilong lo,” na dispela i makim olsem lo i stap long bel bilong ol i kirapim ol long mekim pasin i stret wantaim lo bilong God i stap long Baibel em yumi ritim.
8 Dispela pasin bilong mekim pasin i stret i stap long planti kantri. Wanpela profesa bilong Cambridge i tok olsem, long ol lo bilong ol Babilon, Isip, na Grik, na tu, ol Aborijini bilong Australia na ol asples bilong Amerika, ol i gat ol dispela lo tu olsem “ol man i no ken daunim ol arapela, kilim man i dai, no ken tok giaman, na ol i mas mekim gutpela pasin long ol lapun, yangpela, na ol man i no gat strong.” Na saveman Collins i tok: “Dispela pasin bilong skelim wanem pasin i stret na wanem pasin i no stret i stap long ol man long olgeta hap.” Ating dispela i kirapim yu long tingim tok bilong Rom 2:14, a?
Maus Bilong Bel—Em i Wok Olsem Wanem?
9. Maus bilong bel em wanem samting? Olsem wanem em inap helpim yu long skelim ol samting paslain long yu makim wanem samting yu laik mekim?
9 Baibel i soim olsem maus bilong bel em samting i stap long yumi na i save helpim yumi long skelim yumi yet na pasin bilong yumi. Taim yu mekim wanpela samting, maus bilong bel bilong yu bai tokim yu sapos samting yu mekim i stret o nogat. Pol i stori long maus bilong bel bilong em na i tok: “Holi Spirit i givim save long maus bilong bel bilong mi, na em i helpim tok bilong mi tu.” (Rom 9:1, Nupela Testamen na Ol Sam) Paslain long yu makim wanem pasin i stret o i no stret long mekim, maus bilong bel bilong yu bai tokaut long wanem pasin yu mas mekim. Maus bilong bel bilong yu bai helpim yu long skelim samting yu laik mekim long bihain na em bai tokaut long samting yu bai pilim taim yu mekim pinis dispela samting.
10. Maus bilong bel i wok olsem wanem?
10 Planti taim maus bilong bel i save wok taim yu mekim pinis wanpela samting. Taim Devit i ranawe na hait long King Sol, rot i op long em i mekim samting i no stret long dispela king em God i bin makim, na em i bin mekim olsem. Bihain long Devit i mekim dispela samting em “i pilim nogut.” (1 Samuel 24:1-5; Song 32:3, 5) Dispela tok “maus bilong bel” i no stap long dispela ves; tasol samting Devit i pilim em maus bilong bel bilong em i kotim em. Yumi olgeta tu i bin pilim maus bilong bel i kotim yumi. Yumi mekim wanpela samting na bihain bel bilong yumi i gat tok, na yumi bel hevi long pasin yumi bin mekim. Sampela manmeri i no baim takis na bel bilong ol i kotim ol olsem na bihain ol i baim takis. Sampela ol i bin mekim pasin pamuk na bel bilong ol i kotim ol olsem na ol i tokaut long poroman marit bilong ol long dispela samting. (Hibru 13:4) Taim man i mekim samting i stret wantaim maus bilong bel bilong em, em bai stap belgut na bel i stap isi.
11. Bilong wanem i no gutpela long larim tasol maus bilong bel i stiaim yu? Stori long dispela.
11 Olsem na yu ting yumi mas larim maus bilong bel tasol i stiaim yumi? Em i gutpela long larim maus bilong bel i stiaim yumi, tasol sampela taim em inap giamanim yumi. Tru tumas, “bel” inap giamanim yumi. (2 Korin 4:16) Tingim dispela stori. Baibel i tok long Stiven olsem em i save givim bel tru long bihainim Krais na ‘God i helpim tru em na i givim strong long em.’ Sampela Juda i kisim Stiven i go ausait long Jerusalem na tromoi ston long em na kilim em i dai. Sol (em bihain em i kamap aposel Pol) i sanap klostu na lukluk i stap na ‘long ai bilong em, dispela pasin ol i mekim long Stiven em i stret.’ Ol dispela Juda i bilip tru olsem pasin ol i mekim em i stret na bel bilong ol i no gat tok long dispela samting. Ating Sol tu i gat wankain tingting olsem ol, long wanem, bihain em i “tok strong yet long bagarapim ol disaipel bilong Bikpela na kilim ol i dai.” Dispela i kamapim klia olsem maus bilong bel bilong em i no stiaim em gut.—Aposel 6:8; 7:57–8:1; 9:1.
12. Wanem wanpela samting inap stiaim maus bilong bel bilong yumi?
12 Wanem samting i bin stiaim maus bilong bel bilong Sol? Wanpela samting em ol man em i bung wantaim ol. Ating planti bilong yumi i bin toktok wantaim wanpela long telefon na yumi harim krai bilong nek bilong em i wankain olsem bilong papa bilong em. Ating taim mama i karim em, em i gat dispela krai bilong nek, tasol ating em i kisim pasin bilong papa long toktok. Olsem tasol Sol i bung wantaim ol Juda em ol i no laikim tru Jisas na ol tok em i skulim ol man long en, na ating dispela i stiaim tingting bilong Sol. (Jon 11:47-50; 18:14; Aposel 5:27, 28, 33) Em nau, ol man Sol i bung wantaim ol, ol i stiaim ol samting em i pilim long bel.
13. Olsem wanem pasin bilong ples na hap man i sindaun long en inap stiaim maus bilong bel bilong em?
13 Pasin bilong ples na hap man i sindaun long en inap stiaim maus bilong bel bilong em wankain olsem nek bilong man i kamapim olsem em i bilong wanem hap. (Matyu 26:73) Ating kain samting olsem i kamap long ol Asiria. Ami bilong ol i gat nem, na ol piksa ol i sapim long ol ston i soim olsem ol i mekim nogut tru long ol man ol i bin kalabusim. (Nahum 2:11, 12; 3:1) Baibel i tok ol Ninive long taim bilong Jona ol i no save long “wanem samting i stret na wanem samting i no stret.” Ol i no gat stretpela lo bilong skelim wanem pasin i stret o i no stret long mekim long ai bilong God. Tingim sapos wanpela i kamap bikpela namel long ol man i gat kain pasin na sindaun olsem. Dispela bai mekim wanem long em? (Jona 3:4, 5; 4:11, NW) Olsem tasol, long nau pasin bilong ples na hap man i sindaun long en dispela inap stiaim maus bilong bel bilong em.
Mekim Maus Bilong Bel i Kamap Gutpela Moa
14. Olsem wanem Stat 1:27 i soim olsem God i putim maus bilong bel long yumi?
14 Taim Jehova i wokim Adam na Iv em i putim maus bilong bel long tupela, na yumi kisim dispela samting long tupela. Stat 1:27 i tok God i wokim ol manmeri na ol i kamap olsem God yet. Dispela i no makim olsem God i wokim bodi bilong yumi wankain olsem bilong em, nogat, long wanem, God i spirit na yumi gat skin. Yumi kamap olsem God yet, olsem yumi gat ol pasin wankain olsem bilong em, na tu, yumi gat stretpela tingting na maus bilong bel. Dispela i makim olsem i gat wanpela rot we yumi inap skulim maus bilong bel bilong yumi long mekim gut wok bilong en. Yumi inap mekim olsem long rot bilong kisim save moa long Man Bilong Wokim yumi na go klostu long em.
15. Taim yumi kisim save long Papa bilong yumi dispela inap helpim yumi olsem wanem?
15 Baibel i soim olsem Jehova em i Man i givim laip long yumi na i olsem em i Papa bilong yumi. (Aisaia 64:8) Ol gutpela Kristen em ol bai kisim laip long heven o ol bai stap long Paradais long graun, ol i ken kolim God olsem Papa. (Matyu 6:9) Yumi mas i gat laik long i go klostu tru long Papa bilong yumi na kisim save long tingting na ol lo bilong em. (Jems 4:8) Planti man i no gat laik long mekim olsem. Ol i wankain olsem ol Juda em Jisas i tokim ol: “Yupela i no bin harim maus bilong em liklik. Nogat tru. Na yupela i no bin lukim pes bilong em. Na tok bilong em tu i no i stap long yupela.” (Jon 5:37, 38) Maski yumi no harim stret nek bilong God, yumi inap save long tingting bilong em taim yumi ritim tok bilong em na bihainim pasin bilong em na kisim wankain tingting olsem bilong em.
16. Olsem wanem stori bilong Josep i kamapim klia olsem em i bikpela samting long skulim na larim maus bilong bel i stiaim yumi?
16 Stori bilong Josep taim em i stap long haus bilong Potifar i kamapim klia dispela samting. Meri bilong Potifar i grisim Josep long slip wantaim em. Maski Josep i stap long taim we i no gat Baibel na Jehova i no givim yet Tenpela Lo, Josep i mekim dispela tok long meri bilong Potifar: “Olsem wanem bai mi mekim dispela pasin nogut tru? Sapos mi mekim olsem bai mi mekim sin long ai bilong God.” (Stat 39:9) Em i no mekim olsem bilong amamasim famili bilong em, nogat. Famili bilong em i stap longwe tru long em. Bikpela samting long em, em i laik amamasim God. Josep i save long lo bilong God long marit—wanpela man i mas maritim wanpela meri tasol, na tupela bai kamap “wanpela bodi tasol.” Na ating em i bin harim stori long pasin Abimelek i bin mekim taim Abimelek i kisim save olsem Rebeka em i wanpela maritmeri—sapos em i bin slip wantaim Rebeka em bai mekim rong, na em bai bringim asua long lain bilong em. Na taim Abimelek i mekim samting i stret, Jehova i mekim gut long em, na dispela i kamapim klia Jehova i gat wanem tingting long marit. Josep i save long ol dispela samting na ating dispela i stiaim maus bilong bel bilong em, olsem na em i sakim pasin pamuk.—Stat 2:24; 12:17-19; 20:1-18; 26:7-14.
17. Yumi gat wanem samting em Josep i no bin i gat, bilong helpim yumi long bihainim pasin bilong Papa bilong yumi?
17 Tasol nau long taim bilong yumi, yumi gat Baibel olgeta na yumi inap kisim save long tingting na laik bilong Papa bilong yumi, na tu, yumi inap save long ol samting em i orait long en na ol samting em i tambuim. Taim yumi kisim save gut long tok bilong Baibel, bai yumi go klostu tru long God na bihainim pasin bilong em. Taim yumi mekim olsem, maus bilong bel bilong yumi bai kirapim yumi long mekim ol samting i stret wantaim tingting bilong Papa bilong yumi.—Efesus 5:1-5.
18. Maski i stap bilong yumi long bipo i wanem kain, yumi inap mekim wanem na bai maus bilong bel bilong yumi i mekim stret wok bilong en?
18 Tasol olsem wanem pasin bilong ol man na ples yumi sindaun long en inap stiaim maus bilong bel bilong yumi? Ating tingting na pasin bilong ol wanblut bilong yumi na ples yumi sindaun long en inap stiaim yumi taim yumi wok long kamap bikpela. Olsem na dispela inap mekim na maus bilong bel bilong yumi i no gat tok long ol samting o em i no mekim stret wok bilong en. Maus bilong bel bilong yumi bai orait long ol pasin ol man i sindaun klostu long yumi i save mekim. Tru, yumi no inap senisim ol samting i bin kamap long i stap bilong yumi long bipo; tasol yumi inap makim ol poroman na ples we dispela bai helpim maus bilong bel bilong yumi long mekim gut wok bilong en. Wanpela bikpela samting inap helpim yumi, em long bung oltaim wantaim ol Kristen em ol i wok strong longtaim pinis long bihainim pasin bilong Papa bilong ol. Rot i op long yumi ken bung wantaim ol bratasista bilong yumi long ol miting bilong kongrigesen, na tu, yumi ken bung wantaim ol paslain long miting na bihain long ol miting. Yumi inap lukim pasin na tingting bilong ol wanbilip Kristen, em ol i bihainim tok bilong Baibel, na tu, ol i redi long bihainim maus bilong bel bilong ol i stret wantaim tingting na pasin bilong God. Isi isi dispela bai helpim yumi long skulim gut maus bilong bel bilong yumi long bihainim ol stiatok bilong Baibel na pasin bilong God. Taim yumi skulim maus bilong bel bilong yumi long bihainim ol stiatok bilong Papa bilong yumi na bihainim gutpela pasin bilong ol wanbilip Kristen, maus bilong bel bilong yumi bai mekim stret wok bilong en na bai yumi redi long bihainim tok bilong en.—Aisaia 30:21.
19. Bai yumi skelim wanem sampela samting bilong maus bilong bel?
19 Tasol sampela i pilim hatwok long larim maus bilong bel bilong ol i stiaim ol long olgeta de. Stadi i kamap bihain bai stori long sampela hevi ol Kristen i karim. Taim yumi skelim ol dispela hevi, bai yumi luksave long wok bilong maus bilong bel, na bilong wanem maus bilong bel bilong olgeta man i no wankain, na olsem wanem yumi ken bihainim tok bilong en.—Hibru 6:11, 12.
Yu Lainim Wanem Samting?
• Olsem wanem ol man bilong olgeta hap i gat maus bilong bel na ol inap skelim wanem samting i stret na i no stret?
• Bilong wanem yumi mas was gut na no ken larim tasol maus bilong bel i stiaim yumi?
• Wanem sampela rot yumi ken bihainim bilong mekim maus bilong bel bilong yumi i kamap gutpela moa?
[Ol Piksa long pes 23]
Maus bilong bel bilong Devit i gat tok . . .
tasol maus bilong bel bilong Sol bilong Tarsus i no kotim em
[Piksa long pes 24]
Yumi ken skulim maus bilong bel bilong yumi