God i Marimari Long Mi
Stori bilong Bolfenk Moc̆nik
“Yu mas sanap strong.” Dispela em tok Mama i mekim long mi taim em i holimpasim mi. Orait nau ol ami i kisim mi i go na lusim Mama i stap, na kot i kirap. Kot i makim mi long i go kalabus inap 5-pela yia. Ating planti man taim ol i harim olsem ol bai kalabus inap 5-pela yia, ol bai bel hevi stret. Tasol mi pilim bel bilong mi i stap isi. Orait larim mi stori long as na mi pilim olsem.
OL SAMTING mi stori long antap i kamap long 1952 long Slovenia.a Tasol stori bilong mi em nau mi laik kamapim em i kamap 20 yia paslain long dispela, long yia 1930. Long dispela taim, ol Sumatin Bilong Baibel, em nem bilong ol Witnes Bilong Jehova long bipo, ol i stretim rot bilong wanpela lain manmeri i kisim baptais wantaim. Em namba wan taim long kain samting olsem i kamap long kantri bilong mipela. Papamama bilong mi, Berta na Franz Moc̆nik, ol i insait long dispela lain i bin kisim baptais. Long dispela taim mi gat 6-pela krismas na susa bilong mi Majda i gat 4-pela krismas. Haus bilong mipela i stap long biktaun Maribor na em i stap ples bilong mekim ol wok Kristen.
Adolf Hitler i kirap bosim Jemani long yia 1933 na em i kirap mekim nogut long ol Witnes. Planti Witnes long Jemani i go long Yugoslavia bilong helpim wok bilong autim tok. Papamama bilong mi ol i amamas long kisim ol dispela Witnes i kam i stap long haus bilong mipela. Wanpela bilong ol em mi inap tingim, em Martin Poetzinger, bihain em i stap 9-pela yia long ol haus kalabus nogut bilong ol Natsi. Bihain, kirap long 1977 i go inap long em i dai long 1988, em i mekim wok olsem wanpela memba bilong Gavening Bodi Bilong Ol Witnes Bilong Jehova.
Taim Martin i kam lukim mipela, olgeta taim em i save slip long bet bilong mi na mi na susa i save slip wantaim papamama long rum bilong tupela. Em i gat wanpela liklik buk ensaiklopidia i gat planti naispela piksa long en, em dispela buk i save kirapim tru tingting bilong mi. Mi save amamas tru long lukim dispela buk.
Taim Bilong Bikpela Hevi
Long 1936, taim wok bos bilong Hitler i wok long kamap strong, papamama bilong mi i go long kibung intenesenel long Lucerne, long Swiselan. Papa i gat gutpela nek, olsem na long dispela taim ol i makim em long mekim wanpela tok bilong Baibel na ol i rekodim, em bihain taim ol brata long Slovenia i go bilong autim tok ol i save pilaim dispela pikap long ol man i ken harim. I no longtaim bihain long dispela gutpela kibung, ol man i kirap mekim nogut tru long ol Witnes long Yurop. Planti i kisim bagarap na i dai long ol banis kalabus nogut bilong ol Natsi.
Long Septemba 1939, Wol Woa 2 i kirap na long Epril 1941, ol ami bilong Jemani i bosim sampela hap bilong Yugoslavia. Ol i pasim ol skul long Slovenia. Ol i putim tambu long mipela i no ken mekim tok ples bilong mipela long ai bilong ol man. Ol Witnes Bilong Jehova i no save insait long ol kros pait bilong politik, olsem na ol i no insait long dispela woa.b Dispela i mekim na ol i kisim planti bilong ol na putim ol long kalabus na sampela ol i kilim ol i dai—wanpela bilong ol em wanpela yangpela man nem bilong em Franc Drozg, em mi save gut long em. Ol Natsi i save sutim ol man long gan na kilim ol i dai wan handet mita tasol longwe long haus bilong mipela. Long tingting mi inap lukim yet Mama i pasim laplap long yau bilong em bambai em i no ken harim pairap bilong gan. Long wanpela pas Franc i salim long wanpela gutpela pren bilong em, em i mekim dispela laspela tok: “Lukim yu long Kingdom Bilong God.”
Mi No Amamas Long Rot Mi Bihainim
Mi gat 19 krismas long dispela taim. Tru, mi amamas long gutpela pasin bilong Franc long em i sanap strong, tasol mi pret nogut mi tu i dai. Mi no gat strongpela bilip na mi no pas gut wantaim Jehova. Bihain ol i singautim mi long insait long ami. Pret bilong mi i strong moa winim bilip bilong mi, olsem na mi insait long ami.
Ol i salim mi i go long ples em ol ami bilong kantri bilong mipela i pait wantaim ol Rasia. I no longtaim na mi lukim planti soldia i wok long i dai. Dispela pait i nogut tru na i bagarapim planti man. Maus bilong bel bilong mi i wok long kotim mi. Mi beten askim Jehova long lusim rong bilong mi na long givim strong long mi long bihainim stretpela rot. Taim ol soldia bilong Rasia i pait strong na mipela i paul nabaut, mi lukim olsem rot i op nau long mi ranawe.
Mi save sapos ol i painimaut mi stap we, ol bai kilim mi i dai. Insait long 7-pela mun mi wok long hait long narapela narapela ples. Mi salim wanpela pas i go long Majda na mi tok olsem: “Mi lusim olpela wok bilong mi na nau mi mekim narapela wok.” Mi laik tok olsem mi laik mekim wok bilong God, tasol mi no bin mekim long dispela taim.
Long Ogas 1945, 3-pela mun bihain long lain Jemani i lus long pait, mi go bek long Maribor. Maski em wanpela pait we planti manmeri i bin i dai, mipela olgeta—papa, mama, na susa bilong mi—i no bin kisim bagarap long dispela woa. Orait nau lain Komiunis i kirap bosim Slovenia na ol i mekim nogut long ol Witnes Bilong Jehova. Ol i putim tambu long wok bilong autim tok, tasol ol Witnes i mekim yet wok bilong ol long pasin hait.
Long Februeri 1947, kot i makim 3-pela gutpela Witnes—em Rudolf Kalle, Dus̆an Mikić, na Edmund Stropnik—long ol i mas i dai. Tasol bihain kot i senisim tok na makim ol long kalabus inap 20 yia. Niuspepa i stori gut long dispela kot bilong ol, na planti manmeri i kisim save long pasin i no stret ol man i mekim long ol Witnes. Taim mi ritim ol dispela stori long niuspepa, bel bilong mi i kotim mi stret. Mi save long samting mi mas mekim.
Mi Kamap Strong Gen Long Bilip
Mi luksave olsem mi mas sanap strong na sambai long tok i tru bilong Baibel, olsem na long pasin hait mi kirap wok strong long helpim wok bilong autim tok. Mi ritim na stadi gut long Baibel, na holi spirit i helpim mi long kisim strong long lusim ol pasin i no klin mi save mekim olsem pasin bilong smok.
Long 1951, mi kisim baptais bilong truim dediket bilong mi long God, na mi kirap bihainim gen pasin Kristen em mi bin lusim 10-pela yia i go pinis. Mi kisim save olsem Jehova em i wanpela gutpela Papa tru—em man bilong bihainim tok bilong em, na pasin laikim bilong em i no gat pinis bilong en. Tru, taim mi yangpela mi no bin bihainim gutpela tingting long sampela samting mi bin mekim, tasol tok bilong Baibel long God i save lusim rong bilong ol man, dispela i mekim gut bel bilong mi. God em i wanpela gutpela Papa em i ‘laikim mi tumas’ na i kisim mi i go long em.—Hosea 11:4.
Long dispela taim bilong hevi, mipela i save hait na mekim ol miting Kristen long haus bilong ol narapela narapela Witnes, na mipela i wok yet long autim tok long kain kain taim na ples. Sampela mun bihain long mi kisim baptais ol i putim mi long kalabus. Mama i kam lukim mi sotpela taim tasol paslain long kot. Olsem mi stori long kirap bilong stori, em i holimpasim mi strong tru na i tok: “Yu mas sanap strong.” Taim kot i makim mi long kalabus 5-pela yia, bel bilong mi i stap isi tasol.
Ol i putim mi long wanpela liklik sel i gat 3-pela narapela kalabusman i stap, na mi autim tok long ol. Sapos ol i no bin putim mi long sel wantaim ol, bai i no gat narapela rot long ol i kisim save long tok i tru bilong Baibel. Tru, mi no gat Baibel o ol buk na nius bilong Baibel, tasol mi kirap nogut olsem mi inap tingim ol skripsa bilong Baibel na mining bilong ol em mi bin lainim taim mi mekim stadi bilong mi yet long Baibel. Mi wok long tokim ol dispela kalabusman olsem sapos mi mas stap long kalabus inap 5-pela yia, Jehova bai givim strong long mi long mekim olsem. Tasol ating em bai opim rot bilong mi long lusim kalabus paslain long dispela. Mi tingting olsem sapos em i mekim olsem, orait i no gat wanpela inap pasim rot bilong em.
Mekim Wok Long Taim i No Gat Tambu
Long Novemba 1953, gavman i orait long olgeta Witnes Bilong Jehova i ken lusim kalabus. Mi kisim save olsem ol i bin rausim tambu long wok bilong autim tok 2-pela mun i go pinis. Kwiktaim mipela i stretim gen wok bilong ol kongrigesen na wok bilong mipela long autim tok. Long Maribor, mipela i kisim wanpela ples bilong mekim miting, em wanpela rum aninit long wanpela bikpela haus. Mipela i putim wanpela sain long banis bilong dispela haus i gat dispela tok: “Ol Witnes Bilong Jehova—Maribor Kongrigesen.” Mipela i amamas tru long mekim wok bilong Jehova long dispela taim i no gat tambu.
Long kirap bilong yia 1961, mi kirap mekim wok autim tok fultaim olsem wanpela painia. Inap 6-pela mun bihain, ol i singautim mi long wok long brens ofis bilong ol Witnes Bilong Jehova long Yugoslavia. Brens i stap long Zagreb, long Kroesia. Long dispela taim, brens em wanpela liklik rum na i gat 3-pela man tasol i wok long brens. Ol Kristen i stap klostu long brens ol i save kam na helpim wok bilong wokim ol Wastaua long ol tok ples bilong mipela.
Ol meri Witnes i stap klostu ol tu i helpim mipela long ol wok long brens. Wanpela bilong ol wok ol i mekim em ol i save samapim ol pepa bilong ol magasin na bungim wantaim. Mi mekim kain kain wok, olsem ritim na skelim tok, tanim tok, karim ol pas i go i kam, na wokim ol ripot.
Nupela Wok
Long 1964 ol i makim mi long mekim wok olsem wasman raun. Dispela i makim olsem mi mas i go lukim sampela kongrigesen bilong ol Witnes bilong strongim bilip bilong ol. Mi laikim tru dispela wok. Planti taim mi raun long bas o tren bilong i go lukim ol kongrigesen. Bilong i go lukim ol Witnes i stap long ol liklik ples, planti taim mi raun long baiskol o mi wokabaut, na sampela taim mi wokabaut long graun malumalum em mak bilong en i kam antap long lek bilong mi.
Sampela taim i gat sampela samting i kamap na i mekim mipela i lap. Wanpela taim wanpela brata Kristen i kisim mi i go lukim wanpela kongrigesen long rot bilong wanpela karis. Taim mipela i go, wanpela wil bilong karis i lus na i pundaun. Mitupela wantaim i pundaun i go daun long graun. Taim mipela i lukluk i go antap long hos, em i lukluk long mitupela na i luk olsem em i kirap nogut. Maski sampela yia i lus bihain long dispela samting i kamap, mipela i save lap yet long dispela samting. Mi save tingim yet pasin laikim bilong ol bratasista long ol dispela liklik ples.
Long taun Novi Sad, mi kisim save long Marika, em wanpela painia. Pasin bilong em long laikim tumas tok i tru bilong Baibel na givim bel long autim tok i mekim na mi laik maritim em. Inap sampela mun bihain long mipela i marit, mipela i kirap wok wantaim long raun lukim ol kongrigesen.
Famili bilong mi ol tu i bin karim hevi long taim bilong tambu. Ol i bin sutim tok giaman long papa olsem em i bin wok wantaim ol birua long taim bilong woa na ol i rausim em long wok mani bilong em. Inap longpela taim em i wok strong long kisim bek wok bilong em, tasol em i no kisim bek na dispela i mekim em i bel hevi tru. Dispela i mekim na bilip bilong em i no strong moa, tasol em i kamap strong gen paslain long em i dai. Em i givim bel long mekim wok insait long kongrigesen bilong em i go inap long em i dai long 1984. Mama bilong mi i stap strong long bilip i go inap long em i dai long 1965. Majda i wok yet wantaim kongrigesen long Maribor.
Wok Autim Tok Long Ostria
Long 1972, ol i singautim mitupela Marika long i go long Ostria bilong autim tok long planti manmeri bilong Yugoslavia em ol i lusim ples bilong ol na i kam wok mani long Ostria. Taim mipela i kamap long Vienna, em biktaun bilong Ostria, mipela i no save olsem mipela bai i stap olgeta long dispela ples na mekim wok autim tok. Isi isi ol nupela kongrigesen na ol grup i save mekim ol tok ples bilong Yugoslavia ol i kamap long olgeta hap bilong Ostria.
Bihain mi mekim wok olsem wasman raun, na mitupela i raun lukim ol dispela kongrigesen na grup long Ostria. Bihain ol i singautim mipela long mekim dispela wok long Jemani na Swiselan tu, em ol ples we i gat ol kongrigesen bilong ol lain Yugoslavia. Mi insait long wok bilong stretim na redim ol kibung long ol dispela kantri.
Long kain bikpela kibung olsem, sampela memba bilong Gavening Bodi i save kam, na mi bungim gen Martin Poetzinger. Mitupela i stori long ol samting i bin kamap 40 yia i go pinis taim em i save kam long haus bilong mipela. Mi askim em, “Yu inap tingim yet mi save amamas tru long lukim liklik ensaiklopidia bilong yu?”
Em i tok: “Wet liklik,” na em i go. Em i kam bek na bringim dispela buk i kam na givim long mi. Em i tok: “Yu ken kisim dispela buk olsem wanpela presen mi givim long yu.” Dispela buk i stap yet long laibreri bilong mi.
Hevi Bilong Sik—Tasol Mi Mekim Yet Wok
Long 1983 dokta i tok mi gat sik kensa. Bihain liklik ol i tok mi bai dai. Dispela i putim hevi long mi, na moa yet long Marika, tasol gutpela pasin bilong em long lukautim mi na helpim bilong ol bratasista Kristen i mekim na mi stap laip yet na mekim planti wok.
Mitupela Marika i wok yet long autim tok fultaim long Vienna. Klostu olgeta moning mi save go long brens ofis bilong tanim tok, na Marika i save autim tok long taun. Mi amamas tru long lukim olsem liklik lain bilong Yugoslavia i kam sindaun long Ostria em ol i kamap Witnes, namba bilong ol i go bikpela winim 1,300 manmeri. Mitupela Marika i amamas tru olsem mipela i bin helpim planti bilong ol long kisim save long tok i tru bilong Baibel.
Long sampela yia go pinis, mi insait long program bilong dediketim ol nupela haus brens long tupela kantri em bipo ol i bilong Yugoslavia. Wanpela em Kroesia long 1999 na narapela em Slovenia long 2006. Mi wanpela bilong ol lapun brata em ol i askim mipela long stori long ol samting bilong wok autim tok long taim wok i kirap nupela long ol dispela kantri inap olsem 70 yia i go pinis.
Tru tumas, Jehova em i gutpela Papa tru, em i redi long lusim ol popaia na rong bilong yumi. Mi amamas tru olsem em i no save tingim ol popaia bilong yumi! (Song 130:3) Em i bin marimari na mekim gutpela pasin tru long mi.c
[Ol Futnot]
a Long dispela taim i gat 6-pela ripablik, na wanpela bilong ol em Slovenia, ol i hap bilong kantri Yugoslavia.
b Bilong save long sampela tok bilong Baibel long as na ol Witnes Bilong Jehova i no laik insait long pait, lukim stori “Ol Man i Askim” long pes 22 bilong dispela magasin.
c Bolfenk Moc̆nik i dai long Epril 11, 2008, taim ol i wok long redim dispela stori.
[Piksa long pes 27]
Han kais i go long han sut: Papamama bilong mi, Berta na Franz Moc̆nik, Majda, na mi, long Maribor, Slovenia long 1940 samting
[Piksa long pes 29]
Mi na meri bilong mi Marika