Wastaua INTENET LAIBRERI
Wastaua
INTENET LAIBRERI
Tok Pisin
  • BAIBEL
  • Ol PABLIKESEN
  • Ol MITING
  • w08 12/1 p. 18-21
  • Ol Kristen Bilong Pastaim Long Taim Bilong Ol Grik

No gat vidio bilong dispela seksen.

Sori, popaia kamap long lodim vidio.

  • Ol Kristen Bilong Pastaim Long Taim Bilong Ol Grik
  • Wastaua i tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2008
  • Ol Liklik Het Tok
  • Wankain Infomesen
  • Pasin Bilong Ol Grik i Go Nabaut
  • Wok Bilong Baibel Septuagint
  • Ol Arapela Lain i Bihainim Lotu Juda na Ol Man i Aninit Long God
  • Autim Tok Long Ol Grik
  • Em i Kisim Pasin Bilong Olgeta Kain Man
  • Wanpela Baibel Ol i Tanim i Bin Mekim Bikpela Wok Tru
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—1998
  • Ol Kristen na Ol Manmeri Bilong Graun
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—1997
  • “Septuagint”—Ol i Mekim Wok Long En Long Bipo na Long Nau Tu
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2002
  • Yu Ting Yu Mas Lain Long Tok Hibru na Tok Grik?
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2009
Lukim Moa
Wastaua i tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2008
w08 12/1 p. 18-21

Ol Kristen Bilong Pastaim Long Taim Bilong Ol Grik

PLANTI lain em ol Kristen bilong pastaim i bin autim tok long ol, ol i bin mekim tok ples Grik. Ol Skripsa em ol i bin yusim bilong strongim tok bilong Jisas ol i autim, i stap long tok Grik. Taim holi spirit i kirapim ol man long raitim ol tok em bihain ol i kolim Ol Skripsa Grik, klostu olgeta i bin raitim tok long tok Grik, na ol i kamapim ol tok na tok piksa em ol man i sindaun long ol hap we ol man i bihainim ol pasin bilong ol Grik, ol inap kisimgut. Tasol Jisas na ol aposel bilong em na ol man bilong raitim Ol Skripsa Grik, ol i no bilong lain Grik, nogat. Olgeta ol i bilong lain Juda.​—Rom 3:​1, 2.

Olsem wanem na tok ples Grik i kamap olsem bikpela samting bilong mekim lotu Kristen i go bikpela? Olsem wanem ol Kristen bilong pastaim em ol i bin raitim Baibel na ol misineri i bin kamapim gutnius bambai ol lain bilong mekim tok Grik ol i gat laik long harim? Na bilong wanem yumi mas save long ol dispela samting i bin kamap long bipo yet?

Pasin Bilong Ol Grik i Go Nabaut

Inap 3 handet yia samting paslain long Krais, Bikpela King Aleksander i daunim Gavman Persia, na em i kirap strong long kisim ol narapela hap bilong graun. Bilong mekim ol dispela kantri i pas gut wantaim, em wantaim ol king i bin kisim ples bilong em, ol i wok strong long kirapim ol dispela lain long kisim tok Grik na ol pasin bilong ol Grik.

Maski bihain Rom i daunim gavman Grik na i pinisim olgeta strong bilong en long wok politik, ol lain i stap long ol kantri klostu ol i strong yet long bihainim pasin bilong ol Grik. Inap wan handet yia samting paslain long Krais, ol lain bilong Rom i gat biknem ol i gat laik tru long kisim save long olgeta samting bilong ol Grik​—ol piksa bilong ol, ol naispela haus, ol buk samting, na olkain tingting bilong ol saveman bilong ol Grik. Dispela i bin kirapim man bilong raitim stori, em Horas, long tok: ‘Maski kantri Grik i stap olsem wokboi bilong kantri i daunim em, dispela lain yet i kamap olsem wokboi bilong lain Grik long laikim tumas olgeta samting bilong ol Grik.’

Aninit long gavman Rom, ol pasin bilong ol Grik i kamap strong tru long ol bikpela taun long Esia Maina, Siria, na Isip. Pasin na tok Grik i insait long olgeta samting long i stap bilong ol man, long ol wok bilong gavman, na lo na olkain wok bisnis, na stail bilong ol klos na bilas. Long planti taun bilong ol Grik i gat ol haus eksasais samting, em ples we ol yangpela man i bin kisim trening, na i gat ol haus tieta, em ol i save wokim pilai bilong ol stori bilong ol Grik.

Wanpela saveman bilong ol samting bilong bipo, em Emil Schürer, em i tok: “Isi isi pasin na tingting bilong ol Grik i wok long pulim ol Juda tu.” Pastaim, strongpela tingting bilong ol Juda long lotu bilong ol i kirapim ol long sakim dispela pasin haiden i insait long ol tingting bilong lain Grik, tasol bihain ol dispela pasin bilong ol Grik i kam insait long planti samting long i stap bilong ol Juda. Olsem Schürer i tok, “liklik kantri bilong ol Juda i stap namel long ol kantri i bihainim pasin na tingting bilong ol Grik, na ol i mas wok bisnis wantaim ol dispela lain, olsem na oltaim ol i mas bung na toktok wantaim ol.”

Wok Bilong Baibel Septuagint

Planti Juda i lusim ples na i go sindaun long ol kantri i stap nabaut klostu long solwara Mediterenian, na ol i sindaun long ol taun i bihainim pasin bilong ol Grik na ol i mekim tok Grik. Ol dispela Juda i wok yet long bihainim lotu Juda na ol i save go long Jerusalem long ol bikpela de bilong lotu i kamap long olgeta yia. Tasol bihain planti bilong ol i lusim tingting long tok Hibru.a Olsem na i gat wok bilong tanim Ol Skripsa Hibru i go long tok Grik em planti man i save mekim long dispela taim. Ol saveman Juda, ating ol i stap long Aleksandria long Isip​—em ples i bihainim tru olgeta pasin bilong ol Grik​—ol i kirap mekim dispela wok long 280 B.C.E. samting. Long dispela rot Baibel Septuagint i kamap.

Baibel Septuagint em i wanpela bikpela samting tru ol i kamapim. Dispela Baibel yet i mekim na ol lain bilong Wes ol inap kisim save long ol tok bilong Ol Skripsa Hibru. Sapos ol i no bin tanim dispela Baibel, save bilong ol samting God i bin mekim long lain Israel bai i stap hait, long wanem, ol dispela rait i bin stap long wanpela tok ples em planti man i no save moa long en, na dispela bai i no gat strong long kirapim ol man long i go autim gutnius long olgeta hap bilong graun. Tasol tok ples na pasin bilong raitim tok long Baibel Septuagint i givim rot long ol man bilong kain kain lain long kisim save long God Jehova. Planti lain i save long tok Grik, olsem na dispela tok ples i gutpela tru long wok bilong autim tok i tru bilong God long olgeta hap.

Ol Arapela Lain i Bihainim Lotu Juda na Ol Man i Aninit Long God

I kam inap wan handet yia samting paslain long Krais, ol Juda i bin tanim planti buk bilong ol i go long tok Grik, na ol i raitim ol nupela buk long dispela tok ples. Long dispela rot ol narapela lain bilong graun i kisim save long stori bilong ol samting bilong lain Israel bilong bipo na lotu bilong ol. Ol saveman i tok, long dispela taim bipo, planti manmeri bilong ol narapela lain ol i “bung wantaim ol Juda long ol komiuniti bilong ol, na ol i lotu wantaim ol Juda na bihainim ol lo bilong ol Juda​—sampela ol i bihainim gut na sampela ol i bihainim liklik tasol.”​—Buk The History of the Jewish People in the Age of Jesus Christ.

Sampela man bilong ol arapela lain ol i kisim lotu Juda wantaim pasin bilong en long katim skin, na ol i kamap man bilong bihainim lotu Juda. Na sampela i kisim sampela pasin bilong lotu Juda, tasol ol i no go insait olgeta long en. Long ol buk bilong ol Grik ol i bin kolim ol dispela lain olsem “ol man i aninit long God.” Baibel i kolim Kornilius olsem man i “bihainim gut pasin God i laikim na . . . i save aninit long God.” Aposel Pol i bin bungim planti man i save aninit long God em ol i save bung wantaim ol Juda long olgeta hap bilong Esia Maina na Grik. Long Antiok bilong Pisidia em i kolim ol man i bung long haus lotu olsem “yupela man bilong Israel, na yupela ol arapela man i save aninit long God.”​—Aposel 10:2; 13:​16, 26; 17:4; 18:4.

Olsem na taim ol disaipel bilong Jisas i kirap autim gutnius long ol komiuniti bilong lain Juda i stap ausait long Judia, planti manmeri i harim dispela tok ol i bilong lain Grik. Long ol dispela komiuniti, lotu Kristen i gat rot long i go bikpela na kamap strong. Taim em i klia tru olsem God i singautim ol arapela lain tu long bilip na wetim em i kisim bek ol, nau ol disaipel i save, long ai bilong God “i no gat ol Juda na ol Grik.”​—Galesia 3:28.

Autim Tok Long Ol Grik

Lotu na pasin bilong ol manmeri bilong ol arapela lain i no stret, olsem na pastaim sampela Kristen i surik long larim ol arapela lain i kam insait long kongrigesen Kristen. Taim ol i lukim olsem God i orait long kisim ol man bilong ol arapela lain, ol aposel na ol hetman long Jerusalem i kamapim klia olsem ol dispela lain i tanim bel pinis ol i no ken kaikai blut, mekim pasin pamuk, na lotuim ol god giaman. (Aposel 15:29) Dispela em i bikpela samting long ol manmeri em bipo ol i bin bihainim pasin bilong ol Grik, long wanem, ol Grik na Rom i strong tumas long mekim “ol dotipela pasin nogut” na pasin bilong tupela man i slip wantaim. I tambu tru long ol Kristen i mekim ol dispela kain pasin.​—Rom 1:​26, 27; 1 Korin 6:​9, 10.

Long ol misineri Kristen bilong pastaim i bin autim tok long ol Grik, aposel Pol i gat nem tru. Long nau tu, ol man i go raun long Atens, Grik, ol inap lukim long as bilong maunten Areopagus wanpela plet bras bilong makim bikpela tok Pol i bin mekim long dispela taun. Stori bilong en i stap long Buk Aposel sapta 17. Namba wan tok bilong Pol, olsem “Yupela man bilong Atens,” ol Grik i save mekim taim ol i kirapim tok bilong ol, olsem na ol man i bung na harim tok bilong Pol​—sampela ol i saveman bilong lain Epikurian na lain Stoik​—bel bilong ol i stap isi. Pol i no soim olsem em i bel nogut long ol, na em i no sutim tok long bilip bilong ol. Nogat. Pol i laik bai ol i belgut long em na em i tok, i luk olsem ol i man bilong givim bel tru long lotu. Em i toktok long wanpela alta bilong ol i gat rait olsem, “Dispela alta em i bilong wanpela god mipela i no save long en,” na em i tok, em dispela God yet nau em i laik stori long en.​—Aposel 17:​16-​23.

Pol i kamapim ol kain tingting em ol man inap kisim, olsem na ol i putim yau long tok bilong em. Ol Stoik ol inap wanbel long tok bilong em olsem God i As bilong laip bilong ol man, na olgeta man ol i bilong wanpela lain tasol, na God i no stap longwe long yumi, na yumi ol man i stap laip long strong bilong God tasol. Bilong strongim dispela laspela hap tok bilong em, Pol i kamapim tok bilong ol man Stoik i save raitim ol stori, em Aratus (Phaenomena) na Kleantes (Hymn to Zeus). Na ol Epikurian tu ol inap wanbel long planti tok bilong Pol​—olsem God i stap laip na yumi inap save long em. Em inap tru long olgeta samting, na i no gat wok long ol man i mas givim wanpela samting long em, na em i no save sindaun long ol haus lotu ol man i save wokim.

Ol man i harim tok bilong Pol ol i save long ol kain tok em i yusim. Sampela i tok, ol dispela tok olsem “graun (kosmos),” “pikinini,” na “God” em ol tok ol saveman Grik i bin kolim planti taim. (Aposel 17:​24-​29) Tru, i no olsem Pol i laik haitim sampela tok i tru bambai ol man i amamas long tok bilong em, nogat. Laspela tok bilong em long kirap bek na long kot bai painim ol man, dispela tok i pait wantaim ol bilip bilong ol. Tasol em i senisim sampela pasin na stail bilong mekim tok bambai ol dispela man i gat laik long harim tok.

Pol i salim planti pas bilong em i go long ol kongrigesen i stap long ol taun Grik o long ol komiuniti bilong ol Rom em ol i bihainim tru pasin na tingting bilong ol Grik. Pol i raitim ol dispela pas long tok Grik i klia tru na i gat strong, na em i kamapim ol kain tingting na tok ol Grik i save gut long en. Pol i mekim tok piksa long ol spot bilong resis, na prais em man i win em i save kisim, na waspapa i save bringim mangi i go long skul, na planti samting moa long i stap bilong ol Grik. (1 Korin 9:​24-​27; Galesia 3:​24, 25) Tru, Pol i bin orait long yusim sampela tok long tok Grik, tasol em i sakim tru ol pasin na bilip bilong ol.

Em i Kisim Pasin Bilong Olgeta Kain Man

Aposel Pol i save, bilong givim gutnius long ol man, em i mas “kisim pasin bilong olgeta kain man.” Em i tok: “Taim mi stap wantaim ol Juda mi save bihainim pasin bilong ol Juda, bilong mi ken kisim ol Juda,” na taim em i stap wantaim ol Grik em i bihainim pasin bilong ol Grik, bambai em i ken helpim ol long save gut long ol samting God i tingting pinis long mekim. Na Pol em inap tru long mekim olsem, long wanem, em i wanpela Juda na em i bilong wanpela taun i save bihainim pasin bilong ol Grik. Olgeta Kristen bilong nau tu i mas mekim kain samting olsem.​—1 Korin 9:​20-​23.

Long nau planti milion manmeri i save go sindaun long ol narapela kantri i gat ol pasin i narapela kain long pasin bilong ples bilong ol. Dispela i save givim bikpela wok long ol Kristen em ol i laik autim gutnius bilong Kingdom Bilong God na bihainim tok bilong Jisas long “mekim olgeta lain manmeri i kamap disaipel.” (Matyu 24:14; 28:19) Planti taim ol i lukim olsem taim ol man i harim gutnius long tok ples bilong ol yet, bel bilong ol i save pilim tru na ol i gat laik long harim dispela tok.

Olsem na ol i save wokim dispela nius, Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova, long olgeta mun long 169 tok ples, na poroman bilong en, nius Kirap!, ol i wokim long 81 tok ples. Na bilong autim gutnius long ol manmeri i kam sindaun long hap bilong ol, planti Witnes Bilong Jehova i save wok strong long lainim wanpela nupela tok ples​—na sampela tok ples i hatwok long lainim, olsem tok Arabik, tok Saina, na tok Rasia. Ol i gat wankain tingting olsem ol Kristen bilong pastaim na ol i lainim ol dispela tok ples. I olsem aposel Pol i tok: “Mi bin kisim pasin bilong olgeta kain man, long wanem, mi laik traim olgeta rot bilong kisim bek sampela bilong ol.”​—1 Korin 9:22.

[Futnot]

a Planti Juda long Jerusalem i bin mekim tok Grik. Olsem, i gat sampela man “bilong wanpela haus lotu bilong ol Juda, ol i kolim haus lotu bilong ol friman . . . [na ol lain] bilong taun Sairini na taun Aleksandria na bilong tupela provins Silisia na Esia,” em ol i save mekim tok ples Grik.​—Aposel 6:​1, 9.

[Mep long pes 18]

(Bilong save ol dispela rait i stap we long pes, lukim buk o magasin)

Rom

GRIK

Atens

ESIA

Antiok (bilong Pisidia)

SILISIA

SIRIA

JUDIA

Jerusalem

ISIP

Aleksandria

Sairini

SOLWARA MEDITERENIAN

[Piksa long pes 19]

Baibel “Septuagint” i bin helpim ol man long kisim save long Jehova long taim bilong ol aposel

[Kredit Lain]

Israel Antiquities Authority

[Piksa long pes 20]

Plet bras long Areopagus i makim bikpela tok Pol i bin mekim

    Tok Pisin Pablikesen (1983-2025)
    Log Aut
    Log In
    • Tok Pisin
    • Serim
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ol Lo Bilong Yusim
    • Privacy Policy
    • Ol Praivesi Seting
    • JW.ORG
    • Log In
    Serim