Ol Kristen na Ol Manmeri Bilong Graun
“Taim yupela i stap wantaim ol man i stap ausait long sios, yupela i mas bihainim gutpela tingting na mekim ol stretpela pasin.”—KOLOSI 4:5.
1. Jisas i tok wanem long ol disaipel bilong em na ol manmeri bilong dispela graun?
TAIM Jisas i beten long Papa bilong em long heven, em i tok long ol disaipel bilong em olsem: “Ol manmeri bilong dispela graun ol i save birua long ol, long wanem, ol manmeri bilong mi ol i no bilong dispela graun, olsem mi tu mi no bilong dispela graun.” Na em i tok moa olsem: “Mi no askim yu long tekewe ol long dispela graun. Nogat. Mi beten long yu long yu ken lukautim ol, na man nogut i no ken bagarapim ol.” (Jon 17:14, 15) Ol Kristen i no ken lusim ol manmeri bilong dispela graun na bilong ol yet ol i stap long wanpela hap, olsem long ol haus bruder o haus sister samting, nogat. Krais i bin ‘salim ol i go i stap namel long ol manmeri bilong graun’ bilong autim tok bilong em “long olgeta hap bilong graun.” (Jon 17:18; Aposel 1:8) Tasol em i askim God long was long ol, long wanem, Satan, em “hetman i save bosim dispela graun,” em bai kirapim ol man long birua long ol, na as bilong dispela pasin birua, em nem bilong Krais i stap long ol.—Jon 12:31; Matyu 24:9.
2. (a) Baibel i kolim dispela tok ol manmeri bilong “dispela graun” bilong makim husat? (b) Jehova i gat wanem stretpela tingting long ol manmeri bilong graun?
2 Long Baibel dispela tok ol manmeri bilong “dispela graun” (tok Grik, koʹsmos), planti taim em i makim ol lain manmeri i no bihainim stretpela pasin, em ol “i stap aninit long strong bilong Satan.” (1 Jon 5:19) Ol Kristen i save bihainim ol lo bilong Jehova, na tu, ol i bihainim tok bilong Jisas olsem ol i mas autim gutnius bilong Kingdom bilong God long ol manmeri bilong dispela graun, olsem na sampela taim i gat hevi i stap namel long ol na ol lain bilong dispela graun. (2 Timoti 3:12; 1 Jon 3:1, 13) Tasol sampela taim dispela tok koʹsmos long Baibel i makim olgeta manmeri bilong graun. Jisas i tingim ol dispela lain taim em i tok: “God i gat wanpela Pikinini tasol i stap. Tasol God i laikim tumas olgeta manmeri bilong graun, olsem na em i givim dispela wanpela Pikinini long ol. Em i mekim olsem bilong olgeta manmeri i bilip long em ol i no ken lus. Nogat. Bai ol i kisim laip i stap gut oltaim oltaim. God i no salim Pikinini bilong en i kam long graun bilong skelim pasin bilong ol manmeri bilong graun olsem jas. Nogat. Em i salim em i kam bilong kisim bek ol.” (Jon 3:16, 17; 2 Korin 5:19; 1 Jon 4:14) Olsem na maski Jehova i nolaik tru long ol pasin nogut bilong dispela graun bilong Satan, em i kamapim pasin sori bilong em long ol manmeri bilong graun taim em i salim Pikinini bilong em i kam long graun bilong kisim bek olgeta manmeri i “tanim bel.” (2 Pita 3:9; Sindaun 6:16-19) Stretpela tingting bilong Jehova long ol manmeri bilong graun i mas stiaim tingting bilong lain bilong em ol i lotuim em.
Pasin Jisas i Bihainim
3, 4. (a) Jisas i ting olsem wanem long kisim wok king long graun? (b) Jisas i gat wanem tingting long ol manmeri bilong graun?
3 Klostu long taim em i dai, Jisas i tokim Pontius Pailat: “Kingdom bilong mi em i no bilong dispela graun.” (Jon 18:36) Paslain long dispela taim Jisas i mekim pasin i stret wantaim dispela tok—taim Satan i laik givim strong long em bilong bosim ol kingdom bilong dispela graun, Jisas i sakim em. Na tu, Jisas i no larim ol Juda i mekim em i kamap wanpela king. (Luk 4:5-8; Jon 6:14, 15) Tasol Jisas i mekim bikpela pasin sori long ol manmeri bilong graun. Aposel Matyu i stori long dispela pasin Jisas i mekim, olsem: “Em i lukim ol bikpela lain manmeri, na em i sori tru long ol, long wanem, tingting bilong ol i paul nabaut, na ol i stap nogut tru, olsem ol sipsip i no gat wasman.” Em i laikim tumas ol manmeri na em i go long ol taun na ples bilong ol na em i autim tok long ol. Em i skulim ol na oraitim ol sik bilong ol. (Matyu 9:36) Na tu, taim ol manmeri i kam long em bilong em i ken skulim ol, em i tingim ol samting bilong skin ol i sot long en. Baibel i tok: “Jisas i singautim ol disaipel bilong en i kam, na em i tokim ol olsem, ‘Mi sori long dispela ol manmeri. Ol i stap wantaim mi inap tripela de pinis na ol i no gat kaikai. Mi no laik bai ol i stap hangre na mi salim ol i go. Nogut ai bilong ol i raun na ol i pundaun long rot.’ ” (Matyu 15:32) Jisas i sori long ol na i tingim ol tru, a?
4 Ol Juda i nolaik tru long ol Samaria, tasol Jisas i toktok longtaim liklik wantaim wanpela meri Samaria, na em i autim tok inap tupela de long wanpela taun bilong ol Samaria. (Jon 4:5-42) Tru, God i bin salim Jisas i kam “long ol lain bilong Israel tasol, bilong helpim ol dispela sipsip i lus,” tasol sampela taim em i helpim ol narapela man i no Juda em ol i kamapim olsem ol i bilip long em. (Matyu 8:5-13; 15:21-28) Em nau, Jisas i kamapim klia olsem yumi inap i stap ol manmeri “i no bilong dispela graun” tasol yumi mekim pasin sori long ol manmeri bilong graun. Olsem wanem? Yumi save mekim wankain pasin sori long ol manmeri i stap long hap bilong yumi o long ples wok bilong yumi o long ol stua o maket yumi go long en bilong baim ol samting? Yumi save tingim i stap bilong ol—i no ol samting bilong spirit tasol ol i mas kisim, tasol yumi tingim ol narapela samting tu yumi mas helpim ol long en sapos yumi inap? Jisas i bin mekim olsem, na dispela i opim rot long em long skulim ol man long Kingdom. Tru, yumi no inap wokim ol mirakel tru olsem Jisas i bin mekim. Tasol taim yumi mekim gutpela pasin long ol man, planti taim dispela i save daunim pasin bilong bel nogut long ol Witnes Bilong Jehova, na dispela i olsem wanpela kain mirakel i kamap.
Tingting Bilong Pol Long “Ol Man i Stap Ausait”
5, 6. Aposel Pol i mekim wanem pasin long ol Juda “i stap ausait”?
5 Long sampela pas bilong em, Pol i stori long ol man bilong “ausait” o “i stap ausait,” na dispela tok i makim ol manmeri i no Kristen, maski ol i Juda o ol i bilong ol narapela lain. (1 Korin 5:12; 1 Tesalonaika 4:12; 1 Timoti 3:7) Orait Pol i mekim wanem kain pasin long ol? Em i ‘kisim pasin bilong olgeta kain man, long wanem, em i laik traim olgeta rot bilong kisim bek sampela bilong ol.’ (1 Korin 9:20-22) Taim em i kamap long wanpela taun, pastaim em i save go autim tok long ol Juda em ol i sindaun long dispela hap. Bilong kirapim tok long ol, em i mekim wanem? Long pasin bilong gutpela tingting na long pasin daun, em i kamapim ol tok bilong Baibel i kamapim klia tru olsem Mesaia i kam pinis, na em i bin dai olsem wanpela ofa, na God i bin kirapim em bek.—Aposel 13:5, 14-16, 43; 17:1-3, 10.
6 Long dispela rot Pol i givim sampela save moa long ol Juda, em ol i save pinis long Lo na ol profet, na nau em inap skulim ol long Mesaia na Kingdom bilong God. Na sampela i bilip long ol dispela tok em i skulim ol long en. (Aposel 14:1; 17:4) Maski ol hetman bilong lain Juda i birua long em, Pol i soim olsem em i laikim tru ol Juda taim em i raitim pas olsem: “Ol brata, bel bilong mi i laikim tumas bai God i kisim bek ol Israel, na oltaim mi save prea long God long dispela samting. Mi save gut long ol na mi tokaut olsem, ol i strong tumas long bihainim pasin God i laikim. Tasol ol i no klia gut long laik tru bilong God, na ol i mekim.”—Rom 10:1, 2.
Ol i Helpim Ol Bilipman i No Juda
7. Planti manmeri bilong ol narapela lain i bihainim lotu bilong ol Juda, ol i mekim wanem long taim ol i harim gutnius Pol i autim?
7 I gat planti manmeri bilong ol narapela lain ol i kirap bihainim lotu bilong ol Juda na ol i katim skin. I gat sampela lain olsem i bin stap long Rom, Antiok long Siria, Itiopia, Antiok long Pisidia, na long ol narapela hap ol Juda i bin go sindaun long en. (Aposel 2:8-10; 6:5; 8:27; 13:14, 43; skelim wantaim Matyu 23:15.) Ol dispela lain i bihainim lotu bilong ol Juda, ol i no olsem planti hetman Juda—ol i no gat pasin antap, na ol i no inap hambak na tok ol i lain bilong Abraham. (Matyu 3:9; Jon 8:33) Ol i bin lusim ol god haiden na long pasin daun ol i go long Jehova, na ol i kisim sampela save long em na ol lo bilong em. Na ol i kisim bilip bilong ol Juda em ol i bilip na wetim wanpela Mesaia i kam. Taim ol i wok long painim tok i tru, ol i kamapim pinis olsem ol i laik senisim ol pasin na bilip bilong ol, olsem na planti bilong ol i redi long senisim sampela pasin moa bilong ol na bihainim tok aposel Pol i autim long ol. (Aposel 13:42, 43) Ol man bilong ol narapela lain i bin lotuim ol god haiden na bihain ol i tanim bel na kamap Kristen, ol inap tru long autim tok long ol man em ol tu i bilong ol narapela lain na ol i lotu yet long ol dispela god.
8, 9. (a) Wanem sampela manmeri moa bilong ol narapela lain ol i laikim lotu bilong ol Juda? (b) Planti man i no bin katim skin tasol ol i aninit long God, ol i mekim wanem long taim ol i harim gutnius?
8 I gat sampela man moa i no bilong lain Juda na ol i laikim lotu Juda. Namba wan bilong ol dispela lain long kamap Kristen em Kornilius. Tru, em i no wanpela man bilong bihainim lotu bilong ol Juda, tasol ‘em i save bihainim gut pasin God i laikim, na em i save aninit long God.’ (Aposel 10:2) Profesa F. F. Bruce i stori long Buk Aposel na em i tok: “Ol kain man olsem em ol i bilong ol narapela lain, [Buk Aposel] i save kolim ol olsem ‘ol man i save aninit long God’; tru, em i no wanpela nem tru bilong ol, tasol em i wanpela gutpela nem bilong kolim long ol dispela man. Planti manmeri bilong ol narapela lain long dispela taim bipo, ol i no redi long kamap man tru bilong bihainim lotu bilong ol Juda (lo bilong katim skin em wanpela bikpela samting ol man i surik long en), tasol ol i laikim pasin bilong ol Juda long lotuim wanpela God tasol insait long ol haus lotu bilong ol, na ol i lukim tu olsem i gat lo bilong stretpela pasin i bosim i stap bilong ol Juda. Sampela ol i bin go lotu long haus lotu bilong ol Juda na ol i kisim sampela save long ol beten na tok bilong buk bilong God ol i harim ol Juda i kaunim long tok Grik.”
9 Taim aposel Pol i autim tok insait long ol haus lotu long Esia Maina na kantri Grik, em i bungim planti man i save aninit long God. Long Antiok long Pisidia, taim em i kirap givim tok long ol man i bung insait long haus lotu, em i kolim ol olsem “yupela man bilong Israel, na yupela ol arapela man i save aninit long God.” (Aposel 13:16, 26) Luk i tok, taim Pol i autim tok inap 3-pela de Sabat insait long haus lotu bilong ol Juda long Tesalonaika, “sampela manmeri namel long ol [Juda], ol i bilip [olsem ol i kamap Kristen], na ol i bihainim Pol tupela Sailas. I gat sampela Grik i save lotu long God, na bikpela lain bilong ol i bihainim tupela. Na planti bilong ol meri i gat biknem, ol tu i bihainim tupela.” (Aposel 17:4) Ating sampela namel long ol dispela Grik em ol man i save aninit long God tasol ol i no bin katim skin. Ol samting i bin kamap i makim olsem i gat planti man bilong ol narapela lain i save aninit long God na ol i bin bung wantaim ol lain Juda i stap nabaut.
Autim Tok Namel Long “Ol Man i No Bilip”
10. Pol i mekim wanem pasin taim em i autim tok long ol manmeri bilong ol narapela lain em ol i no gat save liklik long buk bilong God? Wanem samting i kamap?
10 Long Ol Skripsa Grik, dispela tok “ol man i no bilip” em inap makim ol manmeri i stap ausait long kongrigesen Kristen. Planti taim em i makim ol haiden. (Rom 15:31; 1 Korin 14:22, 23; 2 Korin 4:4; 6:14) Long Atens planti man i no bilip ol i bin skul long ol tok na tingting bilong ol Grik, na ol i no gat save liklik long ol tok bilong buk bilong God. Orait yu ting dispela i mekim na Pol i surik long autim tok long ol? Nogat. Tasol em i senisim pasin bilong em long autim tok. Em i kamapim ol tok em Baibel i as bilong en, tasol em i no kolim stret wanpela hap tok bilong Ol Skripsa Hibru, em ol man bilong Atens i no save liklik long en. Long pasin bilong gutpela save em i soim ol olsem tok i tru bilong Baibel i wankain liklik olsem sampela tingting em ol Stoik bilong raitim stori long bipo yet ol i bin kamapim. Na em i kamapim tingting olsem i gat wanpela trupela God tasol bilong olgeta man bilong graun, em wanpela God bai skelim olgeta manmeri long kot na em bai mekim long stretpela pasin, na em i makim wanpela man bilong bosim dispela kot, em i bin dai na God i kirapim em bek pinis. Olsem na long gutpela pasin Pol i autim tok bilong Krais long ol Atens. Orait wanem samting i kamap? Tru, planti ol i tok bilas long em na sampela ol i gat tupela tingting, tasol “sampela man i bihainim em na ol i bilip. Wanpela em Dionisius, em wanpela memba bilong dispela kaunsil i save bung long maunten Areopagus. Na wanpela meri, nem bilong en Damaris, em i bilip, na ol arapela manmeri tu i bilip.”—Aposel 17:18, 21-34.
11 Long Korin i gat bikpela lain Juda i stap, olsem na bilong kirapim wok bilong em long dispela hap, pastaim Pol i autim tok insait long haus lotu bilong ol Juda. Tasol taim em i lukim olsem ol Juda i birua long em, em i go autim tok long ol manmeri bilong ol narapela lain i stap long Korin. (Aposel 18:1-6) Na ol i bikpela lain tru! Korin em i wanpela taun i gat ol kain kain lain i sindaun long en na i gat planti wok bisnis, na ol lain bilong Korin i gat nem long olgeta hap bilong ol Grik na Rom olsem ol lain bilong mekim pasin pamuk na ol kain pasin olsem. I gat wanpela tok olsem “bihainim pasin bilong ol Korin,” na insait bilong en i olsem mekim pasin pamuk. Tasol taim ol Juda i sakim pinis ol tok Pol i autim long ol, long dispela taim Krais i kamap long em na i tok: “Yu no ken pret. Nogat. Yu mas tokaut. . . . Long wanem, planti manmeri bilong mi i stap long dispela taun.” (Aposel 18:9, 10) Na tru tumas, Pol i kamapim wanpela kongrigesen long Korin, maski bipo sampela insait long kongrigesen ol i bin bihainim pasin “bilong ol Korin.”—1 Korin 6:9-11.
Wok Strong Long Kisim Bek Olgeta Kain Man Long Nau
12, 13. (a) Teritori bilong yumi long autim tok long en long nau, olsem wanem em i wankain liklik olsem long taim bilong Pol? (b) Yumi bihainim wanem tingting taim yumi autim tok long ol hap em ol lotu i gat nem Kristen ol i bin i stap longtaim, o long ol hap em planti man i les pinis long ol misin?
12 Wankain olsem long taim bilong ol aposel, long nau tu “marimari bilong God . . . em inap long kisim bek olgeta [kain] manmeri.” (Taitus 2:11) Ol hap teritori bilong autim tok long en i go bikpela na em inapim olgeta bikpela kantri na klostu olgeta ailan bilong solwara. Na olsem long taim bilong Pol, yumi save bungim ‘olgeta kain manmeri.’ Olsem: Yumi sampela i save autim tok long ol kantri em ol lotu i gat nem Kristen ol i bin stap long en inap planti handet yia pinis. Olsem ol Juda long taim bilong ol aposel, ating lain bilong ol dispela lotu i pas strong long ol bilip bilong ol dispela lotu. Tasol yumi amamas long traim painim ol man i gat gutpela bel na skulim ol long ol tok bilong Baibel na ol i ken putim wantaim hap save bilong Baibel ol i holim pinis. Na taim yumi autim tok long ol, yumi no mekim olsem yumi toktok wantaim pikinini tasol o man i no gat save liklik, na yumi no mekim olsem ol i pipia lain tasol, maski sampela taim ol bikman bilong lotu bilong ol i birua long yumi o mekim nogut long yumi. Yumi save olsem sampela namel long ol i “strong tumas long bihainim pasin God i laikim,” maski ol i no klia gut long laik tru bilong God. Olsem Jisas na Pol, yumi soim ol man olsem yumi laikim tru ol, na yumi gat strongpela laik tru long God i ken kisim bek ol.—Rom 10:2.
13 Taim yumi autim tok, planti bilong yumi i save bungim ol man i les pinis long ol misin. Tasol ating ol i save aninit yet long God—ol i save bilip liklik long God na ol i wok strong long bihainim gutpela pasin. Nau yumi stap namel long ol manmeri bilong dispela graun i lusim pinis stretpela pasin na mekim planti rong, olsem na yumi mas amamas taim yumi bungim ol man i save bilip liklik long God, a? Na yumi amamas long soim ol long wanpela pasin bilong lotu i no gat ol pasin giaman na tok giaman long en.—Filipai 2:15.
14, 15. Olsem wanem na long nau i gat wanpela bikpela hap teritori tru bilong autim gutnius long en?
14 Long tok piksa bilong em long umben bilong kisim pis, Jisas i tok profet olsem bai i gat wanpela bikpela hap teritori tru bilong autim tok long en. (Matyu 13:47-49) Wastaua bilong Jun 15, 1992, i kamapim insait bilong dispela tok piksa, na long pes 19 em i tok: “Sampela man bilong ol dispela misin [ol i gat nem Kristen] ol i bin mekim bikpela wok long tanim tok bilong Baibel i go long ol narapela tok ples, na wokim planti Baibel na tilim long ol man. Ol dispela misin i bin kamapim o helpim ol sosaiti i mekim wok bilong tanim Baibel i go long ol kain kain tok ples bilong ol longwe longwe ples. Na ol i bin salim ol dokta na tisa, olsem ol misineri, i go long ol kantri na ol dispela misineri i bin kamapim planti planti skin Kristen. Ol dispela wok bilong ol dispela misin i bin bungim planti pis nogut, em God i no orait long ol. Tasol long dispela rot planti lain i no Kristen ol i bin harim sampela hap tok bilong Baibel na ol i bin kisim save long hap pasin bilong lotu Kristen, maski i no lotu Kristen tru.”
15 Long hap bilong Saut Amerika, Afrika, na ol ailan bilong solwara, ol misin i gat nem Kristen ol i bin kirapim planti manmeri long kam insait long lotu bilong ol. Long taim bilong yumi, yumi bin painim planti man i gat pasin daun ol i stap long ol dispela hap, na yumi inap mekim yet planti gutpela wok sapos yumi gat pasin sori na stretpela tingting long ol kain man olsem i gat pasin daun, olsem Pol i bin mekim long ol man i bin bihainim lotu bilong ol Juda. Na i gat sampela lain moa yumi mas helpim ol, em ol planti milion manmeri ol i laikim tok bilong ol Witnes Bilong Jehova. Ol i save amamas long lukim yumi taim yumi go long haus bilong ol. Sampela ol i bin stadi long Baibel wantaim yumi na ol i bin kam long ol miting bilong yumi, na ol i kam tu long Memorial bilong tingim indai bilong Krais, em yumi save mekim long olgeta yia. Em nau, taim yumi tingim ol dispela lain, yumi save yumi gat bikpela hap teritori tru bilong autim gutnius bilong Kingdom long en, a?
16, 17. (a) Yumi save autim gutnius long wanem kain man? (b) Olsem wanem yumi save bihainim pasin bilong Pol taim yumi autim tok long ol kain kain man?
16 Na tu, yumi mas ting olsem wanem long ol manmeri ol i bilong ol lain i no gat nem Kristen, maski yumi bungim ol long kantri bilong ol yet o long ol kantri long hap bilong Wes ol i go sindaun long en? Na olsem wanem long ol planti milion manmeri ol i givim baksait pinis long lotu, na ol i kamap olsem man i no bilip long God o ol i ting yumi no inap save olsem God i stap o nogat? Na olsem wanem long ol man i strong tumas long bihainim ol tingting bilong nau o ol kain tingting em planti man i save laikim na ol i kamapim long ol planti buk i save stori long pasin bilong helpim yumi yet? Yumi mas abrusim ol kain man olsem, na yumi ting God i no inap kisim bek ol? Yumi no inap holim kain tingting olsem sapos yumi bihainim pasin bilong aposel Pol.
17 Taim Pol i autim tok long Atens, em i no mekim pasin kranki olsem tok resis wantaim ol man long ol tingting bilong dispela graun. Tasol em i tingim ol dispela man em i autim tok long ol na em i autim tok long pasin ol inap pilim, na em i kamapim ol tok i tru bilong Baibel long kain tok i klia tru na ol inap kisim gut. Na yumi tu, i no olsem yumi mas kamap man i gat save tru long ol lotu o ol tingting bilong ol dispela lain yumi autim tok long ol, nogat. Tasol yumi mas senisim sampela pasin bilong kirapim tok long ol na bai ol inap putim yau long ol tok yumi autim long ol, na long dispela rot yumi “kisim pasin bilong olgeta kain man.” (1 Korin 9:22) Pol i raitim pas long ol Kristen long Kolosi na em i tok: “Taim yupela i stap wantaim ol man i stap ausait long sios, yupela i mas bihainim gutpela tingting na mekim ol stretpela pasin. Oltaim yupela i mas redi long soim pasin bilong Krais long ol. Oltaim yupela i mas mekim gutpela tok tasol, em olkain tok ol man i save laik long harim. Yupela i mas tingting gut na traim long bekim gut tok bilong olgeta man.”—Kolosi 4:5, 6.
18. Yumi gat wok long mekim wanem? Yumi no ken lusim tingting long wanem samting?
18 Olsem Jisas na aposel Pol i bin mekim, yumi tu i mas mekim pasin sori long ol kain kain manmeri. Na yumi mas wok strong long painim rot bilong tokim ol man long gutnius bilong Kingdom. Tasol yumi no ken lusim tingting olsem Jisas i bin tok long ol disaipel bilong em: “Ol i no bilong dispela graun.” (Jon 17:16) Yumi mas ting olsem wanem long dispela tok? Bai yumi toktok moa long dispela samting long stori i kamap bihain long dispela.
Sampela Askim
◻ Stori long stretpela tingting bilong Jisas long ol manmeri bilong graun.
◻ Pol i bihainim wanem pasin bilong autim tok long ol Juda na ol manmeri bilong ol narapela lain i bihainim lotu bilong ol Juda?
◻ Pol i bihainim wanem pasin bilong autim tok long ol man i no bilip na ol man i save aninit long God?
◻ Taim yumi autim tok, olsem wanem yumi inap ‘kisim pasin bilong olgeta kain man’?
11. Korin em i wanem kain taun? Taim Pol i autim tok long dispela taun, wanem samting i kamap long wok bilong em?
[Ol Piksa long pes 10]
Taim ol Kristen i mekim gutpela pasin long ol manmeri i stap klostu long ol, dispela inap daunim pasin bilong ol long bel nogut long ol Kristen