Olgeta Lain i Stap Wanbel—Dispela Samting Bai Kamap Olsem Wanem?
OLSEM wanpela haus i stap nogut tru em ol lain i sindaun long en i bin bagarapim na ol man i mas brukim na wokim gen, pasin bilong dispela graun tu i bagarap na i no inap stretim, olsem na em i mas pinis na nupela pasin i mas kisim ples bilong en. Tasol dispela em i no wanpela tok nating bilong ol man, nogat. Tru, planti lain i bin tok olsem bagarap bai painim dispela graun. Olsem Baibel i tok, i no gat narapela rot bilong stretim pasin bilong dispela graun. Bilong wanem i olsem?
Pasin bilong dispela taim bilong nau i kain olsem wanpela haus em ol pos bilong en i no sanap gut na em inap pundaun. Ol binatang bilong kaikai haus ol i pulap long ol plang, na tu, ol plang na pos samting i sting pinis. Ol sparen na bun bilong haus ol i wokim long ain ol i ros pinis. Ol banis i no sanap gut. Rup i laik pundaun. Ol paip bilong wara i gat hul long en. Ol waia bilong paua i no stap gut na em inap bagarapim man. Ol man i sindaun long dispela haus ol i pait oltaim na ol i wok long bagarapim ol samting insait long haus. Ol kokoros na rat samting i pulap long haus na long hap graun em haus i sanap long en, na i gat planti samting ol man inap kisim bagarap long en.
“Olgeta Man Inap Bagarap”
Ol pait politik i kamap, na pasin mangal, na pait, na narapela lain i birua long narapela lain, olsem na Gwynne Dyer i tok, “olgeta man long graun inap bagarap.” Long olgeta hap bilong graun, i gat ol liklik liklik lain i strong long pulim ol lain politik long bihainim tingting bilong ol, na ol lain i laik helpim ol man em ol narapela i daunim ol, na ol raskol, na ol lain i stap long olgeta hap na i mekim pasin birua na pretim man, na sampela narapela lain olsem, em ol i wok strong long mekim ol samting bilong helpim ol yet tasol na sapos ol i gat laik long bagarapim wok ol man i mekim bilong kamapim gutaim long graun, i olsem ol inap. Ol dispela lain i mekim wankain samting olsem ol man i sindaun long haus na bagarapim sindaun bilong ol narapela.
Tasol planti saveman i tok olsem i gat narapela samting tu i pasim olgeta lain long kamap wanbel—i no ol dispela liklik lain o ol wan wan bikhetman tasol, nogat. Namba wan bikpela samting bilong pasim rot em ol kantri yet. Wanpela man bilong raitim ol buk i stori long pait, em S. B. Payne, Jr., em i tok, ol kantri i save bosim ol yet, ol i stap olsem “ol lain i sakim lo.” Ol i mekim ol samting bilong helpim kantri bilong ol yet tasol, na ol i no tingim gut ol narapela kantri. Olsem na kirap long bipo yet na i kam inap long nau, ol “bikman i wok long daunim ol arapela manmeri na mekim nogut long ol.”—Saveman 8:9.
Tru, sampela gavman i bin daunim sampela pasin bilong mekim nogut long ol narapela insait long kantri bilong ol yet, na ol i bin mekim liklik long sampela narapela kantri tu. Sampela taim ol i bin wok gut wantaim ol narapela kantri. Tasol taim sampela kantri i bung wantaim bilong sakim birua, sampela man i ting olsem ol i bin tingim ol yet tasol, na ol i no gat laik tru long helpim ol dispela narapela kantri. Tru tumas, ol gavman bilong graun ol i no save long rot bilong stretim ol hevi bambai olgeta lain i ken stap wanbel. Gwynne Dyer i tok: “Dispela tingting olsem olgeta lain bilong graun bai bung wantaim bilong pasim wanpela birua kantri long mekim pait long narapela kantri o bilong givim strafe long kantri i bin mekim olsem, em i gutpela tingting, tasol husat inap makim wanem kantri i wanpela birua kantri, na husat i mas tromoi mani na givim ol soldia bilong pasim ol dispela kantri long mekim pait?”
Na tu, taim wanpela kantri i laik pait long narapela kantri, ol inap mekim tasol sapos bikpela hap lain bilong kantri i orait long ol i mekim dispela samting. Ol samting i bin kamap bipo i kamapim klia olsem i no wanpela kantri tasol em ol lain bilong en i bin helpim ol bikman bilong kantri, maski ol i mekim pasin i stret o nogat. Klostu olgeta lain long graun ol i bin mekim olsem. Nius Time i tok, ol i bin bihainim nating “ol tok giaman na ol tok bilong grisim ol,” em ol tok i bin kamap long maus bilong ol bikman bilong politik na lotu.
Pasin bilong litimapim kantri i bin kirapim ol man bilong sori long mekim pasin nogut tru long ol man meri pikinini bilong narapela kantri. Man bilong raitim stori bilong ol samting i bin kamap bipo, em J. M. Roberts, em i tok: “Long 1914, narapela kain pasin tru i bin kamap—long olgeta kantri, bikpela lain man bilong kain kain wok politik na lotu na skin ol i amamas long go long pait.” Olsem wanem? Dispela i bin lainim ol olsem pait i no rot bilong kamapim pasin wanbel? Nogat! Wanpela man bilong nius, em Rod Usher, em i tok, pasin nogut bilong litimapim kantri em i wok yet long bagarapim wok bilong helpim olgeta lain long kamap wanbel.
I Gat Narapela Samting i Pasim Ol Man
Tasol i gat narapela samting i bikpela samting moa na i pasim ol man long helpim olgeta lain long kamap wanbel. Baibel i tok, em Satan wantaim ol spirit nogut. Baibel i tok, Satan em i “giaman god bilong dispela graun, [na] em i bin pasim tingting bilong ol dispela man i no bilip” bambai “lait bilong gutnius bilong marimari na sori bilong Krais” i no inap helpim ol.—2 Korin 4:4; KTH 12:9.
Dispela i no mekim na ol man i no gat asua long pasin ol i mekim, nogat. Tasol dispela i helpim yumi long save long as na ol gavman bilong graun ol i no inap helpim olgeta lain long kamap wanbel tru. Satan i stap yet, olsem na em bai wok yet long pulim ol man na meri long kisim dispela pasin em Baibel i kolim “pasin bilong olpela bel,” em olsem ‘pasin birua na belhat na kros na tok pait na brukim lain.’—Galesia 5:19-21.
Gavman Bilong Bosim Olgeta Hap
Orait, wanem samting inap stretim dispela hevi? Inap olsem 700 yia i go pinis, wanpela saveman bilong Itali, em Dante, em i bekim dispela askim. Em i tok i mas i gat wanpela gavman tasol bilong bosim olgeta hap bilong graun, na long dispela rot olgeta lain bai kamap wanbel na stap bel isi. Long planti man, dispela tingting olsem ol inap kamapim wanpela gavman bilong bosim olgeta hap em i olsem wanpela tingting giaman tasol na yumi no ken bilip tru long en. Dispela man bilong raitim buk, em Payne, em i tok olsem “long dispela taim nau, yumi no inap kamapim wanpela gavman bilong bosim olgeta hap.” Bilong wanem? Long wanem, dispela kain gavman i mas mekim tupela samting i olsem ol man bilong graun i no inap tru long mekim, olsem: ‘Wanpela gavman bilong bosim olgeta hap bai pinisim pait, na i no ken bosim ol man long hatpela pasin na daunim ol.’
I no gat wanpela gavman bilong graun inap mekim dispela tupela samting. Tasol Kingdom bilong God long han bilong Krais Jisas, em inap pinisim pait, na em bai mekim olsem. (Song 46:9, 10; Matyu 6:10) Em bai rausim olgeta man i laik kamapim pait. Tok bilong profet Daniel i makim olsem long pinis bilong taim God i bin makim bilong ol man i ken bosim graun, wok bos bilong ol man bai “bruk” olsem “ain i stap wantaim graun” i save bruk. (Daniel 2:41-43) Lain politik bai bruk bruk na pait bai kamap. Tasol Daniel i tok, Kingdom bilong God bai “bagarapim ol arapela king,” o gavman, em ol i litimapim kantri bilong ol yet na ol i no stap wanbel, na Kingdom i stap long han bilong Krais Jisas bai kisim ples bilong ol, em dispela Kingdom ol man i bin wet longtaim long en.—Daniel 2:44.
I no gat as na bai God i kamapim wanpela gutpela ples tru bilong ol man i ken sindaun long en sapos i gat ol man nogut i stap na ol i wok long bagarapim i stap bilong ol narapela. Tasol “ol man nogut bai i bagarap olgeta.” (Song 37:1, 2, 9, 38; Sindaun 2:22) Olsem na Krais bai pinisim olgeta man i strong long sakim ol lo bilong God na ol man i helpim ol bikman bilong graun i bagarapim pasin bilong i stap wanbel. Em bai bagarapim olgeta man i wok long bagarapim ol samting i stap long dispela graun. God i tok promis olsem em bai “bagarapim ol man i bin bagarapim graun.”—KTH 11:18.
Dispela gavman bai i no ken mekim hatpela wok bos na daunim olgeta man, nogat. Taim Krais Jisas i kam na tilim ol gutpela man na man nogut i go long tupela lain, bai em i no “daunim tok tru . . . [Em bai] helpim ol man bai ol i ken wokabaut stret.” (Song 45:3, 4; Matyu 25:31-33) Taim Jisas i mekim dispela samting, i no olsem em i mekim wok nogut long strong bilong em. Nogat! Dispela samting bai kamap i no olsem wanpela man bilong mangal i baim wanpela hap graun i gat naispela haus long en i gat kain stail bilong bipo, tasol em i laik brukim dispela haus na wokim narapela samting long dispela hap graun. Bai i olsem wanpela pipia haus i sting pinis, em ol i laik brukim bilong kamapim wanpela gutpela klinpela ples ol man i ken sindaun long en.
Tasol olsem wanem long Satan na ol spirit nogut em bipo ol i bin brukim ol lain na ol i no stap wanbel? Yu ting ol inap kam insait long dispela nupela ples na kirapim ol man long pait na mekim nogut gen long ol narapela man i sindaun wantaim ol? Nogat tru. Taim God i rausim ol na stretim graun, dispela samting i no inap kamap gen. “I no gat wanpela man inap bikhet long em tupela taim. Nogat tru.”—Nahum 1:9.
Baibel i tok olsem taim God i bagarapim Satan, bai i wankain olsem man i kukim pipia long ples paia. Baibel i tok, “Satan i bin giamanim ol [manmeri long graun], olsem na God bai i tromoi em i go daun long bikpela hul i gat hatpela paia bilong ol ston salfa.” (KTH 20:10) Em gutpela tok piksa, a? Yes, Baibel i no tok piksa long wanpela liklik ples paia bilong kukim sampela pipia tasol bilong makim dispela bagarap, nogat; em i tok piksa long wanpela bikpela hul i gat paia, em inap kukim na pinisim olgeta samting i nogut na i no klinpela. Bai God i no larim wanpela man o spirit nogut i stap bilong ol i ken wok yet long bagarapim pasin wanbel i stap long heven na graun, na long brukim ol gutpela lo bilong God bilong makim wanem samting i stret na i no stret, o long givim pen long ol man. Ol man bilong bagarapim pasin wanbel, bai ol i no stap moa!—Song 21:9-11; Sefanaia 1:18; 3:8.
Olgeta Lain i Stap Wanbel
Ol man i winim dispela taim bilong rausim ol man nogut, bai ol i wanpela bikpela lain olsem “planti manmeri tru . . . ol i bilong olgeta lain man na bilong olgeta kantri na bilong olgeta kain skin na bilong olgeta tok ples.” (KTH 7:9) Ol man i no ken tingim lain na skin bilong ol na larim dispela samting i brukim ol. Ol i lain pinis long stap gut wantaim. (Aisaia 2:2-4) Na samting i gutpela moa i olsem: Ol man bipo i bin stap long graun ol bai bung wantaim ol—long rot bilong kirap bek ol bai stap gen long graun i kamap klinpela gen.—Jon 5:28, 29.
Olsem wanem? Yu laik stap long kain taim olsem? Ol man i bihainim ol lo bilong God, ol tasol bai stap long dispela nupela taim, na ol dispela lo i stap ples klia tru long Baibel. (Jon 17:3; Aposel 2:38-42) Ol Witnes Bilong Jehova bai amamas long helpim yu long kisim save long ol samting God i laik bai yu mas mekim na bai yu inap kisim laip i stap gut oltaim namel long olgeta lain i stap wanbel tru.
[Piksa long pes 7]
Gavman i stap long han bilong Krais Jisas bai mekim na olgeta lain bai kamap wanbel