“Kisim bek laip em samting i tru, na em i tru olsem olgeta manmeri i stap laip em ol man i bin i stap laip bipo, ol i dai, ol i bon gen, na ol i stap laip i go i go olsem.”—PLETO, SAVEMAN GRIK, 400 B.C.E., KAMAPIM TOK BILONG “SOKRATIS.”
“Ol tewel i save stap insait long man na ol yet i no gat bodi olsem man, ol i ken stap insait long narapela narapela man na kalap long wanpela man i go long narapela man.”—GIORDANO BRUNO, SAVEMAN BILONG ITALI, 1500 C.E.
“Ol man i no save dai tru: i luk olsem ol i dai . . . tasol wanpela hap bilong ol i stap laip yet na i lukluk long graun olsem em i lukluk long wanpela windo, em i stap gut, long wanem, em i stap insait long nupela bodi.”—RALPH WALDO EMERSON, MAN AMERIKA HUSAT I SAVE RAITIM OL STORI, 1800 C.E.
OLSEM WANEM? Yu bin tingting tu olsem yu husat tru? Yu ting yu bin stap laip bipo? Sapos olsem, i no yu wanpela tasol i gat dispela tingting. Kirap long bipo yet, ol man long Esia na long Yurop na Amerika samting, ol i bin tingting long ol kain askim olsem. Taim ol i wok long painim ol bekim, sampela i kirap long bilip olsem taim man i dai em i save kamap nupela gen long narapela bodi. Dispela tingting i olsem, taim man i dai, tewel i lusim man na i kamap nupela gen long narapela bodi olsem bilong man, animal, o diwai samting—na em i mekim olsem i go i go.
Dispela bilip i mekim gut bel bilong sampela man, tasol olsem wanem yumi ken save dispela bilip em i tru o nogat? Baibel i tok wanem long kain bilip olsem? Tasol pastaim yumi laik save, Dispela bilip i kirap long we?
Dispela Bilip i Kirap We?
Ol saveman i tok, ol lain Babilon bilong bipo em wanpela taun i bin stap winim 2,000 yia paslain long Krais, ol i kirap long bilip olsem tewel bilong man i save stap laip yet taim man i dai. Morris Jastrow, Jr., long buk bilong em The Religion of Babylonia and Assyria, em i tok: “Ol tisa bilong lotu bilong Babilon i kamapim narapela narapela tok long dispela tingting olsem man i save stap laip yet bihain long em i dai.” Em i tok, ol Babilon i ting “dai em rot bilong kisim narapela kain laip. Olsem na ol tisa bilong lotu bilong Babilon i kamapim dispela tingting olsem taim man i dai i gat wanpela hap bilong em i stap laip yet, bikos ol i hatwok long bilip olsem taim man i dai em i pinis olgeta.”
Kirap long dispela taim long Babilon, ol narapela kantri bilong bipo tu i wok long kisim dispela bilip olsem tewel bilong man i dai pinis i go stap long narapela man o kamap nupela gen long narapela bodi. Ol saveman bilong India i kamapim dispela bilip olsem, pasin man i mekim long taim em i stap laip inap makim wanem kain bodi em bai kisim long narapela laip bilong em long bihain, ol i kolim dispela bilip, Karma. Ol saveman Grik husat i gat biknem, ol tu i holim dispela bilip olsem taim man i dai em i kamap nupela gen long narapela bodi, dispela i mekim na planti man i laikim dispela bilip.
Long taim bilong yumi, planti man long Yurop na Amerika i laik save long dispela bilip olsem taim man i dai em i kamap nupela gen long narapela bodi. Ol man i gat nem long TV o muvi samting na ol yangpela bilong nau i gat laik tru long save long ol bilip na pasin bilong ol lotu bilong Esia. Long nau i gat ol buk na ol Web-sait long Intenet i stori long ekspiriens bilong sampela man em ol i ting ol i bin stap laip long bipo. Wanpela samting i kamap bikpela tru long planti kantri em pasin bilong mekim man i slip bilong painimaut ol samting i bin kamap long laip bilong dispela man long bipo, na dispela i mekim sampela samting long helt bilong em na ol pasin em i mekim long nau.
Tru Man i Save Kamap Nupela Gen Long Narapela Bodi?
Maski dispela bilip long man i kamap nupela gen long narapela bodi em i bilip bilong bipo yet, yumi laik kisim bekim bilong dispela bikpela askim—dispela bilip em i tru o nogat? Na ol Kristen i laik save sapos dispela bilip i stret wantaim ol bilip Kristen em Baibel i as bilong en. (Jon 17:17) Krieta bilong yumi God Jehova, em i As bilong laip na Man bilong “kamapim as bilong ol samting i hait,” em i tokaut long ol samting bilong laip na dai em pastaim ol man i no save long en. Yumi ken bilip tru long tok bilong em long Baibel bilong kisim bekim bilong ol askim yumi gat long dispela samting.—Daniel 2:28; Aposel 17:28.
Sapos yumi stadi gut long Baibel, bai yumi painim bekim God i givim long wanem samting i painim ol man i dai pinis. Olsem, long Stat 3:18, 19, yumi ritim tok God i mekim long Adam bihain long Adam na Iv i sakim tok bilong em. God i tok: “Bai yu wok hat tru long kisim kaikai bilong yu na tuhat bai i kamap long pes bilong yu. Na bai yu hatwok oltaim inap yu dai na yu go bek long graun. Long wanem, mi bin wokim yu long graun, na bai yu go bek gen long graun.” God i wokim Adam long graun. Taim em i dai em i go bek long graun. God i tokaut klia long dispela samting. Olsem na taim man i dai, em i no kamap nupela gen long narapela bodi, nogat, em i pinis olgeta.a Olsem hot na kol, drai na wet, lait na tudak i narapela narapela kain, dai i narapela kain long laip. Ol man i dai, ol i dai tru! Dispela em i klia na i stret tru, a?
Ating i gat sampela narapela samting i mekim na ol man i ting olsem ol i tingim ol samting i bin kamap long laip em ol i bin gat bipo. Em ol wok bilong kru bilong man em yumi no inap kliagut long en, olsem ol samting i stap long tingting, na wok bilong marasin samting o ol samting nogut i bin painim yumi. Driman na ol samting yumi tingting long en ol i planti tru long kru bilong yumi na sampela taim yumi piksaim klia tru long tingting, dispela i mekim na yumi ting olsem ol i samting tru tru. Sampela taim, ol spirit nogut i save mekim narakain samting na bai ol samting i no tru i luk olsem ol i samting tru tru.—1 Samuel 28:7-19.
Em nomol long ol man i gat laik long stap laip na save long ol samting bai kamap bihain. Tasol dispela laik i kam we? Baibel i tok long Krieta olsem: “Em i bin putim tu tingting bilong i stap oltaim long bel bilong ol man.” (Saveman 3:11, New International Version) Olsem na ol man i gat laik long stap oltaim oltaim.
Sapos Man Bilong Wokim yumi, em God Jehova, i putim dispela laik bilong i stap oltaim long bel bilong ol man, orait i stret em i kamapim klia olsem wanem ol man i ken inapim dispela laik bilong ol. Baibel i tokaut olsem Krieta i tingting pinis long blesim ol man i bihainim tok bilong em na ol bai stap laip oltaim long Paradais long graun. King Devit i tok: “Ol stretpela man bai i kisim graun God i givim ol, na bai ol i stap oltaim long en.” (Song 37:29.) Kirap bek bilong ol man i dai pinis, em i wanpela bikpela as tok bilong Baibel na i stret wantaim ol samting God i tingting pinis long mekim.—Aposel 24:15; 1 Korin 15:16-19.
Kirap Bek—Samting Tru Bai Painim Ol Man i Dai Pinis
Baibel i kamapim stori bilong ol man i bin lukim 8-pela kirap bek bilong ol man i dai pinis na ol i stap laip gen long graun.b Em ol stori bilong kirap bek na i no ol man i kamap nupela gen long narapela bodi. Ol famili na pren bilong ol i bin luksave kwik long ol dispela man i kirap bek. I no gat stori long ol wanblut i go lukluk namel long ol nupela bebi i bon bilong luksave sapos wanpela bilong ol dispela bebi em wanfamili bilong ol i dai pinis.—Jon 11:43-45.
Yumi amamas long save long tok Baibel i mekim olsem planti manmeri husat i dai pinis bai kirap bek na stap long nupela graun God bai kamapim, na God bai pinisim ol pasin nogut bilong nau. (2 Pita 3:13, 14) Long nau, olgeta samting bilong planti bilion manmeri i dai pinis i stap long tingting bilong God Jehova, em God husat i save tingim nem bilong olgeta sta! (Song 147:4; Revelesen 20:13) Taim em i givim laip gen long planti lain man long nupela taim, ol bai inap long tingim famili bilong ol na ol bai save long lain tumbuna bilong ol. Em gutpela samting tru yumi inap wetim i kamap bihain!
a Bilong kisim sampela save moa, lukim sapta 6, “Ol Man i Dai Pinis Ol i Stap We?” bilong buk Tru Tru Baibel i Tok Wanem? em ol Witnes Bilong Jehova i wokim.
