Jehova Em i Husat?
Bekim bilong Baibel
Jehova em God tru bilong Baibel, em Krieta bilong olgeta samting. (Revelesen 4:11) Ol profet, Abraham na Moses i lotuim em, na Jisas tu. (Stat 24:27; Kisim Bek 15:1, 2; Jon 20:17) Em i God bilong ol manmeri bilong “olgeta hap bilong graun,” na i no bilong wanpela lain tasol.—Buk Song 47:2.
Jehova em nem bilong God wanpela tasol olsem i stap long Baibel. (Kisim Bek 3:15; Buk Song 83:18) Em i kam long wanpela tok Hibru mining bilong en “i kamap,” na sampela saveman i ting mining bilong dispela nem em, “Em i Mekim i Kamap.” Dispela mining i stret tru long wok bilong Jehova olsem Krieta na Man Bilong Inapim ol samting em i tingting pinis long mekim. (Aisaia 55:10, 11) Baibel i helpim yumi tu long kliagut long Man i holim dispela nem Jehova, moa yet nambawan pasin bilong em, pasin laikim.—Kisim Bek 34:5-7; Luk 6:35; 1 Jon 4:8.
Nem Jehova em nem bilong God ol i bin tanim long tok Hibru i go long tok Inglis—4-pela leta יהוה (YHWH), ol i kolim olsem Tetragramaton. Yumi no save gut long hau ol i kolim stret long tok Hibru bilong bipo. Tasol, kirap long bipo yet ol i bin tanim long tok Inglis olsem “Jehova,” fes taim ol i bin trensletim long Baibel bilong William Tyndale long 1530.a
Wai na yumi no save long wei bilong kolim nem bilong God long tok Hibru bilong bipo?
Long rait Hibru bilong bipo i no gat ol vaul, ol yusim tasol konsinan. Taim man i mekim tokples Hibru em yet bai putim ol vaul i stret long wed em i kolim. Tasol bihain long ol i pinis long raitim Ol Skripsa Hibru (“Olpela Testamen”), sampela Juda i kisim wanpela bilip tumbuna olsem em rong long kolim nem bilong God. Taim ol i ritim strong wanpela skripsa i gat nem tru bilong God, ol bai senisim na putim wanpela tok olsem “Bikpela” o “God.” Inap sampela handret yia i lus, na dispela bilip giaman i spred na isi isi wei bilong kolim dispela nem long bipo em i lus olgeta.b
SSampela i ting olsem wei bilong kolim nem bilong God em “Yahweh,” na sampela i tok i gat narapela wei. Wanpela Detsi Skrol i gat liklik hap bilong Buk Wok Pris long tokples Grik em ol i tanim dispela nem olsem Iao. Ol man Grik bilong raitim buk samting long bipo i tok olsem ol i ken kolim tu olsem Iae, I·a·beʹ, na I·a·ou·eʹ, tasol ol i no inap pruvim olsem wanpela bilong ol dispela nem em wei ol i bin kolim long tokples Hibru bilong bipo.c
Tingting kranki ol man i gat long nem bilong God long Baibel
Tingting kranki: Ol trenslesen we i yusim “Jehova” em ol i bin edim dispela nem.
Tok tru: Nem bilong God long tok Hibru i stap long rait Tetragramaton em i stap klostu 7,000 taim long Baibel.d Planti trenslesen i rausim nating nem tru bilong God na senisim long biknem olsem “Bikpela.”
Tingting kranki: God i Gat Olgeta Strong i no nidim wanpela spesel nem.
Tok tru: God yet i givim tingting long ol man bilong raitim Baibel long yusim nem bilong em planti tausen taim, na em i stiaim ol man i lotuim em long yusim nem bilong em. (Aisaia 42:8; Joel 2:32; Malakai 3:16; Rom 10:13) Tru tumas, God i no orait long ol profet giaman em ol i laik mekim ol manmeri i lusim tingting long nem bilong God.—Jeremaia 23:27.
Tingting kranki: Ol i bihainim bilip tumbuna bilong ol Juda, na rausim nem bilong God long Baibel.
Tok tru: Em tru olsem sampela saveman bilong lo bilong lain Juda i no laik kolim nem tru bilong God. Tasol ol i no rausim long ol kopi long Baibel bilong ol. Maski wanem as na ol i mekim olsem, God i no laik bai yumi bihainim ol lo bilong ol tumbuna we i kalapim ol lo bilong em.—Matyu 15:1-3.
Tingting kranki: No ken yusim nem tru bilong God long Baibel bikos ol man i no save long wei stret bilong kolim long tokples Hibru.
Tok tru: Dispela tingting i kamapim olsem God i ekspektim ol manmeri husat i mekim ol narapela tokples long kolim nem bilong em long wankain wei. Tasol Baibel i kamapim olsem lain i lotuim God long bipo em ol i mekim narapela tokples i kolim stret ol nem long wei bilong ol yet.
Eksampel, tingim jas Josua bilong Israel. Long taim bilong ol aposel, ol Kristen i mekim tokples Hibru bai kolim nem bilong em olsem Yehoh·shuʹaʽ, tasol lain i mekim tokples Grik bai tok I·e·sousʹ. Ol stori bilong Baibel long nem Hibru bilong Josua long trenslesen bilong Grik, i soim olsem ol Kristen i bihainim gutpela wei long kolim stret ol nem long tokples bilong ol em planti man i save long en.—Aposel 7:45; Hibru 4:8.
Em wankain pasin ol i bihainim taim ol i trensletim nem tru bilong God. Bikpela samting tru i winim wei bilong kolim em ol i putim bek nem bilong God long ol ples stret bilong en long Baibel.
a Tyndale i bin yusim nem olsem “Iehouah” long trenslesen bilong em long 5-pela fes buk bilong Baibel. Bihain, tok Inglis i senis, na i gat nupela speling bilong nem bilong God. Eksampel, long 1612, Henry Ainsworth i yusim nem olsem “Iehovah” long trenslesen olgeta bilong em long Buk Song. Taim em i mekim rivisen bilong dispela trenslesen long 1639, em i yusim nem olsem “Jehovah.” Olsem tasol, ol trensleta bilong Baibel American Standard Version, ol i wokim long 1901, i yusim nem “Jehova” long ol hap we nem bilong God i stap long rait Hibru.
b Buk New Catholic Encyclopedia, Second Edition, Volume 14, pes 883-884, i tok: “Sampela taim bihain long ol i lusim pinis kalabus, ol i stat long tingim dispela nem Yahweh i holi tru, na ol i kirap senisim dispela nem na kolim ADONAI o ELOHIM.”
c Bilong kisim sampela save moa, lukim apendiks A4, “Nem Bilong God Long Ol Skripsa Hibru,” long Nupela Taim Trenslesen Bilong Ol Skripsa Holi.
d Lukim Theological Lexicon of the Old Testament, Volume 2, pes 523-524.