Givim Pikinini Long Narapela Man—Em Gutpela Pasin o Nogat?
KASEN-BRATA bilong Danyel i tokim em: “Danyel, yu save mi gat planti pikinini. Olsem na mi tingting long givim sampela pikinini long ol famili bilong yumi.” Em i makim liklik pikinini meri em i bin kisim i kam wantaim em na em i tok: “Dispela pikinini mi givim long yu.”
Danyel i tok tenkyu long brata bilong em, tasol em i no amamas. Em i gat planti pikinini bilong em yet, olsem na em i no sot long pikinini na em i no laik kisim sampela moa. Tasol long pasin bilong ples, sapos em i sakim brata bilong em na em i no laik kisim dispela pikinini, bai ol wanples i ting olsem em i mekim bikpela rong. Olsem na em i no ken sakim−nogat tru! Nau Danyel i gat narapela pikinini meri em i mas lukautim.
Long hap bilong Afrika na long planti narapela kantri i stap rabis, planti papamama i save givim pikinini bilong ol long wanblut o wantok inap sampela mun o sampela yia o bilong oltaim. Ating ol man long hap bilong Wes i ting dispela pasin i narapela kain, tasol ol yet i save salim pikinini i go skul longwe na pikinini i slip long skul, na ol i larim ol pikinini i go long kem bilong skul long taim bilong biksan na inap planti wik ol pikinini i stap long han bilong ol narapela man. Tasol wanem as bilong dispela pasin bilong givim pikinini long narapela man? Em gutpela pasin o nogat?
Bilong Wanem Ol i Givim Pikinini long Narapela Man?
Tru, long nau planti man i no bihainim moa pasin bilong ol tumbuna, tasol long Afrika ol i no save tingim ol pikinini i bilong papamama tasol. Nogat. Kandere bilong pikinini, olsem ol anti ankol bilong em, na ol bubu samting bilong pikinini, ol tu i gat wok long bosim ol pikinini, na ol Afrika i pilim olsem i stret ol i mekim olsem. Wanpela tok bilong bipo yet, em bilong ol Wes Afrika, i tok olsem: “Wanpela tasol i karim pikinini, tasol planti man i lukautim em.”
Olsem na taim hevi i kamap, olsem papamama bilong pikinini i dai pinis o kain hevi olsem, orait ol famili bilong pikinini, olsem ol kandere o bubu samting bilong em, ol i redi long kisim dispela pikinini na lukautim em. Tasol nambawan bikpela samting i kirapim papamama long givim pikinini bilong ol long narapela man, em olsem: Ol yet i stap rabis na ol i gat planti pikinini, na ol i ting olsem sapos ol i givim pikinini long sampela wanblut em ol i gat gutpela sindaun liklik, dispela bai helpim pikinini. Ol i ting bai ol dispela famili bilong ol i no hatwok long baim skul bilong pikinini na givim klos na marasin na kaikai long em. I no olsem papamama i no laikim pikinini na ol i givim em long narapela man. Nogat. Ol i tingting long helpim pikinini bai em i gat gutpela sindaun na ol i givim em long narapela man.
Narapela samting i kirapim sampela papamama long givim pikinini bilong ol long narapela man, em olsem: Ol i laik bai pikinini i kisim gutpela skul. Ating skul i stap longwe long ples na i hatwok long famili olgeta i go sindaun long hap i gat skul, o ol i no inap tru long i go. Olsem na papamama i salim pikinini i go i stap wantaim sampela wanblut o wantok bilong ol long hap klostu long skul. Ol i tingting long helpim pikinini long kisim gutpela skul na ol i mekim olsem.
Ol wanblut i save amamas long kisim ol dispela pikinini. Tru ol i mas givim kaikai long pikinini, tasol em inap helpim ol long mekim sampela wok long haus. Na sampela taim papamama i save salim mani o kaikai bilong helpim ol long lukautim pikinini.
Sampela Samting Ol i Mas Tingim
Tru, sapos papamama i givim pikinini long narapela man, ating dispela bai helpim pikinini long kisim gutpela sindaun o gutpela skul, tasol i gat sampela samting papamama i mas tingim. Wanpela samting em olsem: Pikinini bai laikim nupela papamama bilong em na sindaun gut wantaim ol, na ol bai laikim em na mekim gut long em? Sampela taim i no gat hevi long dispela na nupela papamama i laikim tru pikinini na givim bel tru long em. Olsem: Brata bilong wanpela elda Kristen long Siera Lion em i dai pinis na meri bilong em tu i dai pinis, olsem na dispela elda i kisim pikinini man bilong tupela na lukautim em. Sampela yia bihain ol i askim dispela elda long dispela pikinini em i stap waspapa bilong em na elda i tok: “Mi no ting olsem mi stap waspapa bilong Desmond−em pikinini tru bilong mi. Em blut bilong mi.”
Tasol sampela waspapamama i no mekim gut olsem long ol pikinini narapela man i givim long ol. Olsem: Long wanpela biktaun long hap bilong Wes Afrika pait i kamap long rot na sampela man i pairapim gan. Wanpela meri insait long haus em i singaut strong long tupela pikinini bilong em na em i tok: “Hariap! Ata [Arthur] yu hait aninit long bet! Na Sorie, yu go lukluk long windo na tokim mipela long ol samting i kamap!” Ata em i pikinini tru bilong dispela meri, tasol Sorie em i pikinini bilong narapela man na dispela meri em i wasmama tasol bilong em.
Tru tumas, planti taim ol waspapamama i save mekim gut long ol pikinini tru bilong ol, na ol i no tingim tumas ol pikinini bilong narapela man ol i lukautim. Olsem na ol dispela pikinini i no kisim gutpela sindaun olsem papamama bilong ol i ting bai ol i kisim. Planti taim waspapamama i givim bikpela wok tumas long ol dispela pikinini na ol i wok wok tasol, na ol i no skul, na ol i las tru long kisim klos o i go lukim dokta. Wanpela misineri em i bin wok long Afrika inap 23 yia pinis, em i tok: ‘Long tingting bilong ol waspapamama, ol dispela pikinini i nambatu tasol.’
Na narapela samting papamama i mas tingim, em olsem: Taim ol i salim pikinini i go i stap longwe long ol, dispela inap bagarapim tru bel na tingting bilong pikinini, long wanem kirap long taim ol pikinini i liklik yet ol i laik pas tru wantaim papamama. Olsem na sapos ol i lusim papamama na ol i go i stap wantaim sampela lain ol i no save tumas long ol, dispela inap putim bikpela hevi long pikinini.
Long Siera Lion wanpela meri i stap, nem bilong em Komfot (Comfort). Taim Komfot i gat 9-pela krismas, papamama i salim em i go i stap wantaim anti bilong em. Bihain Komfot i stori long dispela samting na em i tok: “Taim mi lusim papamama, mi gat bikpela hevi. Oltaim mi save tingim papamama bilong mi−na mi tingim tumas ol brata susa bilong mi−na mi bel hevi i stap. Mi pilim olsem ol i bin rausim mi long ples i stret mi mas i stap long en, na ol i putim mi i stap long ples i no stret mi stap long en. Anti i mekim gut tru long mi, tasol mi no inap toktok gut wantaim em na kamapim ol tingting bilong mi long em olsem mi bin mekim long mama tru bilong mi. . . . Nau mi gat ol pikinini bilong mi na maski mipela i sot tru long ol samting bilong skin, tasol mi no ken salim ol pikinini bilong mi i go i stap wantaim ol narapela man.”
Na Fransis (Francis), em i bilong Wes Afrika na em tu i bin i go bikpela long han bilong narapela papamama, em i tok: ‘Mi bel hevi yet long wanem mi no bin save gut long mama tru bilong mi o pas gut wantaim em. Mi pilim olsem mitupela wantaim i lus long gutpela samting.’
Pikinini i Mas Kisim Ol Samting Bilong Spirit−Em Bikpela Samting
Na bikpela samting tru papamama i mas tingim, em olsem: Pikinini i mas kisim ol samting bilong spirit. God i bihainim gutpela tingting na em i givim wok long papamama tru bilong pikinini bilong lukautim em long ol samting bilong spirit. God i givim strongpela tok long ol papamama bilong lain Isrel long bipo na em i tok: “Dispela tok nau mi givim long yu em i mas i stap long bel bilong yu; na yu mas skulim skulim pikinini man bilong yu long en, na toktok wantaim em long en taim yu sindaun long haus, na taim yu wokabaut long rot, na taim yu laik slip, na taim yu kirap.” (Diuteronomi 6:6, 7, NW ) Na aposel Pol i tokim ol papa Kristen: “Yupela papa, yupela i no ken bagarapim bel bilong ol pikinini bilong yupela na ol i belhat. Nogat. Yupela i mas lukautim ol gut, na skulim ol long tok bilong Bikpela.”−Efesas 6:4.
Tasol sapos papamama i salim pikinini i go i stap wantaim ol wanblut i no Witnes, husat bai ‘skulim em long ol tok bilong Jehova’? Sapos papamama i tingting long helpim pikinini long kisim gutpela sindaun o gutpela skul, na ol i no tingting long helpim em long kisim ol samting bilong spirit, papamama i no tingting gut! Ol i no helpim tru pikinini!
Tasol olsem wanem sapos ol i salim pikinini i go i stap wantaim ol wanlotu bilong ol, olsem sampela Witnes? Sapos ol i mekim olsem, dispela i winim pasin bilong salim pikinini i go i stap wantaim ol ausaitman, tasol em i no gutpela pasin tumas. Ating pikinini bai hatwok long sindaun gut wantaim nupela papamama, na tingting na bel bilong em inap bagarap. Sampela pikinini olsem ol i bel hevi tru o ol i kirap mekim pasin bikhet na ol i kisim ol poroman nogut. Sampela ol i lusim bilip olgeta na ol i no tingim moa ol samting bilong spirit.
Ol papamama i save, i hatwok tru long lainim gut pikinini na putim tok bilong Jehova i go daun long bel bilong em bambai em i laikim tumas Jehova na givim bel tru long em. Ol i mas lusim bikpela hap taim long mekim dispela wok, na ol i mas save gut long mekim, na ol i no ken les kwik. Sapos dispela wok i hatwok long papamama tru bilong pikinini, em ol i save gut long pikinini kirap long taim mama i karim em, orait em bai hatwok moa long waspapamama! Olsem na sapos papamama i tingting long givim pikinini bilong ol long narapela man bilong lukautim, ol i mas beten na tingting gut pastaim. Nogut ol i mekim olsem na pikinini i lus long kisim laip i stap oltaim.
Long 1 Timoti 5:8, Baibel i tok: “Man i no lukautim ol wanlain bilong em yet, man i no lukaut liklik long ol wanblut tru bilong en, dispela man em i lusim bilip pinis, na em i man nogut tru. Ol haiden yet i no save mekim pasin nogut olsem.” Olsem na papamama Kristen yet i mas skelim ol samting ol i laik mekim bilong bihainim tok bilong 1 Timoti 5:8 na lukautim gut ol pikinini bilong ol. Sapos ol yet i no inap lukautim pikinini long ol samting bilong skin na ol i givim em long narapela man, ol i mas painim rot bilong lukautim gut dispela pikinini long ol samting bilong spirit.
Man bilong raitim sam, em i tok: “God i givim yumi ol pikinini olsem presen.” (Sam 127:3) Olsem na yu mas lukautim gut ol pikinini bilong yu na ol i mas i stap klostu long yu. Yu mas laikim tumas ol na givim rot long ol bambai ol inap save gut long yu na laikim yu tumas. Helpim ol bambai ol i kamap man o meri i save tingim gut ol samting bilong spirit. Dispela samting inap helpim ol long olgeta taim bihain. Na ating bai yu inap mekim tok long ol pikinini bilong yu wankain olsem Jon i bin mekim long ol pikinini bilong em bilong spirit, em i tok: “Sapos mi harim tok long ol pikinini bilong mi ol i bihainim tok tru, orait mi save amamas. Na i no gat narapela amamas em i winim dispela amamas.”−3 Jon 4.