Wastaua INTENET LAIBRERI
Wastaua
INTENET LAIBRERI
Tok Pisin
  • BAIBEL
  • Ol PABLIKESEN
  • Ol MITING
  • w90 3/1 p. 4-8
  • Abraham—Em i Profet na Pren Bilong God

No gat vidio bilong dispela seksen.

Sori, popaia kamap long lodim vidio.

  • Abraham—Em i Profet na Pren Bilong God
  • Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—1990
  • Ol Liklik Het Tok
  • Wankain Infomesen
  • Tok Bilong Ol Bikman Bilong Lotu
  • Taun Ur long Hap Bilong Kaldia
  • Pait Bilong Kedorlaomer
  • Tok Yumi Ken Bilipim
  • Abraham​—Pren Bilong God
    Baibel Stori Buk Bilong Mi
  • Abraham—Em i Husat?
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2012
  • Jehova i Kolim Em “Pren Bilong Mi”
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova (Stadi Edisen)—2016
  • Abraham na Sara i Bihainim Tok Bilong God
    Ol Lesen Yu Inap Lainim Long Baibel
Lukim Moa
Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—1990
w90 3/1 p. 4-8

Abraham​—⁠Em i Profet na Pren Bilong God

OLGETA ami bilong ol fopela king bilong Is, ol i bung na ol i brukim Wara Yufretis. Ol dispela ami i bihainim Rot Bilong Ol King i stap long hap sankamap long ples daun bilong Wara Jordan. Taim ol i wokabaut i go, ol i daunim lain Refaim, Sus, Em, na Hor. Bihain ol dispela ami i tanim i go long hap bilong Negev long saut na ol i daunim tru olgeta manmeri i stap long dispela hap.

Tasol i gat wanem as tru na ol dispela ami i go daunim ol dispela lain? Dispela hap namel long Jordan na Negev ol i kolim Ples Daun Bilong Wara Jordan em wanpela gutpela hap graun ol i mangal long en. (Stat 13:10) Na dispela hap i gat faipela biktaun i stap long en, nem bilong ol em Sodom, Gomora, Atma, Seboim na Bela. Graun long dispela hap i gris tru, olsem na ol manmeri bilong dispela hap i gat planti gutpela samting na gutpela sindaun, na ol i no save tingting planti long wanpela samting. (Esekiel 16:​49, 50) Pastaim ol dispela lain i aninit long King Kedorlaomer bilong Elam em i bos bilong ol dispela ami, tasol bihain ol dispela lain ol i bikhet long em. Orait, nau ol i no gat helpim bilong ol long ol ples klostu long ol, olsem na bai ol i mas pilim strong bilong King Kedorlaomer. Em wantaim ol arapela tripela king ol i kam pait long ol dispela lain. Ol lain bilong Kedorlaomer i winim pait na daunim ol dispela taun long distrik Jordan, na ol i kisim planti kago wantaim sampela man i go bek long ples bilong ol.

Wanpela bilong ol dispela man em ol birua i kisim em i go em Lot. Em i wanpela stretpela man. Lot em i pikinini bilong brata bilong Abraham. Abraham i save slip long haus sel long ol maunten klostu long ples Hebron. Taim Abraham i harim stori bilong samting i painim Lot, kwiktaim em i bungim 318 strongpela man long lain bilong em. Em wantaim dispela 318 man na sampela man moa bilong ol ples klostu ol i ronim ol dispela fopela king na kamkamap long ami bilong ol long nait. Orait ol birua i kirap nogut na ol i ranawe. Olsem na lain bilong Abraham i kisim bek Lot na ol lain bilong em wantaim ol arapela lain na ol samting ol birua i bin kisim long pait.

I gat wanem as na yumi ken bilipim dispela stori bilong Abraham i stap long Baibel long Stat sapta 14? Yu ting Baibel i kamapim nating dispela stori bilong litimapim nem bilong Abraham, em i tumbuna papa bilong ol sampela lain wantaim lain Juda? Na olsem wanem tu long stori bilong planti arapela samting i bin kamap long Abraham?

Tok Bilong Ol Bikman Bilong Lotu

Bihain liklik long yia 1800 samting wanpela bikman bilong lotu Luteran, em Peter von Bohlen, em i bin tok Abraham i no bin i stap tru. Em i tok, stori bilong Abraham em i wanpela stori nating bilong ol tumbuna, na stori bilong pait em Kedorlaomer i bin go pas long en, em i no tru, na ol rait bilong ol samting i bin kamap bipo i no truim dispela stori. Narapela man, em profesa Julius Wellhausen, i bin tok olsem: ‘Ol rait bilong ol samting i bin kamap bipo i no stori long ol man bilong Baibel olsem.’ Profesa i tok, i luk olsem “Abraham em i no wanpela man i bin i stap tru; em i stap tasol long tingting bilong wanpela man na man i raitim stori bilong em.”

Sampela bikman bilong lotu long Englan i gat wankain tingting olsem bilong ol dispela wanwok bilong ol long Jemani. Wanpela pasto bilong Englan, em Stopford Brooke, em i tok, “Stori bilong ol man kain olsem Abraham em Baibel i stori long ol long Stat, em i stori nating tasol bilong bipo bipo tru, na i wankain tasol olsem stori nating bilong King Artur.” (Buk The Old Testament and Modern Life) Na John Colenso bilong lotu Angliken em i mekim wankain tok, em bisop bilong ples Natal bipo i stap aninit long gavman bilong Englan. Em i tok olsem: “Taim yumi kaunim stori bilong Baibel kirap long Stat . . . , yumi kisim hap hap stori tasol bilong wan wan bilong ol man olsem Abraham na ol dispela stori i no klia liklik.” Na bisop hia i tok, “I no inap long yumi ken bilip tru long wanpela bilong ol dispela stori.”

Dispela kain tok ol dispela bikman bilong lotu i mekim em i daunim tok i tru bilong Baibel na planti man i kirap bihainim tingting bilong ol. Dispela kain tok na tingting i olsem wanpela sua nogut i kamap bikpela tru. (2 Timoti 2:17) Long nau, planti milion manmeri bilong ol lotu ol i no bilip tumas long stori bilong ol man olsem Abraham. Tasol ol bikman bilong ol lotu ol i kolim Kristen ol i mas sem, long wanem nau ol man i no bilip long God, olsem ol haidenman, ol i tok, ol dispela tok bilong daunim tok bilong Baibel em i no stret. Wanpela buk bilong Rasia (Bol’shaia Sovetskaia Entsiklopediia) i tok olsem: “I no longtaim i go pinis na sampela saintis bilong digim graun na painim ol samting bilong bipo ol i painim pinis sampela samting i truim ol samting Baibel i stori long en. Olsem na sampela stori bilong Baibel em sampela man i bin tok ol i stori nating tasol, nau yumi save, ol i no stori nating. Baibel i stori long ol samting tru i bin kamap long bipo.” Orait, nau yumi ken tingim sampela samting ol dispela saintis i bin kisim save long en long stori bilong Abraham.

Taun Ur long Hap Bilong Kaldia

Baibel i tok, Abraham i bin i go bikpela long “Ur long hap bilong Kaldia.” (Stat 11:​27-31; 15:⁠7) Planti handet yia i go pinis, no gat man i bin save, ples Ur i stap we. Na sampela man i no bilip long Baibel ol i tok sapos Ur em i wanpela ples tru bilong bipo em i mas wanpela liklik ples nating, na i no bikpela samting long yumi mas save long em. Tasol ol saintis i digim graun bilong painim ol ples samting em Baibel i stori long en ol i painim pinis ol brukpela haus samting namel long Babilon na Solwara Bilong Persia na i kamapim klia olsem dispela hap em ples Ur i bin stap tru long en, na dispela i semim tru ol dispela man i no bilip long stori bilong Baibel. Ol saintis i painim pinis long ples Ur planti tausen ol hap hap plet graun i gat rait long en, na ol dispela rait i soim olsem Ur em i wanpela bikpela taun bilong bipo na i gat planti wok bisnis long en. Ol manmeri bilong planti hap i bin stap long Ur na ol i mekim ol wok bisnis. Long taim bilong Abraham, biktaun Ur i gat ol skul na ol manki ol i save lain long rit rait na long bungim namba.

Ol saintis i kisim save pinis olsem ol man bilong wokim ol haus samting long Ur, ol i gat bikpela save long wokim. Ol i gat save long wokim haus i gat veranda na ol inap wokim bogen na rup i raunpela antap. Na long Ur i gat ol man i save tru long wokim ol gutpela bilas long ston i dia tumas, olsem ol paspas bilong han na bilas bilong yau na bis samting. Na sampela man long Ur i bin wokim ol gutpela gita i gat bilas long en, na ol i bin wokim sampela naip long gol stret. Long sampela haus ol saintis i painim pinis ol paip bilong toilet ol man i bin wokim long graun malumalum na kukim long paia. Ol dispela paip i go insait long ol bikpela hul long graun i daun tru inap 12 mita samting.

Ol dispela samting ol i painim pinis i givim nupela tingting long planti saveman long stori bilong Abraham. Wanpela man, em Sir Leonard Woolley, i raitim wanpela buk (Digging Up the Past) na em i tok, “Pastaim yumi ting olsem Abraham em i wanpela man nating i save slip long ol haus sel, tasol nau i luk olsem em i bin stap long gutpela haus brik long wanpela bikpela taun.” Alan Millard, wanpela man bilong painim ol samting bilong bipo em i raitim buk bilong em (Treasures From Bible Times) na em i tok, “Abraham i lusim olgeta gutpela samting bilong em na gutpela sindaun bilong em long biktaun, na em i kamap olsem wanpela taranguman i raun raun nating na ol narapela man i save givim baksait long kain man olsem.”

Pait Bilong Kedorlaomer

Na olsem wanem long dispela stori bilong dispela taim em Abraham i winim pait long dispela king Kedorlaomer bilong Elam? Long kirap bilong yia 1900, planti man i no save long stori bilong ol Elam. Ol man i no bilip olsem Babilon o Palestain i bin kam aninit long strong bilong king bilong Elam. Tasol nau ol i kisim save pinis long stori bilong ol lain Elam. Wok bilong ol saintis bilong painim samting bilong bipo i soim olsem ol Elam ol i strongpela lain tru bilong mekim pait. Wanpela buk (Funk & Wagnalls Standard Reference Encyclopedia) i tok: “Ol Elam i bin pait na bagarapim tru taun Ur long yia olsem 1950 B.C. . . . Na bihain ol hetman bilong Babilon i pilim strong bilong ol Elam.”

Na tu, ol saintis i painim pinis sampela olpela rait bilong Babilon i gat nem bilong ol King bilong Elam long en. Sampela bilong ol dispela nem i gat tok olsem “Kudur” na “Kedor” long kirap bilong en. Na nem bilong wanpela god meri bilong ol Elam em “Lagamar,” na dispela i wankain liklik olsem tok “laomer.” Olsem na nau sampela man i ting dispela tupela tok i insait long nem bilong King Kedorlaomer (olsem “Wokman bilong [god meri] Lagamar”) na dispela king em i bin i stap tru long bipo. Wanpela olpela rait bilong ol Babilon i gat nem bilong tripela king long en na ol dispela nem i wankain olsem bilong tripela king ol i bin kam wantaim ami bilong ol na mekim pait, em Tudhula (Tidal), Eri-aku (Ariok) na Kudurlahmil (Kedorlaomer). (Stat 14:⁠1) Wanpela saveman i raitim buk (Dr. A. Custance long buk Hidden Things of God’s Revelation) na em i tok olsem: “Long dispela olpela rait i gat nem bilong ol dispela king na i gat planti tok tu i tokaut long sampela samting i bin kamap long Babilonia taim ol Elam i kirap bosim dispela hap. . . . Ol dispela, olpela rait i truim stori bilong Baibel, olsem na ol man bilong daunim Baibel i laik haitim na bai ol man i no ken save long en.”

Na olsem wanem long stori bilong pait em ol fopela king i bin mekim long ples daun bilong Wara Jordan na long hap bilong Negev? Olsem wanem? Ol man bilong painim ol samting bilong bipo ol i painim pinis sampela samting long ol dispela hap bilong helpim dispela stori bilong Baibel o nogat? Ol i painim pinis planti samting i truim stori bilong Baibel. Wanpela buk (The Archaeology of the Land of Israel em Profesa Yohanan Aharoni i raitim) i stori long sampela lain ol i bin i stap long dispela hap long taim ol Israel i no kisim yet, na ol i bin wokim ol biktaun samting long dispela hap. Buk i tok, ol dispela manmeri i pinis long dispela hap long yia 2000 samting B.C.E. Tasol sampela saintis i tok, ol dispela manmeri i pinis long dispela hap long yia 1900 samting B.C.E. Wanpela buk (Commentary on Genesis bilong Dr. Harold Stigers) i tok, ol sospen graun samting ol i painim pinis long ples daun bilong Wara Jordan na long Negev ol i wankain na i kamapim long ples klia olsem wanpela bikpela bagarap i bin painim ol dispela lain na wantu tasol ol yet na ol biktaun bilong ol i pinis. Ol man bilong daunim stori bilong Baibel, kain olsem John Van Seters, ol tu i save nau olsem dispela stori i tru. John Van Seters i tok, ‘Wanpela samting yumi no save gut long en em olsem: Ol dispela, manmeri i bin lusim ples na i go we? Yumi no save wanem samting i bin painim ol.’​—⁠Buk Abraham in History and Tradition.

Tasol sapos ol i lukim Baibel long Stat sapta 14 bai ol inap save. Baibel i makim olsem Abraham i bin kam i stap long Kenan long yia 1943 B.C.E. Na bihain liklik long dispela, Kedorlaomer i kam mekim pait, na taim yia 2000 B.C.E. i no kamap yet, God i bin kukim tupela biktaun long dispela hap, em Sodom na Gomora, long wanem, pasin bilong ol manmeri bilong dispela tupela ples i nogut olgeta. Em nau, dispela ples daun bilong Jordan i bagarap na i no gat ol gutpela gaden samting long en moa. (Stat 13:​10-13; 19:​24, 25) Em i no gutpela ples moa bambai ol man bilong ol arapela kantri i kam pait bilong kisim dispela graun.

I gat planti arapela samting tu ol saintis i kisim save pinis long en na i stret tru wantaim stori bilong Baibel long ol samting i bin painim Abraham. Tasol ol samting bilong bipo, em ol saintis i painim pinis na save ol i kisim em i sot. Long wanem ol i man bilong graun tasol na ol i gat kain kain tingting long ol samting ol i painim pinis.

Tok Yumi Ken Bilipim

Tasol yumi ken bilip tru olsem Abraham em i wanpela man em i bin i stap tru long bipo, long wanem Man bilong wokim yumi, em God Jehova, em yet i tok olsem. Long Buk Song 105:​9-15 God i mekim ol gutpela tok long Abraham na Aisak na Jekop na em i kolim ol olsem “ol profet” bilong em. Abraham i dai pinis na inap olsem 1000 yia bihain, long maus bilong 3-pela profet God Jehova i tokaut olsem Abraham em i “pren” bilong em. (Aisaia 41:8; 51:2; Jeremaia 33:26; Esekiel 33:24) Krais Jisas tu i tok Abraham em i gutpela man bilong yumi ken bihainim bilip bilong em. Taim Jisas i no kam daun yet long graun, em i bin lukim ol samting em Papa bilong em Jehova i bin mekim long Abraham. Olsem na Jisas inap tokim ol Juda olsem:

“ ‘Sapos i tru yupela ol tumbuna pikinini bilong Abraham, orait yupela bai i mekim wankain pasin olsem Abraham i bin mekim. Mi bin autim long yupela olgeta tok tru mi bin harim long God. Na nau yupela i laik kilim mi i dai. Dispela kain pasin em i no pasin bilong Abraham. Taim tumbuna bilong yupela Abraham em i tingting long lukim taim bilong mi, em i bin amamas. Na taim em i lukim pinis, orait bel bilong en i gutpela tru.’ Ol Juda i harim dispela tok na ol i tokim Jisas olsem, ‘Yu no gat 50 krismas yet, na yu bin lukim Abraham, a?’ Na Jisas i tokim ol, ‘Tru tumas mi tokim yupela, taim Abraham i no kamap yet, Mi Yet Mi Stap Olsem.’ ”​—⁠Jon 8:​39, 40, 56-58.

Em nau, yumi ken tingim tok bilong Namba Wan na Namba Tu Bikpela Man bilong heven na graun, em God Jehova na Krais Jisas, na yumi ken bilipim stori bilong Abraham long Baibel. (Jon 17:​5, 17) Baibel i tok Abraham em i gutpela man na yumi ken bihainim wokabaut bilong em, tasol Baibel i no litimapim tumas nem bilong em olsem wanpela man i gat biknem tru long Israel. Yumi ken save long dispela olsem: Taim Abraham i winim pait na daunim ol fopela king na em i kam bek, Melkisedek, em king bilong Salem, i bungim em na i tokaut olsem: “God Antap Tru i bin wokim heven na graun, em i ken mekim gut tru long yu. Yumi litimapim nem bilong em, long wanem, yu bin pait long ol birua na em i helpim yu long winim pait.” Melkisedek i litimapim nem bilong Jehova, long wanem Jehova yet i bin helpim Abraham na daunim ol birua.​—⁠Stat 14:​18-20.

Tasol liklik taim na bai Jehova i winim bikpela pait moa! Klostu nau na dispela strongpela God Jehova bai daunim “ol king bilong olgeta kantri bilong graun” long bikpela pait bilong olgeta hap ol i kolim Armagedon. (Kamapim Tok Hait 16:​14, 16) Bihain long dispela bai God i truim olgeta dispela tok promis em i bin mekim long profet na pren bilong em, em Abraham, olsem olgeta lain manmeri bilong graun bai kisim blesing long rot bilong lain bilong Abraham. Long nau, planti milion manmeri i pilim pinis swit bilong ol dispela blesing. Yu tu yu inap kisim dispela blesing, olsem stori long pes 18-30 bilong dispela nius i makim.​—⁠Stat 22:⁠18.

[Ol Mep/Piksa long pes 7]

(Bilong save ol dispela rait i stap we long pes, lukim buk o magasin)

Biksolwara Mediterenian

NEGEV

Damaskus

Haran

Wara Yufretis

Wara Taigris

Ur

ELAM

Solwara Bilong Persia

[Mep]

Damaskus

Dan

REFAIM

SUS

Sekem

Betel

Ples Daun Bilong Wara Jordan

Raunwara Detsi

Hebron

NEGEV

Rot Bilong Ol King

EM

Gomora

Sodom

HOR

[Ol Piksa]

Abraham i bihainim tok na lusim Ur, em biktaun i gat planti wok bisnis long en.

Sampela samting bilong bipo ol i painim pinis long Ur:

1. Naip gol na paus bilong en

2. ‘Mak’ bilong taun Ur

3. Piksa gol bilong bilasim gita

4. Bilas

5. Hat i gat ol ston i dia tumas long en

[Kredit Lain]

Photos: Courtesy of the British Museum

    Tok Pisin Pablikesen (1983-2025)
    Log Aut
    Log In
    • Tok Pisin
    • Serim
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ol Lo Bilong Yusim
    • Privacy Policy
    • Ol Praivesi Seting
    • JW.ORG
    • Log In
    Serim