OL MAN BILONG BIPO
Zheng He
“Mipela i bin raun antap long winim wan handret tausen lia bilong ol bikpela solwara na mipela i lukim ol traipela biksi i solap i go antap tru long skai olsem ol maunten, na mipela i lukim graun bilong ol man bilong narapela kantri i stap longwe tru . . . ol sel bilong ol sip bilong mipela i op i go bikpela olsem klaut long de na nait na ol sip bilong mipela i ron i go spit tru olsem ol sta na i katim biksi long solwara, i olsem mipela i ron long wanpela bikrot.”—Rait bilong yia 1400 i stap long Changle, Fujian, Saina, bilong onarim Zheng He.
SAINA em ples bilong ol bikpela samting. Saina i gat bikpela populesen bilong ol manmeri na graun bilong en i bikpela moa winim ol narapela kantri. Ol manmeri bilong en i wokim Gret Wol, em wanpela wok i gat nem tru winim ol narapela wok i bin kamap bipo. Ol Empera Bilong Ming long Saina, em Yongle na Xuande, i bin wokim planti bikpela sip em ol i traipela tru winim ol narapela sip ol man i bin wokim insait long 500 yia bihain long ol. Komanda bilong bosim ol dispela sip em Zheng He, wanpela man Muslim bilong saut wes Saina.
BIKPELA PAWA, WOK BISNIS, NA BIKNEM
Olsem rait i stap long kirap bilong atikol i kamapim, Zheng He i mekim ol raun bilong em bilong “soim klia olsem wok bos bilong Ming inap kamapim ol bikpela senis na inap mekim gut long ol man bilong ol narapela kantri.” Rait i tok moa olsem ol dispela raun bilong em i mekim na “ol kantri i stap klostu na ol kantri i stap longwe tru, olgeta i stap aninit [long Saina] . . . Ol man bilong ol narapela kantri . . . i bringim ol samting i dia tumas na ol gutpela presen i kam [long haus king].”
Sampela ples em ol sip bilong Zheng He i bin go long en
Ol man i gat narapela narapela tingting long as na ol Empera bilong Ming i bin mekim ol raun bilong sip. Sampela i ting Zheng He em i gutpela ambasada bilong strongim kalsa na pasin pren bilong wanpela strongpela kantri we ol manmeri bilong en i stap bel isi. Ol narapela i ting as tru na em i mekim ol dispela raun i bilong bosim strong ol kantri i stap aninit long em. Tru, Zheng He i givim ol gutpela presen na sapotim gavman bilong ol bikman em ol i laik stap pren bilong em, tasol ol man i no laik daun na soim rispek long Ming empera, Zheng He i daunim ol na kisim ol i go kalabus. Dispela ol raun bilong Zheng He i mekim na ol bikman bilong ol kantri long solwara India i salim ol ambasada i go long Saina bilong givim ona long empera.
Maski i olsem, ol sip bilong Zheng He i karim ol samting em ol wokman bilong Ming i bin wokim, em ol samting ol i wokim long diwai na vanisim gut, ol simen plet kap samting, na ol silk laplap bilong wok bisnis wantaim ol man long narapela kantri. Ol sip i karim i kam bek olkain ston i dia tumas, ol tit bilong elefan, ol spais, ol diwai, na ol narapela gutpela samting em ol Saina i save laikim. Ol sip i karim tu wanpela jiraf i go long Saina em planti man i bin kirap nogut long lukim. Ol dispela wok bisnis na pasin bilong toktok gut wantaim i givim rot long ol man bilong ol narapela kantri long save liklik long ol wok samting i kamap insait long Saina long yia 1400.
Ol dispela raun bilong sip long bipo i pinis. Sampela yia bihain long Zheng He i bin mekim ol dispela raun, Saina i lusim pasin bilong wok bisnis na pasin pren wantaim ol narapela kantri. Nupela empera wantaim ol edvaisa bilong em bilong lotu Konfusas i pilim olsem i no gat wok long kisim helpim long ol narapela kantri, na ol i traim long pasim ol man na ol samting bilong ol narapela kantri long i kam insait long Saina. Ol i tok ol dispela sip i samting bilong bipo tasol, na ol i bagarapim ol dispela sip na ol rait i stori long ol longpela raun bilong sip. I no longtaim i go pinis, ol man long Saina na long ol narapela kantri i kisim save long dispela haptaim we ol traipela sip bilong Zheng He i bin raun long ol solwara.
a Dispela tok li em wanpela mesamen bilong ol Saina, na insait long ol handret yia i go pinis dispela mesamen i wok long senis senis. Ol man i ting olsem long taim bilong Zheng He, wanpela li em inap olsem 0.5 kilomita.