Wastaua INTENET LAIBRERI
Wastaua
INTENET LAIBRERI
Tok Pisin
  • BAIBEL
  • Ol PABLIKESEN
  • Ol MITING
  • w09 1/1 p. 20-23
  • Ol Misineri Inap i Go Long Hap Is Inap Long Wanem Mak?

No gat vidio bilong dispela seksen.

Sori, popaia kamap long lodim vidio.

  • Ol Misineri Inap i Go Long Hap Is Inap Long Wanem Mak?
  • Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2009
  • Ol Liklik Het Tok
  • Wankain Infomesen
  • Wok Bilong Aleksander
  • Ol Sip i Go Long Aleksandria na Rom
  • Ol Lain Bilong Wes Long India
  • Lusim India i Go Moa?
  • Namba Siks Bikpela Gavman Long Graun−Rom
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—1989
  • Ol Man Inap “Lus Long Solwara”
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—1999
  • Swit Bilong Kari Samting i Bin Stiaim Ol Samting i Kamap Long Graun
    Kirap!—1993
  • Namba 2 Hap: Ol i Painim Sampela Kantri Moa Bilong Strongim Wok Bisnis
    Kirap!—1992
Lukim Moa
Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2009
w09 1/1 p. 20-23

Ol Misineri Inap i Go Long Hap Is Inap Long Wanem Mak?

KLOSTU 30 yia bihain long taim Jisas i dai, aposel Pol i tok ol i autim gutnius “long olgeta manmeri i stap long graun.” (Kolosi 1:23) Dispela i no makim olsem olgeta wan wan man i stap laip long dispela taim i bin harim gutnius, nogat. Tok bilong Pol i kamapim klia olsem ol misineri Kristen i bin autim tok long olgeta hap ol i save long en long dispela taim bipo.

Ol i bin autim tok i go inap long wanem mak? Baibel i stori olsem, long rot bilong ol kago sip Pol i bin autim tok i go inap long Itali long hap wes. Dispela strongpela misineri i laik autim tok long Spen tu.​—Aposel 27:1; 28:​30, 31; Rom 15:28.

Tasol olsem wanem long hap bilong is? Ol Kristen bilong pastaim i bin autim tok long hap is i go inap long wanem mak? Yumi no save gut, long wanem, Baibel i no tokaut long dispela. Tasol ating bai yu kirap nogut taim yu save long ol longwe hap em ol kago sip i bin raun i go long en namel long hap bilong Mediterenian na Esia long taim bilong ol aposel. Ron bilong ol dispela sip i soim olsem ol Kristen i gat rot long i go long ol hap bilong is.

Wok Bilong Aleksander

Bikpela King Aleksander i bin pait na kisim ol kantri na em i go long hap is long Babilonia na Persia na i go inap long Punjap, long noten India. Ol dispela bikpela raun bilong ol Grik i mekim na ol i kisim save long ol nambis kirap long maus bilong wara Yufretis long Galf Bilong Persia i go inap long maus bilong wara Indus.

I no longtaim na ol sip i kisim ol kain kain spais na paura bilong kamapim smok i gat gutpela smel, na brukim solwara Indian na bihainim solwara Retsi na long dispela rot ol dispela samting i go kamap long hap bilong ol Grik. Pastaim ol bisnisman bilong Arap na India ol i bosim dispela bisnis. Tasol taim ol gavman bilong Isip i kisim save long wanem taim bikpela ren i save pundaun long hap ol sip i raun long en, ol tu i kirap insait long dispela bisnis bilong karim kago long solwara Indian.

Long solwara Indian, win i save kam long hap saut wes long mun Me i go inap long Septemba. Olsem na ol sip inap kirapim raun bilong ol long maus bilong solwara Retsi na i go stret long hap saut bilong India, o ol inap bihainim nambis long saut kos bilong Arebia na i go kamap long hap saut bilong India. Namel long Novemba na Mas, win i save senis na dispela i helpim ol sip long sel i go bek long ples. Inap planti handet yia ol boskru bilong ol sip long Arap na India ol i gat save long ol dispela win, em ol i bin raun namel long India na solwara Retsi, na ol i karim sinamon, na sanda, na kari samting.

Ol Sip i Go Long Aleksandria na Rom

Taim ol Rom i pait na kisim ol kantri em lain bilong Aleksander i bin bosim, Rom i kamap nambawan ples bilong baim ol gutpela gutpela kago i kam long hap bilong Is​—olsem tit bilong elefan i kam long Afrika, ol sanda na paura bilong kamapim smok i gat gutpela smel i kam long Arebia, olkain kari samting na ol naispela ston i kam long India, na slika long Saina. Ol sip i karim kain kago olsem ol i save kam sua long tupela taun long nambis bilong solwara Retsi long hap bilong Isip​—em Berenisi na Mios Hormos. Ol bisnisman i save bihainim rot i kam long dispela tupela taun taim ol i laik i go long Koptos, long wara Nail.

Long Koptos, ol i save bringim ol kago i go daun long wara Nail, em bikpela wara bilong Isip, na i go kamap long Aleksandria, na nau ol i putim ol kago long ol sip bilong i go long Itali na ol narapela hap. Narapela rot bilong ol sip long i go long Aleksandria em long bihainim wanpela traipela pasis olsem wara i bungim het bilong solwara Retsi wantaim wara Nail. Dispela hap i stap klostu long Suez bilong nau. Isip na ol taun bilong en we ol sip i save sua long en, ol i stap klostu long ol hap em Jisas i bin autim tok long en na i no hatwok long i go long ol dispela ples.

Wanpela saveman Grik bilong dispela taim bipo, em Strabo, em i stori olsem, long olgeta yia inap 120 sip bilong Aleksandria i save kirap sel long Mios Hormos na i go bilong mekim wok bisnis long India. Wanpela buk bilong stiaim raun bilong ol sip long dispela taim bipo em i stap yet inap long nau. Ating wanpela bisnisman bilong Isip husat i save long tok Grik em i bin raitim dispela buk bilong helpim ol wanlain bisnisman. Yumi inap kisim wanem save long dispela olpela buk?

Dispela buk, long tok Latin em Periplus Maris Erythraei, (Raun Bilong Ol Sip Long Solwara Erythra) i stori long rot bilong ol sip i lusim Isip na i go long hap saut inap planti tausen kilomita, na i go inap long Zanzibar. Man bilong raitim dispela buk i makim hap bilong is na i raitim lista bilong hamas kilomita, ol ples bilong tromoi anka, ol ples i gat ol bikpela bukstua, ol kago ol i save baim na salim, na pasin bilong ol lain i sindaun long saut kos bilong Arebia na i go daun long wes kos bilong India na i go inap long Sri Lanka, na bihain ol i tanim i go bek na bihainim is kos bilong India i go inap long wara Ganges. Buk i stori gut na i kolim stret ol samting, olsem na yumi ken ting olsem man bilong raitim buk i bin i go long ol dispela ples em i stori long en.

Ol Lain Bilong Wes Long India

Long India ol i save kolim ol man i wok bisnis long kago olsem ol Yavanas. Buk Periplus i stori olsem, long dispela taim bipo ol sip bilong ol Yavanas i save go oltaim long taun Muziris, klostu long hap saut bilong India.a Ol stori bilong ol Tamil long ol yia olsem 200 C.E. samting i save mekim ol tok i makim ol dispela bisnisman. Wanpela stori i tok: “Ol naispela sip bilong ol Yavanas i bin karim gol i kam, na ol i kisim kari i go bek, na i gat bikpela nois i kamap long Muziris.” Narapela stori i tok long ol man i kirapim wanpela prins bilong sauten India long dring wain i gat gutpela smel em ol Yavanas i bringim i kam. Ol India i resis long baim ol kago i kam long Wes, olsem ol samting ol i wokim long glas, ol ain samting, rip, na laplap.

Ol saveman i bin painim planti samting long graun i makim olsem ol kago bilong Wes i bin i kam insait long India. Olsem: Long Arikamedu, long saut-is kos bilong India, ol i bin painim ol hap hap botol wain bilong ol Rom na ol plet i gat mak bilong ol man bilong wokim ol dispela samting long Arezzo, sentral Itali. Wanpela man bilong raitim buk i tok: “Tingting bilong ol man long nau i kirap tru taim ol i kamautim ol hap hap plet graun samting i stap insait long graun malumalum bilong Pasis Bilong Bangal na i gat nem bilong ol man i bin wokim. Na ol aven bilong ol long kukim ol plet na botol graun samting i stap ausait liklik long Arezzo.” Na long sauten India ol i bin painim planti mani gol na mani silva bilong ol Rom na dispela i soim olsem ol sip i bin karim kago i go i kam long Mediterenian na India. Planti bilong ol dispela mani ol i bilong taim bilong ol aposel na ol i gat piksa bilong ol king bilong Rom olsem Ogastus, Taiberius, na Niro.

Ol i bin painim wanpela mep bilong bipo tru na i gat wanpela olpela kopi bilong en i stap yet, na mep i makim olsem sampela lain Rom i bin kamapim ol komiuniti long sauten India bilong mekim wok bisnis long karim kago i go i kam. Dispela mep (Peutinger Table) i makim olsem i gat wanpela tempel bilong Ogastus long Muziris, na ol i tok em i makim pasin na sindaun bilong ol Rom long taim bilong ol aposel. Wanpela buk i tok: “Ating ol lain i stap aninit long Gavman Rom ol yet i bin wokim, na i luk olsem ol i bin sindaun long Muziris o ol i stap longpela taim long dispela ples.​—Buk Rome’s Eastern Trade: International Commerce and Imperial Policy, 31 BC–AD 305.

Ol rait bilong ol Rom i stori olsem 3-pela taim sampela bikman bilong gavman bilong India i kam long Rom long taim Ogastus i stap king, kirap long 27 B.C.E. i go inap 14 C.E. Wanpela lain i skelim dispela na i tok: “Ol dispela bikman bilong gavman i gat wanpela bikpela tingting na ol i kam”​—ol i mas wanbel long wanem hap ol man bilong ol narapela narapela kantri i ken bung na stretim ol samting bilong bisnis, na wanem ol ples i mas baim takis, na ol lain bilong ol narapela kantri i ken sindaun we, na ol kain samting olsem.

Olsem na long taim bilong ol aposel, ol sip i bin raun planti taim namel long Mediterenian na India. Na em isi long wanpela misineri Kristen long hap not bilong solwara Retsi long kalap long sip bilong i go long India.

Lusim India i Go Moa?

Ol bisnisman bilong Mediterenian na ol arapela husat i bin raun long hap is, yumi no save long wanem taim stret ol i bin kirapim raun bilong ol na ol i raun i go longwe inap long wanem ol ples. Tasol ol man i ting olsem long taim bilong ol aposel, sampela lain bilong wes i bin raun long sip i go inap long Tailan, Kambodia, Sumatra, na Java.

Ol rait i stori long wanpela lain king long Saina (Hou Han-Shou) i tok long ol samting i bin kamap namel long 23 C.E. i go inap 220 C.E., na i makim taim stret ol i bin mekim wanpela kain raun olsem. Long 166 C.E. sampela bikman bilong king bilong Daqin, nem bilong em An-tun, ol i kam kamap long haus king bilong Saina bilong givim mani olsem takis long King Huan-ti. Long tok Saina ol i bin kolim Gavman Rom olsem Daqin, na i luk olsem dispela nem An-tun em pasin bilong ol Saina long kolim nem Antoninus, em famili nem bilong Marcus Aurelius, em king bilong Rom long dispela taim bipo. Ol saveman i ting gavman yet i no bin salim ol dispela lain i kam long Saina, nogat. Ol dispela lain em ol bisnisman bilong wes na ol yet i laik baim slika long Saina na ol i no laik yusim ol namelman.

Orait yumi ken tingim gen namba wan askim bilong yumi: Long taim bilong ol aposel, ol sip i bin kisim ol misineri Kristen i go long hap is inap long wanem mak? Ol i kisim ol i go long India na abrusim i go moa? Ating olsem. Tok bilong lotu Kristen i go long planti hap, olsem na aposel Pol inap tok: “Long olgeta hap bilong graun [em ol hap ol i save long en] ol i wok long autim dispela gutnius, na planti manmeri i bilip na bihainim.”​—Kolosi 1:​4-6.

[Futnot]

a Ol man i no save long wanem hap stret Muziris i bin i stap long en, tasol ol saveman i ting em i stap klostu long maus bilong wara Periyar, long Kerala Provins.

[Blok/Piksa long pes 22]

King i Gat Tok Long Ol

Long 22 C.E., Taiberius, king bilong Rom, em i tingting planti long ol Rom i sotwin tru long painim ol kain kain gutpela samting bilong skin. Ol i hangre stret long kisim ol gutpela gutpela samting, na ol meri Rom i givim bel tru long kisim olkain gutpela bilas i gat bikpela pe moa, na dispela i wok long pinisim mani bilong kantri bilong em na mani i go long “ol narapela lain o ol lain i birua long em.” Saveman Plini Namba 1 (23-79 C.E.) em tu i toktok planti long bikpela mani ol i tromoi long ol kain samting olsem. Em i tok: “Long olgeta yia, India, Seres, na Arebia, ol i save kisim mani long kantri bilong mipela inap olsem wan handet milion sesterce. Mipela i save tromoi bikpela mani moa long ol gutpela samting bilong skin na long ol meri bilong mipela.”b

[Futnot]

b Ol saveman bilong mani i tok, 100 milion sesterce em inap olsem 2 pesen bilong olgeta mani Gavman Rom i save kisim.

[Kredit Lain]

Museo della Civiltà Romana, Roma; Todd Bolen/Bible Places.com

[Box/​Picture on page 23]

Ol Ples Ol Bisnisman i Painim Kago

Jisas i bin toktok long “wanpela bisnisman i wok long painim ol naispela naispela bis.” (Matyu 13:45) Buk Kamapim Tok Hait tu i toktok long “ol bisnisman” i bin raun long ol narapela kantri na baim ol naispela ston, slika, ol diwai i gat gutpela smel, ol samting ol i wokim long tit bilong elefan, sinamon, paura bilong kamapim smok i gat gutpela smel, kawawar, na planti samting moa. (KTH 18:​11-13) Ol i bin kisim ol dispela kain kago long ol ples i stap long hap is bilong Palestain, em hap ol sip i save sua long en. Ol diwai i gat gutpela smel, ol i bin kisim long India. Ol bis bilong solwara i gat bikpela pe tru, ol i kisim long Galf Bilong Persia na solwara Retsi, na wanpela man bilong raitim buk i tok, ol i kisim tu long hap klostu long Muziris na long Sri Lanka. (Buk Periplus Maris Erythraei) Ol bis ol i kisim long solwara Indian ol i nambawan tru na i gat bikpela pe moa.

[Mep long pes 20, 21]

(Bilong save ol dispela rait i stap we long pes, lukim buk o magasin)

Sampela rot bilong ol sip namel long Rom na Esia long taim bilong ol aposel

Arezzo

Rom

SOLWARA MEDITERENIAN

AFRIKA

Aleksandria

ISIP

Koptos

Wara Nail

Mios Hormos

Berenisi

Zanzibar

Solwara Retsi

Jerusalem

AREBIA

Wara Yufretis

BABILONIA

Galf Bilong Persia

PERSIA

↓ Bikpela ren i kam long not-is

↑ Bikpela ren i kam long saut-wes

Wara Indus

PUNJAP

Wara Ganges

Pasis Bilong Bengal

INDIA

Arikamedu

Muziris

SRI LANKA

SOLWARA INDIA (SOLWARA ERYTHRA)

SAINA

GAVMAN HAN

TAILAN

KAMBODIA

VIETNAM

Sumatra

Java

[Piksa long pes 21]

Piksa bilong wanpela kago sip bilong ol Rom

[Kredit Lain]

Ship: Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

    Tok Pisin Pablikesen (1983-2025)
    Log Aut
    Log In
    • Tok Pisin
    • Serim
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ol Lo Bilong Yusim
    • Privacy Policy
    • Ol Praivesi Seting
    • JW.ORG
    • Log In
    Serim