Biliyor muydunuz?
Kutsal Yazılardaki Ester kitabında adı geçen Pers Kralı Ahaşveroş kimdir?
▪ Kutsal Yazılardaki Ester kitabına göre Ahaşveroş, bir Yahudi kızı olan Ester’i kendine kraliçe olarak seçer ve daha sonra Ester kendi halkını bir katliamdan kurtarır. Uzun bir zaman boyunca Ahaşveroş’un hangi Pers kralı olduğu konusunda farklı görüşler vardı. Fakat Pers anıtlarının üzerinde bulunan üç farklı dildeki yazıların çözülmesi bu konuya ışık tuttu. Bu yazıtlar Ahaşveroş’un, Büyük Darius’un (Viştaspa) oğlu I. Kserkses ile aynı kişi olduğuna dair şüpheye yer bırakmaz. Pers yazıtlarındaki Kserkses isminin İbranice çevirisi, Ester kitabının İbranice metnindeki yazılışıyla neredeyse aynıdır.
Ester kitabında Ahaşveroş ile ilgili söylenen her şey I. Kserkses hakkındaki bilgilerle uyumludur. Elam’da, başkent Susa’da (Şuşan) bulunan Pers hükümdarı Media toprakları üzerinde hüküm sürüyordu ve yetki alanı Hindistan’dan Akdeniz’deki adalara kadar uzanıyordu (Ester 1:2, 3; 8:9; 10:1). Bilgin Lewis Bayles Paton şöyle diyor: “Bu bilgilerin tümü sadece Kserkses’e uyar, başka hiçbir Persli hükümdara uymaz. Est[er] kitabındaki Ahaşveroş karakteri, hem Herodotos hem de diğer Yunan tarihçilerin anlatımıyla örtüşür.”
Eski Mısır’da kerpiç imal edildiğine dair hangi kanıtlar var?
▪ Kutsal Yazıların Çıkış kitabında Mısırlıların İbrani kölelere kerpiç, yani tuğla yaptırdıkları yazar. Köleler killi harç ve saman kullanarak her gün emredilen miktarda kerpiç yapmak zorundaydı (Çıkış 1:14; 5:10-14).
Kerpicin güneşte kurutularak yapılması, Kutsal Kitap dönemlerinde Nil vadisinde çok önemli bir iş olarak görülürdü. Bu malzemeyle inşa edilen eski yapılar Mısır’da hâlâ ayaktadır. Teb kentindeki Rekhmire’nin mezarında MÖ 15. yüzyıldan kalma bir duvar resmi bulunmaktadır. Çıkış kitabında anlatılan olaylarla resmin tarihlendirildiği zaman neredeyse tam olarak örtüşmektedir ve bu resimde kerpicin yapım aşamaları gösterilmektedir.
Bir ansiklopedi resmi şöyle tarif ediyor: “Havuzdan su getiriliyor; kil bir çapayla karıştırılıyor ve kerpiççinin çalışması için uygun bir yere taşınıyor. Kil, kerpiççinin yerde tuttuğu ahşap bir kalıba bastırılarak dolduruluyor. Sonra bu kalıp kaldırılıyor ve şekil alan kerpiç, güneşte kurumak üzere yerde bırakılıyor. Yan yana dizili duran bu kerpiçler kuruduktan sonra kullanmaya hazır olarak üst üste konuluyor. Bu yöntem hâlâ Yakın Doğu’da kullanılmaktadır” (The International Standard Bible Encyclopedia).
MÖ 2. yüzyıldan kalma farklı papirüs belgelerinde de esirlerin yaptığı kerpiçlerden bahsediliyor; ayrıca saman ve kerpiç kilinin kullanıldığından ve işçilerin yapmaları gereken günlük kerpiç miktarından da söz ediliyor.
[Sayfa 22’deki resim]
Kserkses’i (ayakta) ve Büyük Darius’u (oturan) gösteren bir taş kabartma
[Tanıtım Notu]
Werner Forman/Art Resource, NY
[Sayfa 22’deki resim]
Rekhmire’nin mezarındaki duvar resminin bir ayrıntısı
[Tanıtım notu]
Erich Lessing/Art Resource, NY