Boşanma Tuzağı

ANDREW ve Ann, fevkalade bir çiftti. Aralarında daha sessiz ve düşünceli olanı Ann idi, fakat onun neşe dolu sakinliği Andrew’un daha dışa dönük kişiliği, zaptolunamaz enerjisi ve tabiatı karşısında ideal bir denge oluşturuyordu. Andrew’un yanında olduğunda Ann’in gözleri parlıyordu. Ve herkes Andrew’un Ann’i çılgınca sevdiğini fark ediyordu.

Ancak yedi yıl sonra, evlilikleri çözülmeye başladı. Andrew, vaktinin önemli bir bölümünü alan yeni bir işe girdi. Ann, Andrew’un kendisini yeni işine bu denli verip sık sık geceleri eve geç gelmesine gücenmeye başladı. Ann, “tüm bu boşluğu” kendini tamamen kariyerine adayarak “doldurmaya” çalıştığını söyledi. Fakat çok vakit geçmeden Andrew, nefesi alkol kokarak eve dönmeye başladı; iş arkadaşlarıyla birlikte bir yere uğradığını söylüyordu. Andrew’un içki sorunu daha da kötüleşti ve sonunda Ann evi terk etti. Andrew, bunalıma girdi. Birkaç ay sonra da boşandılar.

Bu hikâye artık birçokları için hiç de yabancı değildir. Gördüğümüz gibi, boşanma oranları tüm dünyada çok yükselmiştir. Şüphesiz bazı boşanmalar kaçınılmaz ya da gereklidir. Mukaddes Kitap, birçoklarının zannettiği gibi boşanmayı tamamen yasaklamaz. Mukaddes Kitabın standartları, zina nedeniyle boşanmaya izin verir; bunlar adil ve makuldur. (Matta 19:9) Onun prensipleri aynı zamanda fiziksel suistimal gibi belirli aşırı durumlarda eşlerin ayrılmalarına da izin verir.a (Matta 5:32 ve I. Korintoslular 7:10, 11’e bakınız.) Fakat Andrew ve Ann’in boşanmalarının arkasındaki nedenler bu prensiplere göre değildi.

Andrew ve Ann, İsa’nın takipçileriydiler ve bir zamanlar evliliği kutsal saymışlardı. Fakat onlar da, hepimiz gibi, çok farklı bir ahlakı—evliliğin atılabilir olduğunu, boşanmanın da mümkün olduğunu—beyan eden bir dünyada yaşıyorlardı. Bu düşünme tarzı her yıl binlerce çifti etkileyerek, geçerli olmayan ve Mukaddes Kitaba dayanmayan nedenlerle boşanmalara neden olmaktadır. Ve birçok kişi, boşanmakla ilgili bu “modern” ve “aydın” tutumla kendini bir tuzağa düşürmüş olduğunu çok geç fark etmektedir.

Tuzak mı? Bazıları buna, ‛biraz fazla ürkütücü bir kelime’ diyebilirler. Siz de, bugün belki birçok kişi gibi, boşanmanın berbat bir evlilikten kurtulmanın medeni bir yolu olduğunu düşünebilirsiniz. Fakat acaba boşanmanın karanlıkta kalan yüzünün de farkında mısınız? Ve bugünkü dünyanın boşanmakla ilgili düşüncelerimizi—biz fark etmeden—nasıl kurnazca şekillendirebildiğini gördünüz mü?

Kendini Kanıtlamanın Çekiciliği

Andrew ve Ann için kendilerini boşanma tuzağına çeken nedenin bir kısmı, başarılı bir kariyer vasıtasıyla kendilerini kanıtlayabilmenin ayartıcı umuduydu. Onların evliliği, ‛kariyer önce gelir’ tutumunun kurbanı olmuştu. Ve evlilikleri, kesinlikle bu türden ilk kurban değildi. Family Relations dergisi 1983 yılında şunları yazdı: “Kişilerin kendilerini kanıtlamaları artık parola haline geldi. Bunun sonucu olarak, birçok aile üyesiyle olan yakın bağlar hemen kopmakta hatta evlilik bağı da artan baskılara maruz kalmaktadır.” Andrew yeni işinden ve işinin vaat ettiği ilerleme imkânlarından çok etkilenmişti. Fazladan projeler üstlendi ve daha fazla saygı ve kabul görebilmek için mesai saatlerinden sonra da iş arkadaşlarıyla birleşti. Bu arada başarının yolunun, daha fazla tahsil yapmaktan geçtiği görüşüyle, sahip olduğu kariyer Ann’in de gözlerini kamaştırdı.

Başarının çekiciliğinin peşinden koşmanın iki yönlü bir etkisi oldu. Bu, önce Andrew ve Ann’in birbiri için daha az vakti olması demekti. Ann şunları söyledi: “Farklı yönlere doğru çekiliyorduk. Bu nedenle, önceden alışkın olduğumuz gibi, birlikte oturup meseleleri konuştuğumuz gece ‛saat on konferanslarımızı’ artık yapamaz olduk. Andrew ertesi günkü işine hazırlanıyordu, ben de öyle. Fikir alışverişi sona ermişti.

İkinci etki ise, ruhi idi. Kariyerlerini ön plana alarak, Tanrı’ya en fazla ihtiyaç duydukları bir dönemde, O’nunla olan ilişkilerini arka plana kaydırmışlardı. Mukaddes Kitap prensiplerini uygulamak üzere birlikte hazırlayacakları bir program, Andrew’a içki sorunuyla mücadelesinde yardımcı olabilir, Ann’e ise, bu zor tecrübede kocasına sıkıca bağlı kalmak ve destek olmak için güç verebilirdi.

Böylece evlilik sorunlarını halletmeye çalışmak yerine, boşanmayı geçerli bir alternatif, hatta belki de tüm baskılardan kurtulmanın bir yolu olarak görmeye başladılar. Boşanmalarından sonra da, etkisinde kaldıkları suçluluk ve utanç duygusu, ruhi hayatlarından tamamen vazgeçmelerine neden oldu. Artık İsa’nın takipçilerinden biri olduklarını ikrar etmiyorlardı.

“Uzmanlar” Tuzağa Yem Koyarlar

Birçok çift, evlilik sorunlarıyla karşılaştığında, evlilik danışmanlarına ve terapistlere ya da bu yetkililerin yazdıklara kitaplara başvurmaktadır. Fakat üzücüdür ki, bazı çağdaş evlilik “uzmanları”, evliliği korumak yerine, boşanmayı teşvik etmekte daha becerikli olduklarını göstermişlerdir. Son yıllarda çoğunlukla evliliğe karşı olan “uzman”ların görüşleri, aç çekirge sürüleri gibi çok zararlı olmuştur.

Örneğin, psikoterapist Susan Gettleman ve Janet Markowitz The Courage to Divorce adlı kitaplarında şu şikayette bulundular: “Boşanmış insanların, ‛normal aile hayatı’ denilen faydalı bir birimden sapmış oldukları şeklindeki mantıksız inanış sürmektedir.” Onlar, “yüzyıllarca öncesinden kaynaklanan dinsel prensiplere dayanan” ve boşanmaya karşı olan “kanuni engeller ve ahlaki değerler”i yerdiler ve hakaret dolu sözler söylediler. Bu psikoterapistlere göre boşanma, “evliliğin yavaş yavaş modasının geçmesiyle” boşanmanın “gereksiz” hale gelmesine kadar yaşayacaktır. Onlar, kitaplarını avukatlara, hâkimlere ve din adamlarına (!) tavsiye etmektedirler.

‘Boşanmak kötü değildir. Boşanmak özgürlük getirir. Boşanmaların yaygınlığı, toplumda bir şeylerin yanlış olduğunun işareti değildir; bu, evlilik kurumunda bir şeylerin yanlış olduğunun bir işaretidir.’ Çok sayıda “uzman”, özellikle cinsel devrimin parlak dönemi olan 1960’lı ve 1970’li yıllarda bu görüşü öğretmiştir. Daha da yakın tarihlerde bazı popüler psikolog ve antropologlar, insanların,—hayret! evrim yoluyla—her birkaç yılda bir, eşlerini değiştirmek üzere “programlandıklarını” ileri sürmüşlerdir. Başka sözlerle, evlilik dışı ilişkiler ve boşanmalar tamamen doğaldır.

Bu tür fikirlerle kaç evliliğin yıkıldığını düşünebilmek zordur. Fakat birçok başka uzman, boşanmayı daha ustaca teşvik etmektedir. Diane Medved, The Case Against Divorce adlı kitabı için bir araştırma yaparken, yerel kütüphanede, boşanmayı doğrudan teşvik etmeyen, ama ‛okuyucuları boşanmak için cesaretlendirebilecek’ yaklaşık 50 kitaba rastladı. Medved şu uyarıda bulunuyor: “Bu kitaplar bir ipek yumuşaklığı ve rahatlığıyla sizi bekârlar oyununa çekebilir ve sanki kendinizi kanıtlamanın nihai yoluymuş gibi ‛yeni özgürlüğünüzün’ çığırtkanlığını yapabilir.”

Diğer Etkiler

Şüphesiz yanlış yoldaki “uzmanlar”dan başka, boşanmayı teşvik eden daha birçok etken vardır. Yayın organları da—TV, filmler, dergiler ve aşk romanları—sık sık evliliğe karşı sürdürülen yoğun propaganda fırtınasına katkıda bulunur. Yayın organları zaman zaman, evlilik hayatının monoton sıkıcılığının dışında sonsuz heyecan, zevk ve tatminin olduğu; bekârlık ve özgürlüğün bu parıltılı gökkuşağının sonunda, evdekinden çok daha üstün özellikleri olan bir başka bir eşin beklemekte olduğu mesajını vermeye çalışırlar.

Bu tür bozucu fikirlere karşı şüpheyle bakıyor olmak, onlardan bir korunma olmayabilir. Medved’in de söylediği gibi: “Bir film seyredersiniz ve tüm hikmetinize rağmen onun etkisi altında kalırsınız. Bundan kaçınamazsınız; senaryo ve etkileşim, başroldeki kişiye (flört eden koca) sempati ve kötü olana (kavgacı kadın) antipati duymanızı sağlayacak şekilde düzenlenmiştir .... Gördüklerinize siz kişisel olarak göz yummayabilirsiniz, fakat başkalarının göz yumduklarını bilmek ve kültürümüzde başka birçok yolla bu tutumun destekleniyor olması, sizin iyi niyet ve kararlılığınızı zayıflatıp bozacaktır.”

Diğer insanların tutum ve davranışları şüphesiz bizi etkiler. Bu, yayın organlarının mesajları için geçerliyse, seçtiğimiz arkadaşlar için de ne kadar geçerlidir! Mukaddes Kitap hikmetle şu uyarıda bulunur: “Aldanmayın; fena arkadaşlıklar güzel ahlâkı—veya faydalı alışkanlıkları—bozarlar.” (I. Korintoslular 15:33) İyi bir evlilik, faydalı alışkanlıklardan biridir. Evlilik kurumuna saygı duymayanlarla arkadaşlık edersek, evliliğimizi bozabiliriz. Birçok çift, evlilik sorunlarını bu tür “arkadaşlara”—hatta bazen bizzat kendileri gerçek bir neden olmadan boşanmayı seçmiş olan arkadaşlara—açtıkları için, kendilerini boşanma yolunda bulmuşlardır.

Bazıları da, evlilikleri baskı altındayken vaktinden önce avukatlara danışmaktadırlar. Bu kişiler, birçok ülkedeki hukuk sisteminin, boşanmayı mümkün kılmak üzere kolaylaştırılmış, örneğin iyi yağlanmış bir makina gibi çalıştığını unutmaktadırlar. Her şeyden önce avukatlar, eşlerin evlilik sorunlarını çözmekle değil, boşanma işlemlerini yürütmekle para kazanırlar.

Yine de şunu merak edebilirsiniz, ‛Tüm bu avukatlar, terapistler, yayın dünyasındakiler, hatta arkadaş ve tanıdıklar’ boşanmaya karşı böyle hoşgörülü bir tutumu kabul edip ısrarla teşvik ediyorlarsa, onların söylediklerinde gerçek payı olamaz mı?’ Bu kadar çok insan, bu kadar önemli bir konuda yanılıyor olabilir mi? Boşanmanın doğurduğu bazı sonuçları incelemek cevapları bulmamıza yardım edecektir.

[Dipnotlar]

[Sayfa 7’deki resim]

Bazı evlilik “uzmanları” evliliği korumaktan daha çok, boşanmayı teşvik etmekte beceriklidirler