Ölen Mercan Resifleri—Sorumlusu İnsan mı?
1992 ULUSLARARASI Mercan Resifleri Sempozyumu, insanların dolaylı veya dolaysız olarak dünyadaki canlı resiflerin yüzde 5-10’unun ölümüne sebep olduklarını ve buna ek olarak yüzde 60’ının ilerdeki 20-40 yıl içerisinde yitirilebileceğini bildirdi. Avustralya Deniz Bilimleri Enstitüsü’nde görev yapan Clive Wilkinson’a göre, oldukça sağlıklı resifler sadece ücra bölgelerdekilerdir. USA Today gazetesinin söylediği gibi, hasar görmüş resiflerin bulunduğu bölgeler “Asya’da Japonya, Tayvan, Filipinler, Endonezya, Singapur, Sri Lanka ve Hindistan’ı, Afrika’da Kenya, Tanzanya, Mozambik ve Madagaskar’ı ve Amerika’da Dominik Cumhuriyeti, Haiti, Küba, Jamaika, Trinidad ve Tobago ile Florida’yı kapsıyor. Bozulmanın nedenleri değişse de, kıyı bölgelerindeki yoğun nüfus ve gelişme hepsinde ortak etkenlerdir.”
Mercan resifleri bulundukları yöreye bağlı olarak normalde 25-29 derece deniz suyu sıcaklığında sağlıklı biçimde gelişebilirler. Fakat sağlıklı mercanların gelişimi için gerekli sıcaklık aralığı öldürücü sıcaklıklara çok yakındır. Normal yaz sıcaklığının üst sınırındaki bir veya iki derecelik artış ölüm getirebilir. Mercanların bazı yörelerde ağarması ve dolayısıyla yok olmasına ilişkin çeşitli nedenler verilebiliyorsa da, birçok bilim adamı dünya çapındaki ortak bir neden olarak küresel ısınmadan kuşkulanıyor. Scientific American dergisi bu sonuçla ilgili şöyle yazdı: “Mercanların ağarmasıyla ilgili 1987 raporları küresel ısınmadan dolayı artan endişelerle aynı zamana rastladı. Dolayısıyla, bazı bilim adamlarının ve başka gözlemcilerin mercan resiflerinin kömür ocaklarında kullanılan kanaryalar gibi, okyanus sıcaklığının küre çapında arttığının ilk göstergesi olduğu sonucuna varmaları şaşırtıcı olmasa gerek. Bazı yörelerde, yükselen deniz suyu sıcaklıklarının ağarmaya neden olduğu görülmekle birlikte, bu etkinin küresel ısınmayla bağlantılı olduğu şu anda henüz kesin değildir.”
U.S. News & World Report şöyle dedi: “Karayipler’de yapılan son incelemeler, son vakalara, anormal derecede sıcak okyanusların neden olduğu hipotezini destekledi.” Küresel Mercan Resifleri Birliğinin başkanı olan Thomas J. Goreau resiflerin üzücü durumunu karamsar bir biçimde Amazon yağmur ormanlarının azalmasına benzetti. Şöyle dedi: “Elli yıl sonra hâlâ bazı yağmur ormanları olacak, fakat mercan resifi ölümleri şu anki hızıyla devam ederse, elli yıl bile dayanamazlar.”
Küresel Tahribatın Birçok Nedeni
Orta Amerika’nın Pasifik Kıyısı boyunca, 1983’te, mercanların yüzde 95 kadarı öldü. Buna benzer fakat daha az tahribata neden olan ağarmalar aynı zamanda orta ve batı Pasifik’te meydana geldi. Avustralya’nın Büyük Set Resifinde ve Büyük Okyanus ile Hint Okyanusunun bazı bölgelerinde de şiddetli ağarmalar oldu. Tayland, Endonezya ve Galápagos Adaları da hasarlar olduğunu bildirdi. Ondan sonra, Bahamalar, Kolombiya, Jamaika, Porto Riko, güney Texas ve Florida (ABD) yakınlarında geniş çapta ağarmalar meydana geldi.
Resif tahribatıyla ilgili küresel bir tablo oluşuyordu. Natural History şunları söyledi: “Resif ekosistemlerinin incelendiği nispeten kısa bir süre içinde, ağarma hiçbir zaman son zamanlardaki boyutlarda görülmemişti. Miami Üniversitesinde görevli biyolog Peter Glynn şiddetli ağarmaya maruz kalan doğu Pasifik’te 400 yıllık mercanları inceledi ve geçmişte benzer felaketlerin yaşandığına dair hiçbir ize rastlamadı. Şiddetli ağarmalar, 1980’lerdeki genel ısınmanın mercan resifleri üzerinde güçlü bir etkisi olmuş olabileceğini ve sera etkisi daha da yüksek sıcaklıklara neden olursa, resiflerin geleceğinin ne olacağını belki de göstermektedir. Ne yazık ki, küresel ısınmanın ve çevresel bozulmanın devam edeceği hatta yoğunlaşarak dünya çapındaki ağarma dönemlerinin sıklığını da artıracağı neredeyse kesin gibidir.”
U.S. News & World Report başka olası bir nedene de işaret etti: “Canlı yaratıkları zararlı morötesi ışınımlardan koruyan ozon tabakasının incelmesi de resiflerin son zamanlarda yok olmasına ek bir neden olabilir.”
Dünya nüfusunun yarıdan fazlasının yaşadığı kıyı bölgelerinde, insanların sorumsuz davranışları mercan resiflerini büyük ölçüde hırpaladı. Dünya Çevre Koruma Birliğinin ve Birleşmiş Milletler Çevre Sorunları Programının bir araştırmasının gösterdiği gibi, insanlar 93 ülkedeki resiflerin büyük bir kısmına zarar vermiş ya da onları yok etmişlerdir. Gelişmekte olan birçok bölgede lağım suları temizlenmeden doğrudan okyanusa atılıp kirlenmeye neden oluyor.
Tuzlu suda yaşayan, kiri filtre edici mangrovlar kereste ve yakıt elde etmek için kesiliyor. Resifler inşaat malzemesi için parçalanıp çıkarılıyor. Sri Lanka ve Hindistan’da, resiflerin bazı kısımları tamamen öğütülüp çimentoya dönüştürüldü. Büyük ve küçük gemiler resiflere demir atıyor veya çarparak moloza çeviriyor.
National Geographic dergisi Florida’daki John Pennekamp Mercan Resifi Eyalet Parkında olanları anlatıyor: “Onların tekneleri suyu ve içinde bulunan her şeyi petrol ürünleri ve lağım sularıyla kirletiyor. Acemi kaptanlar resiflere çarpıyor. Denize plastik bardaklar, alüminyum tenekeler, cam, plastik torbalar, şişeler ve birbirine dolanmış kilometrelerce uzunlukta misinalar atıyorlar. Bu çöpler kaybolmaz—neredeyse yok edilemez—niteliktedir.”
[Sayfa 16’daki resim tanıtım notu]
Avustralya Uluslararası Halkla İlişkilerin izniyle
[Sayfa 17’deki resim tanıtım notu]
Bahama Adaları Turizm Bakanlığının izniyle