Bölüm 10

Öğretme Sanatını Geliştirmek

1-3. Öğretmek neyi kapsar? Öğretmek için ne gibi fırsatlarımız var?

¹ Mesih’in takipçileri olan bizler, Büyük Öğretmenlerimiz olarak Yehova Tanrı’ya ve İsa Mesih’e bakmaktayız. Mezmur yazarının Yehova’ya yönelttiği duanın şu sözlerine biz de katılıyoruz: “Rızanı işlemeği bana öğret.” (Mezmur 143:10) Birinci yüzyılda İsa’yı “öğretmen” olarak adlandıran şakirtleriyle de aynı fikirdeyiz. İsa mükemmel bir öğretmendi! Dağdaki Vaazını verdiğinde, “halk onun öğretişine çok şaştılar. Çünkü İsa onlara . . . . hâkimiyet sahibi biri gibi öğretiyordu.” (Matta 7:28, 29) Büyük Öğretmenlerimiz onlardır ve onları örnek almaya çalışırız.

² Öğretme, geliştirilmesi gereken bir yetenektir. Bir mesele hakkındaki ne, nasıl, neden, nerede ve ne zaman sorularını açıklamayı kapsar. Mesih’in takipçisi olan herkes öğretme yeteneğini geliştirmelidir; çünkü İsa, takipçilerine şu talimatı verdi: “Bütün milletlere mensup insanları şakirt edin, . . . . onlara öğretin.” (Matta 28:19, 20) Bunun hüner isteyen bir iş olduğu, resul Pavlus’un Timoteos’a verdiği şu tembihten anlaşılır: “Bütün tahammül ve talim ile (öğretme sanatıyla) tazir et.”—II. Timoteos 4:2.

³ Başkalarına öğretmek için gerçekten birçok fırsat vardır. Ana babalar çocuklarına öğretmelidir. İyi haberi ilan edenler, ev Mukaddes Kitap tetkikleri vasıtasıyla yeni ilgi gösterenlere öğretmelidir. Yeni müjdecilere öğretim vermek üzere sık sık fırsatlar doğar. Birçok birader de Tanrısal Hizmet İbadetindeki tahsisler veya umumi konuşmalar şeklinde bina edici konuşmalar verme imtiyazına sahiptir. Konuşma Yeteneğini Geliştirme programına katılanların tümü, öğretmenler olarak ilerlediklerini gayretle göstermelidirler. Hizmetimizin bu öğretme yönüne katılmak üzere yeteneğini geliştirirken, bunun gerçekten tatmin edici ve bol bol ödüllendirici olduğunu göreceksin. Aslında, birine Tanrı’nın Sözünden öğretip onun ruhi yönden güzel ilerlemeler kaydettiğini görmekten daha sevindirici bir şey yoktur.

4, 5. Öğretirken kime ve neye dayanmalıyız?

⁴ Yehova’ya güven. İyi haberin bir öğretmeni olarak etkili olabilmek için önemli şartlardan biri Yehova’ya güvenmek, O’nu tanımak, O’nun rehberliğine dayanmak ve O’ndan yardım dilemektir. (Süleymanın Meselleri 3:5, 6) İsa bile şöyle dedi: “Öğrettiğim benim değil, fakat beni gönderenindir.” (Yuhanna 7:16) İsa, kayıtlı bulunan sohbetlerinde devamlı olarak Tanrı’nın Sözüne değindi ve İbranice Mukaddes Yazıların yaklaşık yarısından alıntıda veya hatırlatmada bulundu. Böylece sen de başkalarına öğretirken, İsa gibi Tanrı’nın hakikat sözüne güven. Oradan cevap vermeye çalış; çünkü insanları İsa’nın şakirtleri yapmak için, önem taşıyan tek bir ders kitabı vardır. Bu da, Mukaddes Kitaptır.—II. Timoteos 3:16.

⁵ Yehova’ya gerçekten güveniyorsan, kendini yetersiz hissetmene gerek yok. Tanrı, hakikat Sözünde açıklanan amaçları hakkında bize anlayış verir. Eğer bu hakikatler hakkındaki bilgini başka insanlarla paylaşırsan, Yehova sana destek olacak. “Ben bir öğretmen değilim” diyerek çekinmene gerek yok. Yehova’ya dua edip, güvenirsen, sen de öğretmen olabilirsin.—II. Korintoslular 3:5.

6-8. Etkili bir şekilde öğretmekte hazırlık yapmanın rolü nedir?

⁶ Hazırlık. Tabii, hiçbir şey konuyu bilmekten daha önemli değildir. Malzemeyi bir başkasına öğretmeye çalışmadan önce onu açıkça kavramalısın. (Romalılar 2:21) Bilgi alanın genişledikçe, daha iyi bir öğretmen olursun. Sadece birkaç temel hakikati biliyorsan, yine de öğretmen olabilirsin. Bildiklerin hakkında konuş. Küçük çocuklar bile ana babalarından öğrendikleri hakikatleri okul arkadaşlarına öğretebilirler. Konuşma Yeteneğini Geliştirme programı, öğretme yeteneğini geliştirmek üzere sana yardımcı olacaktır.

⁷ Bir Mukaddes Kitap tetkiki idare edecek veya bir konuşma verecek olursan, önce malzemeyi destekleyen delilleri kavramaya çalış. Anlatılan şeyin nedenlerini saptamak için çaba göster. Fikirleri kendi sözlerinle söylemeyi dene. Mukaddes Kitaba dayanan kanıtlar hakkında iyi bir anlayışa sahip olmaya çalış. Ayetleri etkili biçimde uygulamak üzere hazırlık yap.

⁸ Hazırlık yapmanın diğer bir yönü, tetkik edenin dinsel yetişme tarzından dolayı zihninde doğabilecek soruları önceden düşünmektir. Bu şekilde tetkik eden için uygun olan bilgilerle hazırlanmış olacaksın. Onun şu anda sahip olduğu anlayışı düşünmen, yeni malzemeler için temel atmana ve ilerlemesine katkıda bulunmana yardım edecektir. Başka birine, yetişme tarzı nedeniyle değişik delillerin sunulması gerekebilir. Böylece tetkik edenler hakkındaki bilgin, hazırlık yapmana yardımcı olur.

9. Tetkik edeni, cevapları kendi sözleriyle vermeye nasıl teşvik edebilirsin?

⁹ Sorular. İsa Mesih’in çok defa yapmış olduğu gibi, sorular sormak, etkili bir şekilde öğretmek için özellikle yararlıdır. (Luka 10:36) Böylece bir ev Mukaddes Kitap tetkiki idare ettiğin zaman onun yöntemini uygulayabilir ve yayınlardaki soruları kullanabilirsin. İyi bir öğretmensen, tetkik edenin sadece cevapları kitaptan okumasından tatmin olmayacaksın. Böyle bir durumda, düşünceyi kendi sözleriyle anlatmaya teşvik etmek üzere tetkik edene ek sorular sormalısın. Bazen sorman gereken şey sadece şudur: “Doğru, ama bunu kendi sözlerinizle nasıl söylersiniz?”

10. İstenilen cevaba götüren soruları nasıl sorabilirsin?

¹⁰ Öğretirken, istenilen cevaba götüren sorular sormayı da yararlı bulacaksın. Bu tür sorular, kişinin zihnini, zaten sahip olduğu bilgilere dayanarak belki düşünmediği bir sonuca yöneltmene yardımcı olur. (Matta 17:25, 26; 22:41-46) Düşünce tarzın şöyle olmalı: ‛Tetkik edenin şu noktaları bildiğinin farkındayım, böylece bazı yardımcı soruları mantıklı bir sırayla sorarsam, doğru sonuca varabilir. Oysa bu yardımcı sorular yerine, doğrudan doğruya asıl soruyu sorarsam, yanlış bir sonuca varabilir.’ Başka sözlerle tetkik eden, doğru cevabı bulacak bilgiye sahiptir, fakat yardıma muhtaçtır. Tabii, en kolay yol ona cevabı bizzat söylemektir. Ama eğer istenilen cevaba götüren sorular sorarsan, tetkik eden cevabı kendisi bulacağından, onu daha kabul edilir hale getirmekle kalmaz, aynı zamanda düşünme yeteneğini geliştirmesine de yardımcı olursun. Senin soruların, onun zihnini mantıklı düşünce basamaklarından geçirerek doğru sonuca götürecektir. Bu uygulama daha sonra onun için çok değerli olacaktır.

11. Görüş açısını ortaya çıkaran sorular nasıl kullanılabilir?

¹¹ Bazen de, onun görüş açısını ortaya çıkaracak sorular sorabilirsin. Bu sorular vasıtasıyla tetkik edenin belirli bir mesele hakkında neye inandığını anlamaya çalışırsın. Örneğin ona Tanrı’nın fuhuş hakkındaki kanununun ne olduğunu sorabilirsin. O, bunun yanlış olduğunu gösteren bir ayetten alıntı yapabilir. Fakat acaba cevap verdiği gibi mi düşünüyor? Kişisel görüşü bu mu? Fuhuş hakkında gerçekten ne düşündüğünü öğrenmek için başka bir soru sormak isteyebilirsin. Örneğin: “Sizce, buna göre yaşayıp yaşamamamız fark eder mi?” O zaman onun daha çok yardıma muhtaç olduğu alanları görebilir ve buna göre hareket edebilirsin. Görüş açısını ortaya çıkaran sorular sorman, tetkik edenin yüreğine erişmene yardımcı olur.

12, 13. Evden eve giderken ve kürsüden bir konuşma verirken, sorular sormak neden yararlıdır?

¹² Evden eve hizmetimizde de sorular sormak çok yararlıdır. Örneğin, Mukaddes Kitap hakikatlerini daha iyi anlamasına yardımcı olmak için ev sahibinin ne düşündüğünü öğrenmek isteyebilirsin. O zaman bazı sorular sorar ve cevap vermeye davet edersin, çünkü ev sahibinin, görüşünün açıklanmasına fırsat verilirse, sözlerini dinlemeye daha eğilimli olacağını biliyorsun.

¹³ Kürsüden bir konuşma verirken de, cevaplanmasını istediğin sorular sorduğun zamanlar olur. Böylece dinleyicileri cevap vermeye davet edersin. Ara sıra dinleyicilere cevabını beklemediğin düşündürücü sorular da sorabilirsin. (Luka 12:49-51) Sonra cevapları sen verirsin. Bazen de bir dizi soru sorup son soruya gelene kadar cevap vermeyebilirsin. Kullandığın soru türü, dinleyicilere ve öğrettiğin noktaya bağlı olmalıdır.

14, 15. Tasvir ve tekrarlamalar hangi amaca hizmet eder?

¹⁴ Tasvirler. İsa’nın öğretişinin önemli bir yönü kullandığı tasvirlerdi. Benzer şekilde Onun takipçisi olan öğretmenler de bugün, günlük hayattaki olaylar ve deneyimlerden yararlanarak, öğretilenlerin dinleyicilerin zihninde kalmasına yardımcı olacak tasvirler kullanabilirler. (Matta 13:34, 35) Tasvirleri basit tut, çünkü karmaşık olanları izlemek zordur ve yürüttüğün muhakemeyi zayıflatabilir. Yakub’un mektubunda birçok tasvir var—denizin dalgaları, geminin dümeni, atın dizgini, ayna ve benzerleri. Hepsi de hayattaki olağan şeylerden alınmıştır. Uyanık bir öğretmen, tasvirleri tetkik edenin şartlarına, yaşına, dinine, kültürüne ve benzeri etkenlere göre uygulayacaktır. Tabii tasvirler, bir kişiye öğretirken olduğu kadar, konuşmalar verirken de kullanılabilir.

¹⁵ Tekrarlama. Bu yöntem, gerek kürsüde, gerekse de bir kişinin evinde iken, başarıyla öğretmek için gereklidir. Kilit sözleri ve deyimleri, özellikle ayetleri, tetkik edenin zihnine yerleştirmeye çalış. Bir ev sahibiyle sunacağın bir öğrenci konuşman varsa, sonunda sorular sorarak tekrarlama vasıtasıyla, önemli noktaları vurgulayabilirsin. Böylece tetkik edenin düşünceleri anladığından emin olabilirsin. Aslında, böyle sormakla “Bütün bu şeyleri anladınız mı?” diyen İsa gibi yapmış olacaksın.—Matta 13:51.

16. Bir konuşmacı iyi bir öğretmen ise, konuşmasını dinledikten sonra neleri hatırlayabileceksin?

¹⁶ Öğretici konuşmalar. Senin için çok öğretici olan konuşmaları takdirle hatırlarsın. Böylece bazı konuşmacıların neden iyi birer öğretmen olduğuna dikkat et. Konuşmalarının neden kolayca hatırlanabildiğini anlamaya çalış. Onların sunuş tarzı aceleci değildir. Dinleyicilerden cevap bekleyerek ve düşündürmek için sorular sorarlar. Onlar, bazı kilit ayetleri açmanı, okunurken takip etmeni isterken, ayetler üzerinde muhakeme yürütüyor, daha fazla bilgi veriyor ve ana düşünceleri belirtiyorlar. Bazıları öğretim verirken, resim, harita gibi ek araçlar kullanırlar. Fakat bütün durumlarda, kısaca değinilen birçok noktayı değil, iyi açıklanan birkaç noktayı hatırlamanın daha kolay olduğunu göreceksin. Öğretme sanatı sayesinde, konuşmayı dinleyenler, temayı, ana noktaları ve belki de söylenen bir veya birkaç kilit ayeti kolayca hatırlayabilmelidirler.

17, 18. Nasıl ve neden dikkati Büyük Öğretmenlerimize çekmeliyiz?

¹⁷ Dikkati Büyük Öğretmenlerimize çek. İsa’nın ardınca giden bir öğretmen olarak sen, dikkati, hayatın Kaynağı olan Yehova Tanrı’ya ve O’ndan hayat ve bereketler gelmesinde aracı olan İsa Mesih’e çekmenin öneminin daima farkında olmalısın. (Yuhanna 17:3) Gerçekten büyük olan bu Öğretmenler için başka kişilerde sıcak bir takdir geliştirmeye çalış.

¹⁸ Öğretme sanatına hâkim olurken, sevginin oynadığı rolü de takdir edeceksin. Eğer tetkik eden biri, Yehova Tanrı’yı gerçekten sevmeye başlarsa, O’na sadakatle hizmet edecektir. Böylece tetkik sırasında, uygun yerlerde durup, dikkati Tanrı’nın günahkâr insanlar için yaptığı ve yapmakta olduğu önemli şeylere çek. Tanrı’nın hikmet, adalet, sevgi ve kudretini belirt; çünkü bu nitelikler, itaat eden insanların yararı için daima fevkalade bir şekilde işler. Tetkik edenin yüreği doğru ise, o, zamanla Yehova’ya karşı derin bir vefa duygusuna sahip olacak ve O’nun ismini yüceltme işine katılmak için arzu duyacaktır.