Bölüm 31
Dinleyicilerini İkna Et, Muhakeme Etmeye Yönelt
1, 2. Muhakeme etmek ve ikna etmek ne demektir?
1 Hitap ettiğin kimselerin seni dinlemelerini bekliyorsun. Aynı zamanda, muhakeme tarzını kabul etmelerini, buna göre hareket etmelerini de istiyorsun. Dinleyicilerin samimi ise ve senin söylediklerinin hakikat olduğuna ikna olurlarsa, öyle davranacaklardır. İkna etmek, delillerle tatmin etmek demektir. Bununla beraber deliller, yalnız başlarına her zaman yeterli değildirler. Delilleri çok defa, muhakeme etme yoluyla desteklemek gereklidir. Bu yüzden muhakeme yoluyla ikna etmek üç temel etkeni kapsamaktadır: (1) bizzat delillerin kendileri; (2) delillerin sunuluş seyri veya sırası; (3) delilleri sunma şekli ve yöntemi. Konuşmalar İçin Nasihat fişindeki “İkna edici deliller” noktası hakkındaki bir müzakerede biz delillerin sunulma tarzı üzerinde durmaktansa, hangi delillerin sunulduğunu, ne tür sözler söylendiğini inceleyeceğiz.
2 İkna edici şekilde muhakeme yürütmek için sağlam, temel nedenler sunmak gereklidir. Nasihat eden buna bakacaktır. Sunduğun deliller, yalnızca kağıttan okusan bile ikna edici olmalıdır. Konuşmanın ikna edici yönü, görüşünü destekleyip anlatmak için kullandığın gerçeklerin değil, senin sunma tarzının sonucu ise, muhakeme tarzının daha sağlam ve gerçeğe uygun olması için bu konuşma niteliğini geliştirmelisin.
3-6. Neden sağlam bir temel hazırlanmalı?
3 Bir temel hazırlamak. Muhakeme yürütmeye başlamadan önce uygun bir temel hazırlaman gereklidir. Hangi noktanın söz konusu olduğunu belirtmelisin. Dinleyicilerinle aynı fikirde olabileceğin uygun noktalara önem vermekle ortak bir zemin hazırlaman yararlıdır.
4 Bazı durumlarda kullanılan terimler iyice tanımlanmalıdır. Bütün yersiz noktalar elenmelidir. Temel hazırlamakta acele etmemelisin. Temelin sağlam olmasını sağlarken onun tüm binayı meydana getirmemesine dikkat etmelisin. Ortaya atılan bir düşüncenin yanlışlığını göstermek için onu desteklediği ileri sürülen bütün noktaları iyice incelemelisin. Bunu yapmak, düşüncenin zayıf noktalarını bulmana, onunla ilgili muhakeme tarzını saptamana ve meselenin köküne inebilmene yardımcı olacaktır.
5 Konuşmanı hazırlarken dinleyicilerin konudan ne derece haberdar olduklarını önceden tahmin etmeye çalışmalısın. Bu şekilde, muhakeme etmeye başlamadan önce ne çapta temel hazırlaman gerektiğini bilebilirsin.
6 Takt ve Mukaddes Kitaba uygun terbiyemiz, şu anda ilk planda üzerinde durduğumuz noktalar olmasa bile, nazik ve düşünceli bir yaklaşımda bulunmamızı gerektiriyor. Her zaman Mukaddes Kitap prensipleri hakkındaki bilgine başvurarak dinleyicilerinin yürek ve zihinlerini açmalısın.
7-13. “Sağlam deliller vermek” sözünün anlamını açıkla.
7 Sağlam deliller vermek. Bir mesele, sadece konuşmacı olarak senin buna inandığından ve bunu beyan ettiğinden dolayı “ispat edilmiş” olmaz. Dinleyicilerinin şu soruları sormakta tamamıyla haklı olduklarını hiç unutmamalısın: “Bu neden doğrudur?” veya “Neden böyle olduğunu söylüyorsun?” Konuşmacı olarak sen daima “neden?” sorusunu cevaplandırabilmelisin.
8 “Nasıl?” “Kim?” “Nerede?” “Ne zaman?” “Ne?” sorularının cevaplandırılması sadece bilgi verici niteliktedir, oysa “Neden?” sorusuna verilen cevap, sebep gösterici niteliktedir. “Neden?” sorusu, nitelik bakımından tektir ve cevabı sadece gerçekler sunmaktan daha fazlasını gerektirir. Senin düşünme yeteneğini dener. Bu nedenle, konuşmanı hazırlarken “Neden?” sorusunu kendine tekrar ve tekrar sormalısın. Cevabını da verebileceğinden emin olmalısın.
9 Sözlerini nedenlerle desteklemek için çok defa otorite olarak kabul edilen bir kişinin sözlerinden alıntı yapabilirsin. Bu, o kişi bu konu hakkında bilirkişi olarak kabul edildiğinden, sözlerinin doğru olması gerektiği anlamına gelir. Bu da sözlerine inanmak için yeterli bir sebep oluşturur. Tabii, her alanda en üstün Otorite Yehova Tanrı’dır. Bundan dolayı bir noktayı desteklemek üzere Mukaddes Kitaptaki bir ayetten alıntı yapmak noktayı ispat etmek için yeterli bir delil sayılır. Buna “tanıklığa dayanan” deliller denir, çünkü deliller, otoritesi kabul edilen bir tanığın “tanıklığı”ndan ibarettir.
10 Tanıklığa dayanan deliller vermeden önce dinleyicilerinin senin seçtiğin tanığı kabul edeceğinden emin olmalısın. Otorite olarak insanları kullanıyorsan, onların iyi karşılanacaklarını ve geçmişlerinin, sözleri üzerine gölge düşürmeyeceğini kesin olarak bilmelisin. Birçokları Mukaddes Kitabı Tanrısal otorite olarak kabul ederler, fakat bazıları onu insanların eseri saydıklarından onun otoritesi gözlerinde mutlak değildir. Bu gibi durumlarda başka deliller bulup kullanman veya belki de ilk başta Mukaddes Kitabın doğruluğunu göstermen gerekebilir.
11 Birkaç uyarıcı söz: Bütün deliller dürüstlükle kullanılmalıdır. Bir sözü aktarırken onun bağlamındaki anlamı hiç bozmamalısın. Alıntı yaptığın otoritenin söylemek istediğini aynen aktardığından emin ol. Başvurduğun kaynakları iyice belirt. İstatistikler kullanırken dikkatli ol. Onları yanlış kullanman, senin aleyhine çok kötü sonuçlar doğurabilir. Yüzme bilmeyip ortalama derinliği sadece bir metre olan bir nehirde boğulan adamı düşün. Adam nehirde üç metre derinliğinde bir çukur olabileceğini göz önünde bulundurmadığından boğuldu.
12 İnsanın tanıklığından veya Tanrısal otoriteden farklı olarak, belirtilere dayanan delil denen bir şey vardır. Bunlar, tanıkların sözleri yerine gerçeklerden çıkarılan anlamlara dayanan delillerdir. Vardığın sonuçları kabul ettirmek ve dikkat çektiğin belirtilere ikna gücü kazandırmak için, sonuçlarını destekleyen gerçekler ve muhakemelerin yeterli olmalıdır.
13 Delillerin tümü (sırayla sunulmasalar bile) hitap ettiğin dinleyicileri tatmin ediyorsa, nasihat eden bunu yeterli bulacaktır. O, meseleye dinleyicilerin tutumu açısından bakarak kendine “İkna oldum mu?” diye soracaktır. İkna olduğu takdirde seni övecektir.
14. Etkili özetleme nedir?
14 Etkili özetleme. İkna edici şekilde muhakeme edebilmek için genellikle bir tür özetleme yapmak gereklidir. Böyle bir özetleme, muhakeme tarzına karşı takdiri artırmak üzere son bir kez mantığa başvuruştur. Bir özetleme, her ne kadar aslında “. . . . bu nedenlerden ötürü şu sonuca varıyoruz . . . . ” şeklindeyse de, yalnızca gerçeklerin bir tekrarı olmamalıdır. Özette bütün noktalar birbirine bağlanmalı ve bir sonuca vardırılmalıdır. Çok defa, bir konuşmada muhakeme tarzına şüpheye yer kalmayacak derecede ikna gücü kazandıran yön, etkili bir özettir.
**********
15, 16. Muhakeme edebilmeleri için dinleyicilere neden yardım etmeliyiz?
15 Her ne kadar konuşman sırasındaki muhakeme tarzın sağlamsa da, sadece gerçekleri sunmak yeterli değildir. Gerçekleri sunma tarzın dinleyicilerin de muhakeme etmelerine, senin muhakemelerini anlamalarına ve seninle aynı sonuçlara varmalarına yardımcı olmalıdır. Konuşmalar İçin Nasihat fişi bundan “Muhakeme edebilmeleri için dinleyicilere yardım etmek” şeklinde bahsetmektedir.
16 Tanrı bizi muhakeme etmeye yönelttiği için, sen de bu niteliğe sahip olmayı arzu etmelisin. Ayrıca İsa, verdiği meselleri şakirtlerine açıkladı ve aynı hakikatleri başkalarına da öğretmek üzere onları eğitti. Buna göre, muhakeme edebilmeleri için dinleyicilere yardım etmek, senin muhakemelerini anlamaları, senin vardığın sonuçlara varmaları ve hakikati bir başkasına öğretmek üzere senin muhakeme tarzını kullanabilecek duruma gelmeleri için onlara yardım etmek anlamına gelir.
17, 18. Dinleyicilerle ortak bir seviye nasıl korunur?
17 Dinleyicilerle ortak bir seviyede kalmak. Konuşmanın başlangıcında söylediğin sözler ve bunları söyleme tarzın dinleyicilerle ortak bir seviye belirlemek açısından hayatidir. Fakat konuşman ilerledikçe bu ortak seviye kaybolmamalıdır, çünkü bu kaybolursa, dinleyicilerini de kaybedeceksin. Sen noktalarını dinleyicilerinin zihinlerine hitap edecek şekilde ifade etmeye devam etmelisin. Buna göre onların konuyla ilgili görüş açısını düşünmeye devam etmeli ve bu bilgiyi, yürüttüğün muhakemelerin akla uygunluğunu görmelerine yardım etmek için kullanmalısın.
18 Dinleyicilerle ortak bir seviye belirlemek ve bunu sona kadar korumak, başka sözlerle onların muhakeme edebilmelerine yardım etmek hususunda klasik bir örnek, Pavlus’un Resullerin İşleri 17:22-31’de verdiği konuşmadır. Başlarken nasıl ortak bir seviye belirlediğine ve bunu tüm konuşması sırasında takt ile koruduğuna dikkat et. Sonunda, aralarında bir yargıcın da bulunduğu dinleyicilerinin bazılarını hakikat konusunda ikna edebildi.—Resullerin İşleri 17:33, 34.
19-23. Noktaları yeterince geliştirmek için hangi yöntemlere başvurulabilir?
19 Noktaları yeterli ölçüde geliştirmek. Dinleyiciler belirli bir konu üzerinde muhakeme edebilmeleri için onun hakkında yeterli ölçüde bilgiye sahip olmalıdırlar. Bu sayede, yalnızca yapılan muhakemeyi anlayamadıkları için, kendilerine sunulan delilleri reddetmeleri gibi bir durum ortaya çıkmayacaktır. Bu hususta onlara yardım etmek senin görevindir.
20 Bunu etkili bir şekilde yapmak için çok fazla nokta hakkında konuşmamaya dikkat etmelisin. Malzemeni acele ile sunarsan yararı kaybolur. Sunacağın noktaları etraflıca açıklamak için gereken zamanı kullan. Sonuç olarak, dinleyicilerin bu noktaları işitmekle kalmayıp anlayacaklardır. Önemli bir noktadan söz ediyorsan, onu geliştirmek üzere gerektiği kadar vakit ayır. Neden? Kim? Nasıl? Ne? Ne zaman? Nerede? gibi soruları cevaplandır. Bu şekilde dinleyicilerinin senin fikrini tam olarak kavramalarına yardım et. Bazen görüşünün akla uygunluğunu belirtmek için bir noktanın lehinde ve aleyhinde muhakemelerde bulunabilirsin. Aynı şekilde bir prensibi açıkladıktan sonra dinleyicilerine onun nasıl uygulanabileceğini göstermek için bazı örnekler vermeyi yararlı bulabilirsin. Tabii, sağduyu kullanmalısın. Herhangi bir noktanın geliştirilme derecesi, elde olan vakte ve ele alınan konu içinde taşıdığı nispi öneme bağlıdır.
21 Muhakeme etmeleri için dinleyicilere yardım ederken sorular sormak daima yararlıdır. Yalnız etkilemek gayesiyle, karşılığında bir cevap beklenmeyen sorular sormak ve böyle soruları sorduktan sonra uygun aralar vermek onları düşündürecektir. Tarla hizmetinde olduğu gibi sadece bir veya iki kişiyle konuşuyorsan, muhakemende ilerlerken sorular sorarak onları konuşturabilirsin. Bu şekilde, ileri sürdüğün fikirleri kavrayıp kabul ettiklerinden emin olabilirsin.
22 Gayen, dinleyicilerinin düşüncelerine yön vermektir; bundan dolayı konuşmanı, onların kendi tecrübelerinden sahip oldukları veya senin müzakerenin daha önceki bir kısmından edindikleri bilgiler üzerinde geliştirmelisin. Belirli noktaları yeterince geliştirip geliştirmediğini saptamak için dinleyicilerinin konu hakkında önceden neler bildiklerini düşünmelisin.
23 Seni takip ettiklerinden emin olmak için dinleyicilerinin gösterdikleri tepkiye dikkat etmelisin. Gerektiğinde yeni bir muhakemede bulunmadan önce geriye dönmeli ve bazı noktaları daha anlaşılır hale getirmelisin. Dinleyicilerinin de muhakeme edebilmeleri için onlara yardım etmeye dikkat etmezsen, onlar senin düşüncelerinin seyrini kolayca kaçırabilirler.
24. Noktaların uygulanmasını dinleyicilerine göstermek hangi yararı sağlar?
24 Dinleyicilere noktaları nasıl uygulayabileceklerini göstermek. Herhangi bir muhakemede bulunursan, bunun, üzerinde konuşulan meseleyle hangi açıdan ilgili olduğunu belirtmeyi unutma! Ayrıca dinleyicilerini, sunduğun gerçeklere uygun bir şekilde hareket etmeye teşvik et. Eğer onlar senin söylediklerine gerçekten ikna olmuşlarsa, harekete geçmeye hazır olacaklardır.