Bölüm 13
Gelecekteki Şeylerin Bir Örneği
1. Bir kimsenin bugünkü kanunlarla hakkını araması neden zordur?
BUGÜN pekçok ülkede, insanın kafasını karıştıran öyle çok kanun vardır ki, hakkını arayan birinin kendi savunmasını yapmaya kalkışmaması, genelde daha akıllılık olur. Üstelik kanunlarda genellikle zenginleri kayıran ‛açıklar’ da bulunur. Acaba kesin, net ve basit kanunlarla yönetilseydik, sıradanbir insana bile bir mahkeme pahalı gelmeseydi ve zengin ya da yoksul herkes formalitelerle uğraşmadan davasını mahkemeye sunabilseydi ve tarafsız bir duruşma bekleseydi, bu çok hoş olmaz mıydı?
2, 3. Tanrı’nın eski İsrail’e verdiği kanunu gözden geçirmemiz neden yararlıdır?
2 Tanrı’nın eski İsrail’e verdiği Musa kanunu işte böyleydi. Mukaddes Kitap bu kanun hakkında: “RABBİN (Yehova’nın) hükümleri haktır; hepsi doğrudur” der. (Mezmur 19:9) Yehova’nın yargılarının ne denli iyi olduğunu, 600’den çok maddeden oluşan bu kanunnamenin içindeki birkaç maddeyi inceleyerek görebiliriz.
3 İsa’nın takipçileri gerçi eski İsrail’e verilen Kanun altında değillerse de, bu kanunu gözden geçirmek yine de yararlıdır. Neden? Çünkü bu Kanun Yehova’nın, meselelere hangi açıdan baktığını ve yaratıklarına her zaman hangi ilkelere göre davrandığını gösterir.
4. Eski İsrail hükümetinde Yehova hangi mevkide ve yetkide bulunuyordu?
4 En yüksek ve mutlak Hükümdarları Yehova olduğundan, eski İsrail’deki yönetim eşsizdi. Yehova, onların Kralı, ayrıca Tanrısı ve dinsel Başıydı. Peygamber İşaya bu konuda şöyle demişti: “Hâkimimiz RABDİR (Yehova’dır), kanunumuzu koyan RABDİR (Yehova’dır), kıralımız RABDİR (Yehova’dır); bizi kurtaracak odur.”—İşaya 33:22.
5. İsrail’de kanunu tutmak, nasıl hakiki tapınmayı uygulamak anlamına gelirdi?
5 Bu nedenle, putperestlik ya da başka bir tanrıya tapınma, aynı zamanda yönetime ihanet ve suç sayılırdı. Benzer şekilde, Kanunu alenen ve çirkin şekilde çiğnemek de milletin dinsel Başı olan Tanrı’ya küfretmek sayılırdı. Bu nedenle, kanunu tutmak hakiki tapınmanın bir kısmıydı.
YURTTAŞLIK HAKLARI
6, 7. Yurttaşlık haklarının nasıl korunmuş olduğunu anlat.
6 Hâkimler ve krallar Tanrı’ya bağlı kaldıkları sürece, bu Kanun altında yurttaşlık hakları konusunda hiçbir sorun çıkmıyordu. Bu yasa yerlileri, garipleri ve o diyarda geçici olarak oturan yabancıları bile koruyordu.—Çıkış 22:21; 23:9; Levililer 19:33, 34.
7 Bu Kanun altında ne yoksul kişi, yoksul olduğundan dolayı, ne de zengin kişi, zengin olduğundan dolayı hakkını kaybederdi.—Levililer 19:15; Çıkış 23:3.
YOKSULLARA GÖSTERİLEN ÖZEN
8. Kanunda yoksullar nasıl dikkatle gözetiliyordu?
8 İsrail’in ekonomisi çoğunlukla tarıma dayanırdı. Herkesin mirası olan toprağı vardı. İsraillilerden bazıları, kötü yönetim ya da ekonomik bozukluklardan dolayı yoksul düşüp topraklarını satmak zorunda kalabilirlerdi. Gariplerden bazıları da aynı kötü duruma düşebilirdi. Onlar için sevgiyle yapılan düzenlemeye göre, hiçbir çiftçi, hasat vakti tarlasının kenarlarını biçemezdi. Ekin biçenler, unuttukları bir demedi de geri dönüp almayarak orada bırakmalıydı. (Levililer 19:9, 10; Tesniye 24:19-21) Bunlar yoksulların artakalan başakları toplaması için bırakılıyordu.—Rut 2:15, 16.
9, 10. Herkes yoksulları koruyan kanunlardan nasıl yararlanıyordu?
9 Artakalan başakları toplamak kolay bir iş olmadığından, bu şüphesiz yoksulların da çalışmasını gerektiriyordu. Sonuç olarak İsrail’de hükümetin eline bakan hiçbir aylak yoksul bulunmuyordu; devlet, sadaka dağıtmıyor, sosyal yardımda da bulunmuyordu. (Tesniye 15:11; Rut 2:3, 7) Bu, II. Selânikliler 3:10’da İsa’nın takipçilerine verilen “bir kimse işlemek, (çalışmak) istemezse, yemek de yemesin” prensibiyle aynı paraleldedir.
10 Yoksulların da geçimlerini sağlamaları için yapılan bu düzenlemenin yanı sıra, bütün yurttaşlar yoksullara cömert davranma zorunluluğu altındaydı. Bu durum, kardeşlik duygusunun ve birliğin gelişmesine yardımcı oluyordu.—Levililer 25:35-38.
EZİCİ OLMAYAN BİR “KÖLELİK”
11. Eski İsrail’de kölelik, neden son zamanlarda olduğu gibi, sert ve ezici değildi?
11 Eski İsrail’de “kölelik”, son zamanlarda bilinen ezici köleliklere hiç benzemiyordu. Bu kölelik aslında, ekonomik bozukluktan ya da bir felaketten dolayı mirasları olan toprağı satmak zorunda kalan ve sonra satıştan aldıkları parayı kullanıp yoksulluğa düşen ya da ağır borçlar altına giren aileleri koruma yoluydu. Böyle durumlarda o aileler ya da ailelerin bazı fertleri o güne dek olduğu gibi bağımsız çalışacakları yerde, “köleliğe” başlıyorlardı. Fakat bu kölelik, bugün birçokları için bir tür ‛ekonomik kölelik’ sayılan işçilerin başkaları için çalışma yöntemine çok benziyordu.
12. İbrani “köleler” için hangi düzenleme yapılmıştı?
12 Örneğin, İbrani bir “köle”ye bir mal olarak değil, “kiralık bir işçi” olarak davranılırdı. Ayrıca köleler, altı yıllık hizmetten sonra serbest bırakılmalıydılar. (Levililer 25:39-43) Efendileri ya da ‛işverenleri’, onları serbest bırakırken, kendilerine ve ailelerine yeni bir başlangıç yapabilmelerine olanak sağlamak üzere maddi şeyler de vermeliydi. (Tesniye 15:12-15) Bu düzenleme sayesinde aileler yoksullukta kalmaktan sakınmış ve maddi açıdan kendilerini kurtarana kadar yiyecek ve giyecek sağlamış oluyorlardı.
13. (a) Altı yıllık normal hizmet bitmeden önce bile, özgürlüğe kavuşmak için ne gibi olanaklar vardı? (b) Genç İbrani köle kızlar için hangi korunma sağlanmıştı?
13 Ayrıca bir kimse “köle” iken iş tasarılarına katılabilir, başka işler yapabilir ya da yatırımlarda bulunabilirdi; böylece bazen gerekli parayı ödeyip kölelikten kurtulabilirdi. Ya da yakın bir akrabası bütün borcunu ödeyip onun özgür bir adam olmasını sağlayabilirdi. (Levililer 25:47-54) “Köle” olma durumunda kalan kızları, çoğu kez efendileri karı olarak alırdı. Evlenen diğer kadınlara verilmesi gereken her şey onlara da verilmeliydi.—Çıkış 21:7-11.
KADINLAR İÇİN KORUNMA
14. Boşanmış bir kadın nasıl korunuyordu?
14 Kadınlar, evlilik yasalarıyla korunmuşlardı. Bir erkeğin karısını boşayabilmesi için geçerli bir nedeni olmalıydı, ayrıca karısına bir boşanma belgesi vermesi de şarttı. Bu boşanma belgesi, yeniden evlenme durumunda kadını sahte suçlamalardan koruyordu.—Tesniye 24:1. İsa’nın Matta 19:3-9’da boşanma hakkında yaptığı açıklamaya bakın.
15. Hangi kanunlar fuhuşa engel oluyordu?
15 Bir erkek, nişanlı olmayan bakire bir kızı iğfal ederse, kızın babası kabul ettiği takdirde, o kızla evlenecek ve onu hiçbir zaman boşayamayacaktı. (Tesniye 22:28, 29; Çıkış 22:16, 17) Nişanlı kıza tecavüz etmek, adam öldürmekle bir tutulduğundan, saldırıda bulunan erkeğe ölüm cezası verilirdi; bu da nişanlı kızları saldırılardan koruyordu.—Tesniye 22:25-27.
16. (a) Çokeşlilik Tanrı’nın başlangıçtaki düzenlemesi miydi? (Matta 19:4-6) (b) Tanrı eski İsrail’de çokeşliliğe neden müsamaha gösterdi?
16 Çokeşliliğe izin verilmesine rağmen, bu da kadınların yararına denetim altına alınmıştı. Tanrı’nın her şeyi düzeltme vakti henüz gelmemiş olduğundan, eski bir alışkanlık olan çokeşliliğe müsamaha ediliyordu. Tanrı, ilk evliliği tekeşli olarak düzenlediğinden, evlilikleri bu ilk durumuna getirmek için İsa’nın zamanına kadar bekledi. (I. Korintoslular 7:2) Tanrı, kavmini daima yollarını düzeltmeleri gerektiğini anlayıp bunu yapacakları zamana dek eğitip yönetmiştir. Yuhanna 16:12’de İsa şakirtlerine şöyle demişti: “Size söyleyecek daha çok şeylerim var; fakat şimdi dayanamazsınız.” Bununla birlikte İsa’nın ölümü ve diriltilmesinden sonra birçok şeyler açıklanıp onlar için düzeltilmişti.
17. Çokeşliliğe dayalı bir evlilikte, az sevilen kadın nasıl korunuyordu?
17 Çokeşliliğe dayalı evlilikte, genellikle kadınlardan biri kocasının gözdesiydi. Fakat Kanun sayesinde en az sevilen kadın da korunuyordu. Örneğin, o kadının oğlu babasının ilk oğluysa, babası onun hakkını daha sonra aldığı gözde karısının oğluna verip onu ilk doğanın hakkından yoksun bırakamazdı.—Tesniye 21:15-17.
18. İsrail’in düşmanları arasında yaşayan kadınlar bile nasıl korunuyordu?
18 Düşman kentlerde yaşayan kadınlara da sarkıntılık edilemezdi. Savaş sırasında askerlerin cinsel ilişkide bulunmaları yasaklandığından, ordugâhın çevresinde fahişeler bulunmazdı.—Tesniye 21:10-14.
CEZA KANUNU
19. Eski İsrail’de hiçbir hapishane olmamasının yararı neydi?
19 O zamanki ceza kanunu oldukça farklıydı. O Kanun altında hapishanelere gerek yoktu. Sadece kralların saltanatı sırasında, uygun olmayarak hapishaneler yapılmıştı. (Yeremya 37:15, 16; 38:6, 28) Hiçbir suça hapis cezası verilmediğinden, hiçbir suçlu kanunlara uygun çalışan yurttaşların sırtından beslenip barındırılmıyordu.
20. Çalmanın cezası neydi ve bu ceza ne yarar sağlıyordu?
20 Soydaşlarından çalan biri de hapsedilmezdi. Bu sayede çalışıp, çaldığı şeyin karşılığını ödeyebilirdi. Böylece kurbanının hiçbir kaybı olmuyordu. Üstelik hırsız çaldığı şeyin cinsine ve onu kullanma durumuna göre, iki ya da daha fazla katını ödemek zorundaydı. (Çıkış 22:1, 4, 7) Ödemezse, köle olarak satılırdı. Çaldığı şeyin cezasını ödeyinceye dek, ya zarar gören için ya da başka bir İsrailli için çalışmak zorundaydı. (Çıkış 22:3) Kendisine verilen cezayı yerine getirmeyi küstahça reddederse, öldürülecekti. (Tesniye 17:12) Bu kanun, sadece hırsızların kurbanlarına yardımcı olmakla kalmayıp, çalmayı da kuvvetle engelliyordu.
21. (a) Bilerek adam öldürmenin cezası neydi? (b) Kazayla adam öldürenler için hangi düzenleme yapılmıştı?
21 Kanun önünde hayat kutsal sayılırdı. Bilerek adam öldürenler hiçbir şekilde temize çıkamazdı. Mutlaka idam edilmeliydi. Sayılar 35:30-33’de şunları okuyoruz: “Bir adam insan vurursa, katil şahitlerin ifadesile öldürülecektir; fakat bir canın ölmesi için tek şahit şehadet etmiyecektir. Ölüme müstahak olan katilin canı için de diyet almıyacaksınız; fakat mutlaka öldürülecektir . . . . Böylece içinde olduğunuz diyarı murdar etmiyeceksiniz; çünkü kan diyarı murdar eder; ve içinde dökülen kandan dolayı diyar için başka şeyle değil, ancak onu dökenin kanı ile kefaret edilir.” Bu kanun sayesinde bu denli kötü kimseler, toplumdan yok ediliyordu. Daha fazla insan öldürebilmeleri için serbest bırakılmıyorlardı. Öte yandan, kazayla adam öldürenler merhamet görürlerdi.—Sayılar 35:9-15, 22-29.
22. Hayatın kutsallığı özellikle nasıl vurgulanmıştı?
22 Açıklığa kavuşmamış bir cinayet olayı bile zararı karşılanmadan kapatılamazdı. Şehrin ihtiyarları, toplumlarının Tanrı’nın önünde kan suçu taşımaması için gereken töreni yapmadıkları sürece, cinayetin işlendiği yere en yakın şehir, kan suçu ve lanet altında sayılırdı. Böylece hayatın kutsallığı kavmin zihnine iyice yerleştirilmişti.—Tesniye 21:1-9.
23. Adam kaçırmakla ilgili kanunu açıkla.
23 İnsan dokunulmaz sayılıyordu. Adam kaçırmak büyük bir suçtu. Adam kaçıran, ister kaçırdığı kimse elinde bulunsun, ister onu köle olarak satmış olsun, mutlaka öldürülecekti.—Çıkış 21:16; Tesniye 24:7.
CÜRÜM YOK
24. Aileye saygı nasıl korunuyordu ve bu neye yol açıyordu?
24 Milletin, Kanuna uyduğu zamanlarda, gençlerin suç işlediği pek az görülüyordu. Milletin en önemli birimi aileydi. Çocuklara, ana-babalarına ve milletin reislerine büyük saygı göstermeleri öğretilirdi. (Çıkış 20:12; 22:28) Ayaktakımı hareketleri cezalandırılıyordu. (Çıkış 23:1, 2) Erginlik çağında olup, belki oburluk ve ayyaşlık nedeniyle düzeltilemez derecede asi olan oğul öldürülmeliydi. (Tesniye 21:18-21) Anasına ya da babasına vuran veya onlara lânet eden öldürülecekti. (Çıkış 21:15, 17; Levililer 20:9) Ev halkına ve ana-babaya saygı, milletin yöneticilerine, özellikle Baş Hükümdar olan Yehova Tanrı’ya saygıyla sonuçlanıyordu.
MAL HAKKINA SAYGI
25. Bulunan kaybolmuş mallar ne yapılırdı?
25 Çağımızda kaybolan mallarla ilgili ‛bulan alır’ tutumu yaygındır. Oysa, Tanrı’nın kavminde bir hayvan ya da başka bir eşya bulan kişi onu sahibine iade etmek zorundaydı. Eğer sahibi uzaklarda yaşayan, kim olduğu bilinmeyen biriyse, o zaman bulunan mal, sahibi onu arayıncaya dek alıkonulup korunmalıydı. (Tesniye 22:1-3) Kaybolan malını aramak için köye gelen kişiye yardımcı olmak üzere, onu bulan, şehrin ihtiyarlarına onu bulduğunu şüphesiz haber vermeliydi.
26, 27. (a) Eve ve mala saygı nasıl korunuyordu? (b) Bu kanunların yoksullara ne yararı oluyordu?
26 Evin dokunulmazlığına büyük saygı gösteriliyordu. Bir kimse kendisine borçlu olan kişinin evine girip alacağına karşılık rehin toplayamazdı. Evin dışında durup borçlunun rehini getirmesini beklemeliydi. (Tesniye 24:10, 11) Yoksul birinin ailesini beslemek için öğüteceği birazcık tahılı ya da giyeceği tek bir giysisi olabileceğinden, alacaklı borçlusunun direkt geçim kaynağına ya da üstündeki giysisine haciz koyamazdı.
27 Bu konuda Tesniye 24:6, 12, 13, şöyle der: “Değirmeni yahut üst taşını kimse rehin almıyacaktır; çünkü adamın hayatını rehin alıyor . . . . Ve eğer o adam düşkünse, onun rehini ile yatmıyacaksın; güneş battığı zaman rehini mutlaka kendisine geri vereceksin, ve esvabında yatacak, ve sana hayırdua edecek; ve Allahın RABBİN (Yehova’nın) önünde senin için adalet sayılacaktır.”
HAYVANLARA GÖSTERİLEN MERHAMET
28. Tanrı, kanunlarında hayvanlara karşı düşünceli ve özenli olduğunu nasıl gösterdi?
28 Hayvanlara da merhamet gösterilirdi. Düşmanının bile evcil hayvanını acı çekerken gören biri ona yardım etmeliydi. (Çıkış 23:4, 5; Tesniye 22:4) Yük hayvanları aşırı çalıştırılamaz ve onlara kötü davranılamazdı. (Tesniye 22:10; Süleymanın Meselleri 12:10) Çalıştığı harmanın ürününden yiyebilmesi için harman döven öküzün ağzı bağlanamazdı. (Tesniye 25:4) Vahşi hayvanlara da merhamet göstermek öğütleniyordu. Bir kimse aileyi tamamen yok edecek şekilde, ana kuşu yumurtalarıyla birlikte alamazdı. (Tesniye 22:6, 7) Evcil hayvanlar arasından bir inek ya da bir koyun, aynı günde yavrusu ile kesilemezdi. Bütün bu yasalar gaddarlık ruhuna engel oluyordu.—Levililer 22:28; Yunus 4:11 ve Levililer 25:4, 5, 7’de Tanrı’nın hayvanlara gösterdiği dikkatle karşılaştır.
HAKİKAT İÇİN GAYRET
29, 30. Mahkemedeki tanıklıklar için geçerli kanunlar nelerdi?
29 Mahkemeye çıkarılan bir tanık, adalet ve merhamet uğruna, o olay hakkında ne biliyorsa, onu söylemeliydi. Bunu yapmazsa, hâkimler tarafından açıkça lanetlenecekti. Böyle bir laneti, Tanrı da destekliyordu. (Levililer 5:1; Süleymanın Meselleri 29:24) Yalancı tanıklık edilemezdi, çünkü bu “Yehova’nın önünde” yalan söylemek demekti. Diğerine karşı sahte suçlamalarda bulunan kişi, yalan yere suçladığı kişiye vereceği cezaya kendisi çarptırılacaktı.
30 Bu konuda Tesniye 19:16-19’da şunları okuyoruz: “Eğer bir adama karşı kötülük hakkında şehadet etmek üzere, ona karşı yalancı bir şahit kalkarsa, o zaman aralarında dava olan iki adam, RABBİN (Yehova’nın) önünde, o günlerde olan kâhinler ve hâkimlerin önünde duracaklar; ve hâkimler iyice araştıracaklar ve işte, eğer şahit yalancı şahitse, ve kardeşine karşı yalan yere şehadet etmişse; o zaman kardeşine yapmağı düşündüğü ne ise kendisine yapacaksınız; ve aranızdan kötülüğü kaldıracaksın.”
31. Başka hangi kanunlar adaletin yerine gelmesi için gayret gösterilmesine neden oluyor ve mahkemede yalanı ya da dikkatsizce tanıklık yapmayı engelliyordu?
31 Hiç kimse sadece dolaylı delillere dayanılarak ölüm cezasına çarptırılamazdı. Gerçeğin kanıtlanabilmesi için en az iki tanık olmalıydı. (Tesniye 17:6; 19:15) Büyük bir suçu işlediği kesinleşen kişiyi öldürmek için ilk taşı, ona karşı tanıklık edenler atmalıydılar. Bu kanun, adaletin yerine gelmesi için gayret gösterilmesine neden oluyordu. Böylece sadece kâhinlerden değil, her yurttaştan da ülkeyi Tanrı’nın önünde kan suçundan temiz tutmak istediğini göstermesi bekleniyordu. Bu aynı zamanda yalan yere, düşüncesizce ya da dikkatsizce yapılan tanıklığa da engel oluyordu. Tesniye 17:7’deki şu kanun iyi bir amaca hizmet ediyordu: “Onu öldürmek için, önce şahitlerin eli, ve ondan sonra bütün kavmın eli onun üzerinde olacaktır. Böylece kötülüğü aranızdan kaldıracaksın.”
YASAKLANAN CİNSEL İLİŞKİLER
32. Kanunla yasaklanan ne tür cinsel ilişkilere ölüm cezası verilirdi?
32 Zina yapan her iki kişi de ölümle cezalandırılırdı. (Levililer 20:10) “Bir adam kadınla yatar gibi erkekle yatarsa, ikisi menfur (iğrenç) şey yapmışlardır; mutlaka öldürüleceklerdir; kanları kendi üzerlerinde olacaktır . . . . Ve bir hayvanla yatan adam mutlaka öldürülecektir; hayvanı da öldüreceksiniz” diyen Levililer 20:13, 15’e göre, eşcinsellik ve hayvanlarla ilişkide bulunmak gibi iğrenç alışkanlıklarda bulunanlara ölüm cezası veriliyordu.
TEMİZLİK
33, 34. Kanun, bedensel temizliğe nasıl önayak oluyordu?
33 Kanun, kavme sadece ahlaken değil, bedenen de temiz olmalarını emrediyordu. Temizlik kanunu, kendiliğinden ölmüş bir hayvanın değdiği çömlek kaplarının kırılmasını gerektiriyordu. Diğer kaplar ve giysiler de yıkanmalıydı. Bu kanun, İsraillileri temiz olmağa hazır tutuyordu. Bulaşıcı hastalıklara yakalananlar karantinaya alınıyordu. (Levililer 13:4, 5, 21, 26) Hastalık bulaşan giysiler ve evler de karantinaya alınıyor, bazı durumlarda da yıkılıp yok ediliyordu. (Levililer 13:47-52, 55; 14:38, 45) Hiçbir kan yenilemezdi.—Levililer 7:26.
34 Sağlığı koruma ve karantina kanunları ile ahlaksal kanunlar ve kan yasağı, tifo, tifüs, hıyarcıklı veba, hepatit, belsoğukluğu, frengi ve diğer birçok hastalığa karşı tıbbi açıdan olağanüstü birer korunmaydı.
TÖVBE EDENLERE MERHAMET
35. Hâkimlere, mahkemede duruma göre merhamet göstermeleri için izin verilmiş miydi?
35 Kanun, sert ve değişmez değildi. Hâkimlere merhamet göstermeleri için serbestlik verilmişti. Soydaşlarından birine karşı suç işleyip tövbe eden biri, önce zarar gören tarafla meseleyi düzeltip sonra Yehova’ya günah takdimesi sunarsa, yeniden Tanrı’nın lutfuna kavuşabilirdi. (Levililer 6:2-7) İsa “takdimeni mezbahta arzederken, kardeşinin sana karşı bir şeyi olduğu hatırına orada gelirse, takdimeni orada mezbahın önünde bırak, ve git, önce kardeşin ile barış, ve o vakit gel, takdimeni arzet” dediğinde bu kanuna değinmişti. (Matta 5:23, 24) Bugün Tanrı’nın hizmetçileri hemcinslerine kötülük yaparlarsa, Tanrı ile barışa giremezler.
YUBİL YILI
36. Yubil yılı kanunu ne gibi iyilikler sağlıyordu?
36 Her elli yılda bir gelen yubil sevinç vaktiydi. Satılan tüm miras topraklar eski sahiplerine geri veriliyordu. Altı yıllık hizmetleri bitmemiş olsa bile, İbrani köleler serbest bırakılıyordu. (Levililer 25:8-13, 39-41) Bu kanunun, İsrailliler, Vaat Edilen Diyar’a girdiklerinde Tanrı’nın kurduğu ilk ekonomik dengenin yeniden kurulmasına büyük katkısı oluyordu. Bu kanun, bugün birçok ülkede görülen, aşırı zengin toprak sahipleri sınıfı ile aşırı fakir ‛köle’ sınıfının oluşmasını önlüyordu. Kanun uygulandığında toprak tekelciliğinin oluşmasına olanak yoktu.
37. Özetle, Tanrı’nın İsrail’e verdiği kanunu incelememiz için hangi nedenler gösterilebilir?
37 Kanun, yurttaşları özgür insanlar yapıyordu. Her aile, sürekli yoksul duruma düşmekten korunuyordu. Ailenin onuru korunuyor, ruhi durumu yüksek tutuluyordu. Sebt günleri ve sebt yılları babalara, çocuklarına bu gibi şeyleri öğretmeleri için vakit verdiğinden, babalar ailelerine zaman ayırabiliyordu. İsa’nın takipçileri, bugün Musa kanunu altında değillerse de, bu kanun Tanrı’nın yollarını ve davranış tarzını bir an görmemize yardımcı olur ve ayrıca ‛gelecek iyi şeylerin gölgesidir.’—İbraniler 10:1.
[Sayfa 143’teki resim]
Kanun, yoksulların arta kalan başakları toplamaları için tarlanın kenarlarının biçilmemesini emrederdi
[Sayfa 152’deki resim]
Yubil yılı ilanı, tüm toprakların eski sahiplerine verilmesini gerektirirdi