Anlama Uygun Vurgu

YÜKSEK sesle okur ya da konuşurken, önemli olan yalnızca her sözcüğü doğru söylemekle kalmayıp, görüşleri net olarak aktaracak şekilde kilit sözcüklere ve düşünce taşıyan sözcük öbeklerine vurgu yapmaktır.

Anlama uygun vurgu, bir iki, hatta daha fazla sözcüğe ek vurgu yapmaktan başka şeyler de gerektirir. Doğru sözcükler vurgulanmalıdır. Yanlış sözcükler vurgulanırsa, dinleyicileriniz ne demek istediğinizi anlamayabilir; sonuç olarak düşünceleri başka yerlere kayabilir. Malzeme bilgilendiriciyse bile, anlama uygun vurgulardan yoksun bir sunuş dinleyicileri harekete geçirme yönünde fazla etkili olmaz.

Ek vurgu yapmanın çeşitli yolları vardır ve sık sık birkaçı bir arada kullanılır: Sesi yükselterek, daha duygulu ve yoğun bir sesle konuşarak, yavaş ve tane tane konuşarak, bir ifadeden önce veya sonra (ya da hem önce hem sonra) duraklayarak, jestlerle ve yüz ifadesiyle. Bazı dillerde vurgu, ses tonunu alçaltarak ya da ses perdesini yükselterek de yapılabilir. En uygun vurgunun hangisi olacağını saptarken malzemenizi ve koşulları göz önünde bulundurun.

Neyi vurgulayacağınıza karar verirken şunları düşünün: (1) Bir cümlede ek vurgunun hangi sözcüklerde yapılacağını yalnızca cümlenin diğer kısmı değil, bağlamı da belirler. (2) Anlam vurgusu (cümle vurgusu) yeni bir ana noktaya ya da düşünce zincirinin yeni bir halkasına geçişi belirtmek için kullanılabilir. Düşünce zincirinin bitimine de dikkat çekebilir. (3) Konuşmacı, bir konu hakkındaki duygularını göstermek için de anlam vurgusunu kullanabilir. (4) Anlama uygun vurgu konuşmanın ana noktalarını ortaya çıkarmak için de kullanılabilir.

Konuşma yapan ya da topluluk önünde okuyan bir kişi, anlam vurgusunu bu yollarla kullanabilmek için elindeki malzemeyi iyi anlamalı ve dinleyicilerinin onu benimsemesini gerçekten istemelidir. Nehemya 8:8, Ezra’nın günlerinde düzenlenen eğitimle ilgili şöyle diyor: “Kitaptan, Allahın şeriatinden açıkça okudular; ve manasını verdiler, ve okuduklarını onlara anlattılar.” O olayda, Tanrı’nın Kanununu okuyan ve açıklayanların, dinleyicilerine okunanların anlamını kavramaları, onları akıllarında tutup uygulamaları için yardım etmenin önemini fark ettikleri açıktır.

Olası Sorunlar. İnsanların çoğu günlük sohbetlerinde ne demek istediklerini açıkça ifade edebilirler. Ancak, başkasının yazdığı bir şeyi okurken, hangi sözcüklerin ve ifadelerin vurgulanacağına karar vermek onlar için bir zorluk oluşturabilir. Burada kilit etken malzeme hakkında net bir anlayışa sahip olmaktır. Bu, metni dikkatle incelemeyi gerektirir. O halde, ibadette bir şey okumanız istendiyse, titizlikle hazırlık yapmalısınız.

Bazı insanlar anlam vurgusu yerine “periyodik vurgu” diye adlandırılabilecek bir vurgu kullanırlar. Onlar vurgunun anlamlı olup olmamasına bakmadan, belli aralıklarla sözcüklere vurgu yaparlar. Bazıları işlevsel sözcükleri vurgular; örneğin, bazı edat ve bağlaçlarda abartılı bir vurgu yapabilirler. Vurgu, düşüncenin netleşmesine katkıda bulunmuyorsa, kolaylıkla dikkat dağıtıcı bir üsluba dönüşebilir.

Bazı konuşmacılar, anlam vurgusu yapma çabasıyla seslerini öyle yükseltirler ki, dinleyiciler kendilerini azarlanıyormuş gibi hissedebilirler. Tabii, bunun iyi sonuç vermesi çok ender rastlanan bir durumdur. Anlam vurgusu doğal değilse, konuşmacının dinleyicilerini küçümsercesine konuştuğu izlenimi doğabilir. Onlara sevgiyle seslenmek ve söylenenlerin hem Kutsal Yazılara hem de mantığa uygun olduğunu görmelerine yardım etmek çok daha iyidir.

İlerlemek İçin. Anlam vurgusu yapmakta sorunu olan kimseler, genellikle bunun farkında değildir. Başka birinin onların dikkatini bu konuya çekmesi gerekebilir. Bu alanda gelişmeniz gerekiyorsa, ibadet nazırınız size yardım edecek. İyi konuşmacıların birinden de çekinmeden yardım isteyebilirsiniz. Okumanızı ve konuşmanızı dikkatle dinlemesini ve nasıl ilerleyebileceğiniz konusunda önerilerde bulunmasını isteyin.

Size öğüt veren kişi, başlangıç olarak bir Gözcü Kulesi makalesiyle alıştırma yapmanızı önerebilir. Kuşkusuz, size, anlamın kolayca kavranması için vurgulanması gereken sözcükleri ve sözcük öbeklerini saptamak üzere her cümleyi analiz etmenizi söyleyecek. İtalik yazılmış sözcüklere özel olarak dikkat etmenizi de hatırlatabilir. Cümle içinde sözcüklerin hep birlikte iş gördüklerini unutmayın. Çoğu kez, vurgulanması gereken tek bir sözcük değil, sözcük öbeğidir. Bazı dillerde, anlama uygun vurgu üzerinde çalışanlar ayırıcı işaretlere daha fazla dikkat etmeye teşvik edilirler.

Öğüt veren, neyin vurgulanacağını öğrenmekte ikinci adım olarak, cümlenin dışına çıkıp bağlamı da düşünmeye sizi teşvik edebilir. Paragrafın tümünde hangi ana düşünce geliştiriliyor? Bu, her bir cümlede vurguladığınız öğeleri nasıl etkilemeli? Makalenin başlığına ve okuduğunuz kısmın ait olduğu, kalın karakterlerle yazılmış ara başlığa bakın. Bu, vurgulayacağınız ifadeler konusundaki seçiminizi nasıl etkiler? Tüm bu etkenler göz önünde bulundurulmalı. Bu arada, kuvvetli vurgu yaptığınız sözcüklerin fazla olmamasına dikkat edin.

Öğüt veren, sizi, gerek notlara bağlı olmadan konuşurken gerekse de okurken, anlam vurgusunu izlenen mantık silsilesine göre kullanmaya teşvik edebilir. Düşünce zincirinin sonunun veya bir önemli düşünceden diğerine geçiş yerlerinin farkında olmalısınız. Sunuşunuzla bu geçişleri belirginleştirmeniz dinleyicilerinizin takdirini kazanacak. Bu, her şeyden önce, sonra, nihayet, böylece ve makul olarak gibi sözcükler vurgulanarak yapılabilir.

Öğüt veren, dikkatinizi özel olarak duygu yüklemek istediğiniz düşüncelere de yöneltecek. Bunun için çok, mutlaka, asla, düşünülemez, önemli ve daima gibi sözcükleri vurgulayabilirsiniz. Bunu yapmanız dinleyicilerinizin söyledikleriniz hakkındaki duygularını etkileyebilir. “Sıcaklık ve Duygu” başlıklı 11. bölümde bu konu daha ayrıntılı olarak ele alınacak.

Anlam vurgusunu daha iyi kullanmak için dinleyicilerinizin hatırlamasını istediğiniz ana noktaların zihninizde net olarak bulunması yönünde de teşvik edilebilirsiniz. Bu konu, ilerde, “Başlıca Düşüncelerin Vurgulanması” başlıklı 7. bölümde topluluk önünde okuma açısından, “Ana Noktaların Belirginleştirilmesi” başlıklı 37. bölümde ise konuşma açısından ele alınacak.

Tarla hizmetinde ilerlemeye çalışıyorsanız, ayetleri okuma tarzınıza özellikle dikkat edin. Kendinize, ‘Bu ayeti neden okuyorum?’ diye sormayı alışkanlık edinin. Öğreten konumundaki biri için sözcükleri doğru söylemek her zaman yeterli olmaz. Ayeti duygulu şekilde okumak da yetmeyebilir. Birinin sorusunu yanıtlıyor ya da temel bir hakikati öğretiyorsanız, ayette, ele alınan konuyu destekleyen sözcükleri ya da ifadeleri vurgulamanız iyi olur. Aksi halde, ayeti okuduğunuz kimse asıl noktayı kaçırabilir.

Anlam vurgusu belirli sözcüklere ve sözcük öbeklerine ek vurgu yapmayı içerdiğinden, deneyimsiz bir konuşmacı bunları aşırı vurgulama eğiliminde olabilir. Sonuç tıpkı bir müzik aleti çalmayı yeni öğrenen kişinin bu aletten çıkardığı sesler gibidir. Ancak, daha fazla alıştırmayla, tek tek “notalar” duygu yüklü güzel bir “müzik” parçası durumuna gelebilir.

Bazı temel bilgileri öğrendikten sonra, deneyimli konuşmacıları gözleyerek bundan yararlanabilecek duruma geleceksiniz. Çok geçmeden, vurgu derecelerini değiştirerek neler yapılabileceğini göreceksiniz. Söylenenlerin anlamını netleştirmek için vurguyu farklı yollarla yapmanın değerini kavrayacaksınız. Anlama uygun vurgu becerinizi geliştirmeniz, yaptığınız okuma ve konuşmaların etkisini büyük ölçüde artıracak.

Anlam vurgusunu yalnızca durumu idare edecek kadar öğrenmekle yetinmeyin. Etkili şekilde konuşmak için, anlam vurgusu konusunda iyice ustalaşıp onu insanların kulaklarına doğal gelecek tarzda kullanabilene dek çalışın.