Bölüm 12
Notlara Bağlı Olmadan ve Doğaçtan Konuşmak
1, 2. Yehova, konuşmak için bize nasıl yardım etmektedir?
1 “Nasıl veya ne söyliyeceğinizden kaygı çekmeyin; çünkü ne söyliyeceğiniz o saatte size verilecektir. Zira söyliyen siz değilsiniz, fakat sizde söyliyen Babanızın Ruhudur.” (Matta 10:19, 20) Bu sözlerle, İsa’nın ilk şakirtlerine şahane bir güvence verilmiş olmalı. Bugün de Tanrı’nın iyi haberi ilan eden hizmetçileri, hükümet görevlileri önünde bir şahadet vermeye çağrıldıklarında, bu sözlerden kuvvet alırlar. Buna rağmen bu ayet, bugün Yehova’nın Şahitlerine, ilk yüzyıldaki bazı şahitlere verildiği gibi, mucizevi bir “hikmet kelâmı,” veya “ilim kelâmı” verileceği anlamına gelmez. (I. Korintoslular 12:8) Bununla beraber, biz Tanrı’dan gelen mükemmel bir öğrenim alma fırsatına sahibiz. Tanrı’nın ruhu da, vaat edildiği gibi, gerektiğinde bazı şeyleri hatırlamamıza yardım eder.
2 Mukaddes Kitap tetkiklerinde, Konuşma Yeteneğini Geliştirme İbadetlerinde ve başka cemaat buluşmalarında gördüğün eğitim sayesinde, Mukaddes Kitap bilgisi hazineni oldukça genişletebilirsin. Adaletle ilgili temel prensipleri ve hayatta karşılaştığın farklı durumlarda onları nasıl uygulayabileceğini öğrenirsin. Edindiğin bilgileri tarla hizmetinde aktarırken, konuşmakta tecrübe kazanırsın. O zaman not kullanmadan veya doğaçtan konuşursun.
3. Notlara bağlı olmadan konuşmakla doğaçtan konuşmak arasındaki farkı açıkla.
3 Bu iki konuşma türü birbiriyle yakından bağlantılıysa da, özdeş değildir. Aralarındaki fark bir örnekle gösterilebilir. Farz edelim ki, bir ev sahibine zaten anahattını sağlamca zihnine yerleştirdiğin bir konuyu sunacaksın. Bu anahattın dışında, malzemeyi geliştireceğin sözleri ezberlememişsin. Notlara bağlı olmaksızın konuşuyorsun. Fakat sonra ev sahibi, onlar için özel bir hazırlık yapmadığın ve beklemediğin bazı itirazlarda bulunuyor. Ama İbadet Salonunda gördüğün eğitim sayesinde ve kendi Mukaddes Kitap bilgisi hazinene dayanarak bu itirazlarla ilgili bazı açıklamalar yapabilirsin. Bu sözleri o anda bulduğun için doğaçtan konuştuğun söylenebilir.
4. Notlara bağlı olmadan etkili bir şekilde konuşmak için nasıl hazırlık gereklidir?
4 Notlara bağlı olmadan konuşmak. Gerek evden eve şahadet ederken, gerekse de kürsüden bir konuşma verirken, notlara bağlı olmadan etkili bir şekilde konuşmak için kilit etken hazırlıktır. Notlara bağlı olmadan bir konuşma vereceksen, içinde geliştirilmesi gereken birkaç ana nokta olan iyi bir anahat hazırla. Gerçekten bilgilendirici bir konuşma verebilmek için, ana noktaların altına destekleyici fikirleri, kanıtları, ayetleri ve örnekleri sıralayabilirsin. Kullanacağın sözcüklerin dışında, ele alacağın her şeyi önceden hazırla.
5-7. Notlara bağlı olmadan konuşmanın avantajlarını anlat.
5 Notlara bağlı olmadan konuşmanın çeşitli yararları vardır. Çok yönlü olmana izin verir. Metinden okumada veya ezbere söylemede olduğu gibi, malzeme, değişiklik yapamayacağın kadar katı değildir. Son andaki gelişmeler, hazırlanmış konuşmada bazı değişikliklerin yapılmasına neden olabilir. Farz edelim ki, kürsüye çıkmadan az önce dinleyiciler arasında beklenmedik sayıda yeni ilgi gösterenler olduğunu fark ettin. Notlara bağlı olmadan konuşma yöntemi, bu kişilerin sunulan delilleri tamamen kavramasına yardımcı olmak için bazı ayarlamalar yapmana izin verir. Belki de dinleyiciler arasında birçok öğrencinin bulunduğunu gördün. Sunulan malzemenin onların hayatını nasıl etkileyeceğini takdir etmelerine yardım etmek amacıyla, vereceğin örnekleri ve uygulanışlarını ayarlayabilirsin.
6 Notlara bağlı olmadan konuşmanın ikinci bir yararı bunun zihni uyarıcı etkisidir. Yeni fikirler geliştirmek için seni büyük ölçüde serbest bırakır. Takdir gösterip olumlu karşılık veren dinleyicilerle karşılaşınca, çoğu kez coşarsın ve zihnine yeni fikirler gelir. Notlara bağlı olmadan konuşursan, bunları kolayca konuşmana katabilirsin.
7 Bu tür konuşmanın üçüncü bir yararı da, gözlerini dinleyicilerin üzerinde tutmana izin vermesidir. Sonuç olarak onlarla ilişkin gelişir ve söylediklerine daha çok dikkat etmeleri mümkün olur. Sunduğun metne devamlı bakmak zorunda olmadığından, dinleyiciler, sunduğun konuyu iyi bildiğini hissedecekler. Ayrıca, onların tepkisini görebilecek durumda olacaksın. Dikkatlerinin dağıldığını görürsen, bu zorluğu yenmek için bazı adımlar atabilirsin. Bu sunuş türü, sıcak bir sohbet niteliğinde ve yürekten yüreğe seslenen bir konuşma fırsatı verebilir.
8-10. Notlara bağlı olmadan konuşmakla ilgili bazı tuzaklardan nasıl kaçınılabilir?
8 Öte yandan, notlara bağlı olmadan konuşma ile ilgili bazı tuzaklar vardır; ama bunlardan kaçınılabilir. Örneğin, konuşmacı, konuşmasına öylesine çok ek fikirler katabilir ki, vakti aşar. Aynı zamanda zihnine kendiliğinden gelen fikirleri kullanmakta serbest olduğundan, belirli noktalar üzerinde planladığından daha çok durabilir. Konuşmanın her bölümüne ayrılan vakitle ilgili olarak anahattın kenarına bir not koymakla bu tehlikeden sakınabilirsin. Her bölüm için ayırdığın vakte sıkıca bağlı kal.
9 Ayrıca, belirli noktaları atlamak, tam veya doğru olmayan beyanlarda bulunmak, yeterince destekleyici delil vermeden bazı iddialarda bulunmak gibi tehlikeler de vardır. Ara sıra, acele etmeksizin, notlarına bakarsan, malzemeye bağlı kalabilecek ve atlama yapıp doğru olmayan şeyler söylemekten kaçınabileceksin. Delil olarak destekleyici ayetlerle geliştirilmesi gereken birkaç ana noktayı kapsayan iyi bir anahat hazırlarsan, kanıtsız iddialarda bulunmaktan kaçınabilirsin.
10 Notlara bağlı olmadan konuşmada sözcükleri tam olarak ezberlemeye gerek yoksa da, belirli fikirleri ifade etmek için uygun cümleler seçebilirsin. Düşüncelerin akışını sağlam bir şekilde zihnine yerleştirmen yararlı olur. Bu şekilde iyi olmayan bir dilden ve kötü bir sözcük kullanımından kaçınabilirsin. Her günkü sohbetlerinde de iyi bir dil kullanmaya alışman, konuşma verirken sana kolaylık sağlayacaktır. O zaman, yazılı metni olan bir konuşmada bulunan seçkin ifadeleri ve dilbilgisi kurallarına tam uyan anlatımları bulamayabileceğin gerçi doğrudur, fakat sohbet üslubunla bunların eksikliğini giderebilirsin. Ayrıca, konuşmanı vermeden önce onu birkaç defa gözden geçirmeye çalış. Bazıları, bunu zihinlerinde sessizce yapmayı yeterli bulabilir. Oysa birçokları, özellikle vakit ayarlamasıyla ilgili olarak, bunu yüksek sesle yapmayı daha yararlı bulur.
11, 12. Bir konuşmacının anahattının olması neden ihtiyatlı bir davranıştır?
11 Zamanla ve alıştırma yaparak, çok vakit geçmeden, konuşmandaki her nokta için anahattını sadece birkaç sözcüğe indirebilmelisin. Bu sözcükleri, kullanacağın ayetlerin kısa bir notuyla birlikte kolayca bakabileceğin bir kağıda yazabilirsin. Bazıları, Konuşma Yeteneğini Geliştirme programındaki tahsisler gibi kısa konuşmalar için anahattı ezberlemeyi tercih edebilirlerse de, dikkatinin dağıldığı veya düşünce akışını tam hatırlayamadığın zamanlar için, elinde kısa bir anahat bulundurmanda sakınca yoktur. Umumi konuşmalar gibi uzun konuşmalar için bakabileceğin ayrıntılı bir anahattın elinin altında bulunması genellikle hikmetliliktir.
12 Evden evden hizmetinde notsuz konuşma tarzında şahadet etmek çok yararlıdır. Çünkü ev sahibi bir itirazla veya başka bir nedenle sözümüzü keserse, konuştuğumuz noktalardan biraz ayrılarak, itirazı ele almak ve sonra da sunduğumuz malzemeye devam etmek mümkündür. Sunuştaki sözler bütünüyle ezberlenmiş olsaydı, böyle bir kesintiden sonra konuşmaya devam etmek zor olurdu.
13-15. Ne zaman doğaçtan konuşuruz ve bunun için nasıl bir hazırlık söz konusudur?
13 Doğaçtan konuşmak. “Doğaçtan” konuşmak “birdenbire, düşünmeden, içine doğduğu gibi” söylemek veya konuşmak olarak tanımlanmaktadır. Acaba bu, ele alınan nokta veya konu ile ilgili olarak hiçbir hazırlık yapılmadığı anlamına mı gelir? Hayır, çünkü gerçek öğretim için önceden hazırlık yapılmış olmalıdır. Bununla beraber, hangi konuda konuşacağını önceden bilmediğin durumlar da olabilir. Bu durumda belli bir konuyu ele almak için özel olarak hazırlık yapamazsın. Böyle bir durum, evden eve vaaz ederken, ev sahibi bir soru sorduğu zaman başgösterebilir. Veya tekrar ziyaretlerde, bir ev Mukaddes Kitap tetkikinde, rastlantılarda şahadet ederken ya da bir mahkemede veya yetkili bir makamın önünde bulunurken, durum böyle olabilir. Bu durumlarda malzemenin düzenlenişi ve cümlelerin kullanılışı doğaçtan olacak, fakat tetkiklerinin sonucunda elde ettiğin bilgiler sözlerine temel teşkil edecektir. Böylece doğaçtan konuşmamız da ön hazırlığa dayanmaktadır; oysa ki bu hazırlık, söz konusu durum için önceden planlanmış olmayabilir.—İşaya 50:4.
14 Birkaç dakika öncesinden, bir konu hakkında birşeyler söylemek için çağrılacağını öğrenirsen, hazırlık olarak atabileceğin bazı değerli adımlar var. İlk olarak bir veya iki ana noktayı ele almaya karar ver. Birkaç uygun ayetle birlikte, bu ana noktaları destekleyen bazı deliller seç. Ondan sonra kısa bir giriş düşün. Artık, gerekirse, konuşmaya başlamak üzere hazırsın. Örneğin, Konuşma Yeteneğini Geliştirme programında tahsisi olan birinin yerine son anda bir başkasının geçmesi gerekli olabilir.
15 Mukaddes Yazılarda, hakikat hakkında hemen bir şahadet vermeye davet edilen Yehova’nın hizmetçilerinin örnekleri vardır. Bunlardan biri, sahte şahitler tarafından suçlanıp zorla Sanhedrin’in önüne çıkarılan İstefanos idi. Onun doğaçtan verdiği konuşma, Resullerin İşleri kitabının 7. babında kayıtlıdır. Atinalılar tarafından Ariopagos’a götürülen resul Pavlus’a da inançları hakkında bazı sorular soruldu. Onun doğaçtan verdiği güzel konuşma, Resullerin İşleri 17. bapta bulunmaktadır.
16-18. Metin kullanmak veya konuşmaları ezberlemek yerine notlara bağlı olmadan konuşmak neden tercih edilmelidir?
16 En iyi yöntem. Bazen yeni başlayanlar, öğrenci konuşmaları için bir metin kullanmak isterler. Bu genel olarak en iyi yöntem değildir. Dinleyicilerle iyi bir ilişki kurulamadığı ve sohbet şeklinde konuşulamadığı için bu yöntem mümkün olduğu kadar çabuk terk edilmelidir. Metinden bir konuşma verdiğimiz zamanlar olur. Fakat bu tür konuşmalar için, bir okuma görevi verildiği zaman alıştırma yaparsın. Diğer tahsislerini notlara bağlı olmadan vermeye çalış.
17 Bazı konuşmacılar hiçbir nota bağlı olmamak için konuşmalarını ezberlemeye çalışırlar. Oysa ezberlenmiş konuşmaların şu kesin sakıncaları vardır: bunlar zor ayarlanır, doğal değildirler ve önemli bir kısmını unutma tehlikesi de vardır. Girişte veya kapanışta olduğu gibi, bazı kilit cümleleri ezberlemek uygun olabilir, fakat bu yöntem tüm konuşma için uygun değildir.
18 En iyi yöntem genellikle notlara bağlı olmadan konuşmaktır. Gerçekten ayaküstü düşünmek üzere eğitildiğimiz tarla hizmeti için bu yöntem kullanılmaktadır. Cemaat ibadetlerinde de notlara bağlı olmadan konuşma yöntemi en çok kullanılandır, çünkü iyi sonuçlar vermek üzere mesajımızı samimi ve direkt bir şekilde sunmaya olanak vermektedir. Bu nedenle, bu yöntem için devamlı olarak alıştırma yapmalıyız. Doğaçtan bir konuşma vermeye davet edildiğimizde, bunun için hazırlıklı olacağız, çünkü Yehova hem notlara bağlı olmadan hem de doğaçtan konuşmak için iyi donatılmış olmamızı sağlayacaktır. Hizmetimizde her iki yöntemin de kendine özgü bir yeri vardır.