Biliyor muydunuz?

Mordekay gerçekten yaşadı mı?

ESTER KİTABINDA, Mordekay isimli bir Yahudi’den söz edilir ve o bu kitapta anlatılan olaylarda önemli bir rol oynamıştır. Mordekay MÖ 5. yüzyılın başlarında, yani Kral ‘Ahaşveroş’un döneminde’ Pers sarayında hizmet ediyordu. (Bugün bu kralın I. Kserkses olduğuna inanılıyor.) O, krala karşı yapılan bir suikast planını engelledi. Bu yaptığından dolayı Mordekay’a minnettarlık duyan kral, onu tüm halkın önünde onurlandırdı. Daha sonra Mordekay’a ve diğer Yahudilere düşman olan Haman’ın ölümünün ardından kral, Mordekay’ı yönetimde çok yüksek bir konuma getirdi. Bu olaydan önce, Pers İmparatorluğundaki Yahudilerin öldürülmesini emreden bir kanun çıkarılmıştı. Mordekay yetkisini kullanarak bu kanunu geçersiz kıldı (Est. 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16).

20. yüzyılın başlarında bazı tarihçiler, Ester kitabının bir hayal ürünü olduğunu ve Mordekay diye birinin aslında hiç yaşamadığını iddia ediyorlardı. Ancak 1941 yılında arkeologlar Kutsal Kitapta Mordekay hakkında söylenenleri destekleyebilecek bazı kanıtlar buldu. Peki onlar ne buldular?

Araştırmacılar Marduka (Türkçe Mordekay) isimli bir adamdan bahseden Pers dilinde yazılmış çiviyazısı bir metin keşfettiler. Bu kişi muhtemelen hesaplardan sorumlu bir yönetici olarak Susa’da hizmet ediyordu. Bu metnin bulunduğu dönemde tarihçi Arthur Ungnad şunları yazdı: “Bunun Kutsal Kitap dışında Mordekay’dan bahseden tek metin olabileceğini düşünüyorum.”

Ungnad’ın raporu yayımlandıktan sonra uzmanlar Perslere ait başka binlerce çiviyazısını daha tercüme ettiler. Bunların arasında Persepolis şehrinin yıkıntılarında bulunan Persepolis tabletleri de vardır. Bu tabletler şehrin surlarının yakınlarındaki hazine dairesinden çıkarılmıştır ve I. Kserkses dönemine aittir. Elam dilindeki bu tabletlerde Ester kitabında geçen bazı isimler bulunmaktadır.a

Persepolis tabletlerinin bazılarında I. Kserkses döneminde Susa sarayında yazman olarak hizmet eden Marduka isimli birinden söz ediliyor. Bir tablet Marduka’nın tercüman olduğunu söylüyor. Bu ayrıntı Kutsal Kitabın Mordekay’la ilgili söyledikleriyle uyumludur. Mordekay, Kral Ahaşveroş’un (I. Kserkses) sarayında hizmet eden yetkili biriydi ve en az iki dil konuşuyordu. Susa’daki sarayın kral kapısında görevliydi (Est. 2:19, 21; 3:3). Bu kapı, saray memurlarının hizmet ettiği görkemli bir yapıydı.

Bu tabletlerde adı geçen Marduka ile Kutsal Kitapta adı geçen Mordekay arasında göze çarpar benzerlikler var. Onlar aynı dönemde, aynı yerde yaşadılar ve aynı sarayda yüksek bir konumda hizmet ettiler. Tüm bu benzerlikler Marduka’yla Ester kitabında adı geçen Mordekay’ın aynı kişi olabileceğine işaret ediyor.